# | aym | fra |
---|
1 | Bolivia: Arsüwipax EEUUtuq jaqthaptawinakt jan walt’ayi? | |
2 | Aka post qilqatax Relaciones Internacionales ukat Seguridad [en] ukxatawa. | La rhétorique anti-américaine de la Bolivie serait-elle en train de nuire à ses relations diplomatiques ? |
3 | Qhipa maranakanxa, América del Sur uksanx jikjathäwix mayjt'iwa. EE. | Au cours de la dernière décennie, les rapports de force ont changé en Amérique du Sud. |
4 | UU. ukan payïri samantäwipax jichha pachanx uksa markanakanx wali qhurump kutiyatawa, kunjamtix Brasil markax askinjam uñstatapata, ukatw amtanakapax maysankir marka irptirinakamp ch'amañchat maysar jaqukiptaski, kunjamtix Wuliwya markan mallku irpiripax p'iqinchki ukjama. | L'hégémonie exercée par les États-Unis pendant la deuxième moitié du XXème siècle a été remise en question, principalement par l' émergence du Brésil mais également par certaines initiatives politiques menées par des gouvernements de gauche, tels que celui de la Bolivie. |
5 | Ukjam mawk'a jan walt'ayatapata, markax jan lamar qutar mistsutatx América del sur taypitpachw päwaranqa suxta maratpachw Estados Unidos tuq kunkanchayataski, kunawsatix markärpiri Evo Moralesax mä p'iqinchirjamax inalmamata ukjamaraki wajchankirinakata arxatirjama chhixllawïn utt'ayatawa | Malgré sa petite taille, ce pays enclavé au cœur du continent sud américain s'est montré être un fervent partisan des initiatives anti-nord-américaines depuis 2006, année où le Président Evo Morales, leader indigène, politiquement à gauche, représentant syndical des cultivateurs de coca, a été démocratiquement élu. |
6 | Markärpiri Evo Moralesana nayrärkiri Raul Prada Alcorezax jaqthaptäw sarawitx nayrïri urunaka saraqkana päwaranqa suxta maranw blogupan yatiyäna: | Raul Prada Alcoreza, un ancien membre du parti du Président Morales, décrit dans son blog [espagnol] le contexte diplomatique au tout début de l'année 2006 : |
7 | Askinjampun sum machaq wajchankir marka irpirirux arxatapxana. Ukjamarakkiw anqäxa markanakatpachw arkirinakapax kusisitapxäna. | Le gouvernement flambant neuf et son président indigène ont tous deux joui d'une forte légitimité, ainsi que d'une grande sympathie internationale. |
8 | Ukatx Jaqthapiwïna mäkiw wajcha jaqthaptirimp irnaqañ qalltapxäna, tukuspan markanakana k'arimpi sartañax aka uraqpachana sasa, ukatx mäkirakiw markanakana jaqthapiwïnx irnaqañ qalltatana, marka irpirix amuyarakinwa, markachirinaka paschp amuyunakapamp sarayatañapa, ukjamaraki anqaxa markana jaqthaptäwix utjk uksa, ukats maysaruw markat markaru jaqthaptawix uks jaytxaña. | Le ministère des Affaires étrangères a commencé à travailler à une diplomatie indigène, d'une part, décolonisant nos relations avec les autres pays sur le plan diplomatique, et d'autre part, à une “diplomatie des peuples”, une idée du président qui donnait la possibilité aux peuples d'intervenir eux-mêmes de manière effective dans les relations entre pays, mettant fin aux relations entre États uniquement. |
9 | Mayjt'ayañatakix taqikunas ina ch'usar sarayañjamanwa siwa. | Tout ceci semblait annoncer un processus continu de changement. |
10 | Ukjamata pä kutiw jan qhiparas atipana, Moralesax wakt'ayasinwa “kuluniyaltuqi” ukasti EE. | Tout au long de ses deux mandats consécutifs, Morales a adopté un programme « anticolonialisme » ciblant directement les politiques des États-Unis. |
11 | UU.uksaruw chiqt'atana. Wuliwyanu markärpirixa “Capitalismo occidental” tuqx nayraruw p'iqinch arsutapampi, ukat jiltarakiw jan uñjkañ yaqha markanakamp EE. | Le Président bolivien a fortement critiqué le « capitalisme occidental » et favorisé les relations avec d'autres gouvernements ouvertement anti-nord-américains de la région, comme le Venezuela, Cuba, l'Équateur et l'Argentine. |
12 | UU.tuqxa, akniri markanakana: Venezuela, Cuba, Ecuador y Argentina. | En outre, la Bolivie a donné la priorité au renforcement des forums et des mécanismes politiques échappant à l'influence des États-Unis. |
13 | Bolivia además ha priorizado el fortalecimiento de foros políticos y mecanismos fuera de la influencia de los EE. UU. | L'Union des Nations sud-américaines (UNASUR) [espagnol], l'Alliance bolivarienne pour les peuples de notre Amérique (ALBA) ainsi que la toute récente Communauté des États latino-américains et caribéens (CELAC) constituent toutes les trois des initiatives concurrentes de l'Organisation des États américains (OAS), dirigée par les États-Unis. |
14 | La Unión de Naciones Suramericanas (UNASUR), la Alianza Bolivariana para América (ALBA), y la recientemente lanzada Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños (CELAC ) son tres iniciativas que desafían a la Organización de los Estados Americanos (OEA), manejada por los EE. UU. | À ce programme anti-états-unien, il convient d'ajouter que la dimension internationale de la Bolivie est principalement définie par trois aspects stratégiques : le problème de la coca et de la cocaïne, les investissements étrangers pour améliorer la qualité et les revenus des exportations de gaz vers le Brésil et l'Argentine et un accès à l'océan Pacifique, trois problèmes auxquels le pays n'a pu apporter de réponse satisfaisante. |
15 | Ukampirus estadounidense tuqix wakicht'iwa, Wuliwyax anqaxa markanakamp jaqthaphtañatakix askinjam kimsaw wakichaw utt'ayasi: inalmamata-kukayna wakicha, khusüm Brasil ukat Argentina uksanakar alj ukanakata, ukatx Lamarqutar mistsuñata, taqi uka amtanakatx markax qhiparataw uñjasi. | |
16 | Ukjamatsa, sarayat jaqthaphtäwix Boliviamp Brasilampix janjamaw askinjam kunawsatix Lula da Silvax Brasilian irpirjam irptkan uka thakhirjam sarayatakiti. | De plus, les relations bilatérales entre la Bolivie et le Brésil ne sont plus ce qu'elles étaient du temps où Lula da Silva tenait les rênes du pouvoir à Brasilia. |
17 | Kunjamtix Roger Pinto uka chachax pasir urunakax qulqjay lunthatjam apsispäna, ukatw jupax La Paz markan mayïna Embajada Brasiltuqiru sarxañataki, ukatx Pintox nayrirjitanakax sarakchispänaya Bolivia irprin arkirinakapax troga ukamp chikachataw sas arsutayna. | Une impasse diplomatique [anglais] demeure irrésolue entre les deux gouvernements depuis que Roger Pinto, ancien sénateur bolivien et membre de l'opposition, a demandé asile auprès de l'ambassade du Brésil à La Paz après avoir été accusé de corruption par le gouvernement bolivien. Auparavant, Roger Pinto avait révélé des preuves montrant que des hauts gradés négociaient avec des de la drogue en Bolivie. |
18 | Ukjam Bolivia chhaqhtatapatxa, gobierno brasileñox Pinto tatarux imantasiñapatak katuqatayna. | En dépit de l'opposition de la Bolivie, le gouvernement brésilien a accordé l'asile à Roger Pinto. |
19 | Bolivianx Yatiyäwinakat Irptiri, Amanda Dávila ukasti sarakiwa jaqthaphtäwi sarayatax paypach markat janiw kunas kamachatakiti siwa, inas yaqha amtanakat jan askichatachispati, inas brasileñonakax thakhi Parque Nacional del TIPNIS uks munapchi sasa, ukampirusa, jichha machaqa jaqthaphtäwi sarayatx Boliviamp Irán markamp amta wakichatatx Washingtonamo Brasiliampix janiw askinjam uñjapkiti. | |
20 | Ukjam La Pazamp Teheránimp sarjarutapatx llakiwa Estados Unidos tuqitaki, Boliviax Brasilamp jaqthaphtäw apapk ukatakix jan walt'ayirjamaw siwa, ukampirus sistema político regionales uks jan walt'ayirjamawa siwa. | La ministre des Communications bolivienne, Amanda Davila, insiste sur le fait que les relations diplomatiques entre les deux pays n'ont pas été affectées [espagnol], bien qu'un nombre important de questions restent en suspens, telles que celle des intérêts brésiliens concernant la route qui devrait traverser le Parc national TIPNIS. |
21 | Aka post ukax español, árabe, francés uka arunakar International Security Network (ISN) san irpirinakan jaqukipatawa, kunjamtix jupanakax aka uraqpachan taqi markachirinakan kunayman arsuwinakapatak jaqthaphtäw uñjañ amtäwinipxi, jall ukjamaw internacional seguridad tuqi chikancht'asipxi. | En revanche, une récente amélioration dans les relations [anglais] entre la Bolivie et l'Iran a été critiquée par Washington et Brasilia. Des liens plus étroits entre La Paz et Téhéran ne font qu'accroître les préoccupations autour des politiques boliviennes anti-nord-américaines : ces dernières compromettent non seulement ses relations avec le Brésil mais aussi son statut dans les organisations politiques de la région. |
22 | Aka post qilqatax nayraqatx [en] ISN blog [en] ukan uñt'ayasïna (publicado), niya kipkanakx akan uñjasma [en]. | Ce billet fait partie de notre dossier central en anglais sur les Relations internationales et la sécurité. |