# | aym | mlg |
---|
1 | Perú: Yaqha ayrunak ayruntäwix Iquitos markan umapatakiw jan walt'aw apanirjama | Pero: Mampidi-doza Ny Rano Any Iquitos Ny Voly Tokana Ity no laharana fahatelo sady farany amin'ny andian-dahatsoratra telo momba ny olana mikasika ny rano ao amin'ny tanànan'i Iquitos. |
2 | Akax kimsïr qhipa qilqäwiwa, Iquitos markan umxat jan walt'äwinaka utjki ukxata. | Jereo ny voalohany sy ny faharoa. Nasehonay tamin'ny lahatsoratra voalohany amin'ity andiany ity ireo olana vitsivitsy momba ny rano any Iquitos sy ny fifanoherana ateraky ny fikarohana sy ny fitrandrahana solika ao amin'ny lemaky ny reniranon'i Nanay. |
3 | Nayrïri ukat payïr uñjapxama. Nayrïr qilqatanx Iquitos markan Nanay jawiran umapar jan walt'äwit uñt'ayasi. | Tamin'ny lahatsoratra faharoa nidiranay lalindalina kokoa ny momba an'i Conoco Phillips, ary nasehonay ihany koa ny fepetra noraisin'ny fikambanana toy ny Komitin'ny Rano ho fiarovana ny renirano sy ny famatsiana rano any Iquitos. |
4 | | Ity lahatsoratra fahatelo ity, dia afantokay amin'ny voly tokana ao amin'ny reniranon'i Nanay sy ny olana entin'izany amin'ireo izay manohana ny fanaovana io voly io sy ireo izay tsy mankasitraka izany. |
5 | Payïr qilqatanx Conoco Phillips, ukxat uñt'ayaskaktana. | Tsy hoe tsy tandindonin-doza akory ny ady rano any Iquitos. |
6 | Iquitos markan jawiran umax utjki ukar arxatir tamanakax utjki ukxat uñt'ayasa. | José Álvarez, mpikaroka iray ao amin'ny IIAP (Ivotoeram-pikarohana Ambony Amazona Peroviana),dia namoaka lahatsoratra iray mitondra ny lohateny hoe : “Voly tokana ao Nanay? |
7 | Aka kimsïr qhipïr qilqatanx Nanay jawir jak'an yapuchäwinak utjañxat jan walt'äwinakat uñt'aytanxa. | Tsia misaotra”, [es] izay nilazany ny anton'ny tsy ankasitrahan'ny IIAP ny fambolena voanio hakana menaka ao amin'ny lemak'i Nanay, indrindra, ao amin'ny lemaky ny ranon'i Curaca, sampan-dranon'i Nanay, mifanila amin'ny Valan-javaboaharin'i Allpahuayo-Mishana. Ny Valan-javaboahary Allpahuayo Mishana, lemak'i Nanay, Loreto, Pero. |
8 | Iquitos markan umar arxatañax janiw kuna jan waltäwikisa. | Sary avy amin'i Maholyoak tamin'ny Flickr. Alàlana avy amin'ny Creative Commons (CC BY-NC-ND 2.0) |
9 | IIAP (Instituto de Investigación de la Amazonía Peruana), José Álvarez, yatxatirixa “¿Monocultivos en el Nanay? | Ireto ny antony sasany : - Ny lemak'i Nanay no mpamatsy rano fisotro ho an'ny mponina ao Iquitos sy ny tanàna manodidina, ary izay rehetra fanovàna ny zavamaniry mandrakotra io lemaka io dia mety hitera-doza ho an'ny famatsiana io singa mahavelona io, ara-kalitao sy ara-kabetsahana. |
10 | No, gracias” ukham sutimp p'iqincht'at qilqata uñt'ayi, palma aceiter ukan yapuchäwipax Nanay jawir jak'an Reserva Nacional Allpahuayo-Mishana kuna jan walt'äwinakas apanispa: | Ankoatry ny famongorana ny ala voajanahary, ny fambolena voanio famokarana menaka hamidy, dia mila fanafody simika avo lenta fampiasa amin'ny fambolena sy fiompiana izay midika ho loza mananontanona ny fahadiovan'ny rano. - Ilay faritra novinavinaina hambolena voanio fakana menaka dia rakotra ala voa-janahary tsy mbola notrandrahana ary tsy mbola nokitihina afa-tsy ny tamin'ny nangalana santionany kely sy karazan-kazo fanorenana voafantina ary karazam-bibidia. |
11 | Cuenca Nanay ukax Iquitos ukan ukhamarak yaqha jaya markanakan markachirinakatakix uma utjayiriwa, ch'uxña quqanak achuyäwix jan waltaw apanispa, ukampirus umarux jan walt'ayarakispawa. | Ny fiarovana ny ala voa-janaharin'i Amazona no politikan'ny governemanta peroviana sy andraikitry ny vondrona iraisam-pirenena ihany koa, ao anatin'ny fepetra raisina ho fampihenana ny etona karbôna sy hamerana ny fiantraikany amin'ny fiovaovan'ny toetry ny andro. |
12 | Palma aceitera uka ayruñatak yaqha ayrunak apathapiñax walj agroquímicos ukaw munasini, ukampirus umatakix mä jan walt'aw apanispa. | Nefa nisy olona sasany tsy nankasitraka izany, ka nanangana vondrona atao hoe “tantsaha” avy ao amin'io faritra io, izay nanao fihetsehana naneho ny fiandaniany amin'ny fambolena voanio fakana menaka ary nanohitra an'i José Álvarez, nilanja sora-baventy izay mivaky hoe : ” mpanondrana harena voa-janahary” ary nangataka ny fandroahana azy hiala ny firenena. |
13 | Kawkhanti aka palma ayruntañ munatak ukhanx ch'uxña quqakamakiw utji. Estado Peruano, ukan aka quqanakar arxatañapax wakt'i, pacha turkakiptäwin jan walt'ayañar utjki ukar arxatasa. | Amin'ny fanambaràna [es] nataon'ireo manohana ny mpikaroka , nisy fokonolona ao Iquito niteny fa rehefa avy niresaka tamin'ny mpanao fihetsiketsehana, dia nolazainy fa ” kianina i Álvarez noho izy tsy nanaiky ny fampiroboroboana ny fambolena voanio fakana menaka ary lavina noho izany ny fampindramam-bola nataon'ny governemanta” izay no niheverana fa ny loharanon'io fanenjehana io dia avy amin'ireo manampahefana ao amin'io faritra io. |
14 | Reserva Allpahuayo Mishana, cuenca del Nanay, Loreto, Perú. | Tsy ny hevitry ny olona rehetra anefa no manohitra io fambolena voanio fakana menaka any amin'ny lemak'i Nanay io. |
15 | Foto de Maholyoak en Flickr. | Mankasitraka izany ny mpahay toe-karena Víctor Villavicencio la Torre, izay Talen'ny Fampandrosoana ara-Toekarena amin'ny governemantan'ny faritr'i Loreto, ary manoratra [es] : |
16 | Publicada bajo licencia Creative Commons (CC BY-NC-ND 2.0) Pulitika ukax aka yapuchaw jiltayañatakix mayispawa, jan ukax pisin jakawit nayrar mistuñataki, aka chikancht'asiw utjatapata. | Tsy maintsy atsangana na apetraka ny politikam-paritra mahakasika ny fampiroboroboana sy famporisihina fambolena iray, izay voaporofo ny tombontsoa azo avy aminy, ary mety ho fomba hafa ahafahan'ny tambanivohitra an-jatony na an'arivony miala amin'ny fahantrana, ny ady ary ny ady amin'ny fiainana noho ny fisian'ny fifanarahana eo amin'ny fanjakana sy ny fampiasam-bola mamokatra. |
17 | Aka chikancht'asiwix Organismos No Gubernamentales ukaruw qhan apsuñapa, yaqha markanakat qulqi apnaqapxi, pachar uraqpachan jan walt'ayañ amtaniwa. | Io fifanarahana io dia tokony tsy idiran'ny lalao politika ireo fikambanana tsy miankina amin'ny governemanta (ONG) izay mandray sy mitantana ny vola avy any amin'ireo firenena izay, ‘ndao atrehana io, no voalohany hanimba ny tontolo iainana sy ny zava-mananaina isan-karazany amin'ny firenena maro eran-tany. |
18 | Ukatx amt'ayiwa: | Naveriny indray fa tokony ho andraikitry ny Fanjakana io noresahiny io : |
19 | Estadox aka yapuchaw ukat ch'uxña quqanakxat kamachinakax utjk uka uñakipañapa, pachar jan waltayañataki. | Tokony hametraka tanjona malaky ny Fanjakana mba handinihina indray ny lalàna mifehy ny fambolena sy ny ala, mba ho famongorana hatramin'ny fakany ireto mpandinika ny tontolo iainana “malalaka tsy fantampantatra” ireto, ary tsy ho mpitazana fotsiny amin'ny fihetsika mahery ataony. |
20 | ….markan jakir jaqinakax aka amtanakampix qaritaxapxiwa, Cajamarca, Espinar, Madre de Dios ukat Bagua markanakar jan walt'ayasin tukjatasp ukti munapxta. | ‘Ndao hitady marimaritra iraisana mba hialàna amin'ny fandoroan'ny tantsaha, izay efa leon'ny fampanantenana ho amin'ny fanovàna, ireo saha ka hampitadidy amin'ny besinimaro ny zava-nitranga tany Cajamarca, Espinar, Madre de Dios ary Bagua. |
21 | Ukti munapxtana?. | Izay ve no tadiavintsika ? |
22 | Jayst'atarjamaxa, Biólogo José Álvarez, ukax jayst'anawa taqiru yaqha “Subdesarrollismo crónico” ukham p'iqinchata, ukanx yaqha amuy qilqt'i: | Tsy aleo ve manohana ny fambolena voanio fakana menaka, tahaka ny manohana an'i Loreto, toy izay manao fihetsiketsehana fanoherana sy kiakiaka mankarenin-tsofina. Ho setrin'izany, namoaka lahatsoratra iray mitondra ny lohateny hoe : ” Ny tsy fandrosoana mitarazoka ” ny mpandinika ny zava-mananaina mpikaroka voalaza etsy ambony José Álvarez, izay hamelabelarany izao hevitra izao : |
23 | Conservacionistas ukanakax walja qulqi willtawayapxi sasinw arusipxi. | Lazain-dry zareo ny amin'ny mpikajy ny tontolo iainana mandany ampolony tapitrisa maro vatsian'ireo vahiny mampalahelo izay mitady ny hanakana ny fampandrosoana ny faritra misy antsika. |
24 | Ukampirus aka 30 mara akan qamasitajatx amuytwa, janiw ukhak wailltapkpachati jan ukasti waranqa waranqa soles ukjwa willtawayapxpacha. Agropecuario amtanak qhiparstatanakax uñjasiwa yukat jak'ur tukuyañ fabrica, arus mulino, lichi fabrica ukat yaqhanakampi […] Jiskt'äwi utjpachat mayni aka selva agricultura ukat uywa uywachawi ukar janiw sirixa? | Na izany aza, nandritra ny 30 taona nonenako tamin'ity tany ity, dia fantatro fa ireo mpandrisika ity maodelim-pitrandrahana ara-pambolena izay antsoinay hoe ” mpampihemotra”, ity dia tsy mba nandany am-polony tapitrisa fa miliara soles mihitsy : […] tetikasam-pambolena tsy nahomby, karaman'ny ekipa sy ny mpanolo-tsaina, foto-drafitrasa ara-pambolena tsy mamokatra ( fitotoana mangahazo, fitotoam-bary, orinasan-dronono, fametrahana an-tavoahangy ny menaka voanio,sns…) […] Izao ny fanontaniana goavana : Nosakanana ve izy ireo nandritra izay taona maro izay tamin'ny fampiroboroboana ny fambolena sy ny fiompiana tao amin'ny ala , tsy an-kanavaka, tao amin'ny fiaraha-monina tao Loreto ? |
25 | Janiwa. | Tsia. Dia ampiany: |
26 | Jupan jan walt'äwipax janiw kunas inakiti: jallallt'ataw aka amtanakaru, sarnaqirinakan consulturias, asesorías ukanakatakix bolsillunakapax phuqhantatawa, ukan jakirinakax janiw jakäwinakaps sum ch'amanchapkiti. | Fa tsy maimaim-poana ireo hadalany ireo : fa noho ny teti-bola sy ny vinavinan'asa, ireo mpanohana ny “mpampihemotra” dia mameno ny paosiny amin'ny anjara kely, saran-dàlana, kolikoly, fandraketana, fanadihadiana, asam-birao, fanadihadiana fahafaha-manao, drafi-pandraharahana, drafi-pampiasam-bola, fanontana afisy, tetikasa sy karama isan'andro, nefa tsy manatsara akory ny fiainan'ny mponina amoron-drano na teratany ao ; fa vao mainka aza mampikororosy azy. |
27 | Ukampirus empresarionakax munasipkakiwa Loretochiqanx 620,00 hectáreas ukhawa , ministerio de agricultura ukatx yapuchañatakix askiwa sasinw arst'awayi. | Fa ireo mpandraharaha dia tena liana amin'ny afera tany 620.000 hekitara ao amin'ny faritr'i Loreto, raha araka ny hevitry ny Minisiteran'ny fambolena dia azo ambolena,ary izy ireo no miandraikitra ny fampiroboroboana an'izany. |
28 | Maysatsti, académicos ukat yatxatatanakampix yatxatäwinak palma uka yapuchäwin jan walt'ayirjamatapata . | Ankoatra izay,ireo eny amin'ny sekoly ambony sy ny mpikaroka dia manohy manome angon-drakitra sy mandinika [es] ny momba ny loza ateraky ny fambolena voanio fakana menaka amin'ny rafitry ny tontolo marefo Amazoniana. |
29 | Janiw sapxiw juk'amp yapuchañ amatanipk uka empresanakaruxa. | Lazain-dry zareo aza fa anatin'ny fambolen-kazo ny fambolena voanio fakana menaka mba hakana vola azo avy ny amin'ny governemanta amin'ny fanaovana izany. |
30 | Ollanta Humala irpirix jichhak mä conferencia de prensanx arst'anwa mä zona amazónica, Alto Huallaga, ukax café, cacao, palma aceitera muxsa achunak achuyañatakix askiwa.” | Na dia ny Filoha Ollanta Humala aza tamin'ny valan-dresaka ho an'ny mpanao gazety nataony vao haingana dia naka ohatra faritra iray ao Amazona, Alto Huallaga, ho toy ny ” otrik'harena amin'ny fandraharahana ara-pambolena, ho an'ny kafe, ny kakao, ny voanio fakana menaka, ny hazo fihinamboa.” Araka ny hita, tsy misy fifanarahana mazava amin'ireo mpandray anjara momba ny politika amin'ireto olana izay mahakasika ny rehetra ireto. |
31 | Janiw taqinit mä amtäwix utjkiti, maysatx medio ambiente ukar arxatirinakas utjarakiwa, markachirix mä qhana yatiyaw muni. | Amin'ny lafiny iray, misy ireo mampiasa vola be , ary amin'ny lafiny hafa kosa ireo miaro ny tontolo iainana. Mahasarotra ny olana ny havitsian'ny fifanakalozan-kevitra mahakasika io toe-javatra io ,ary tsy misy izay vaovao marina sy mazava ilain'ny mponina. |