# | cat | nld |
---|
1 | Els peruans lluiten per salvar les piràmides de l'especulació immobiliària | Eeuwenoude piramide in Peru verwoest omdat projectontwikkelaars grond op het oog hebben |
2 | L'article escrit per Jessica Mota va ser primer publicat [pt] el 21 d'agost de 2013 per l'agència de periodisme d'investigació brasilera Agência Pública com a part de la sèrie #PatrimônioAmeaçado (Patrimoni Amenaçat en portuguès) | Dit artikel is geschreven door Jessica Mota en werd oorspronkelijk gepubliceerd [pt] op 21 augustus 2013 door de Braziliaanse organisatie die zich bezig houdt met onderzoeksjournalistiek, Agência Pública. Het artikel is onderdeel van een serie over #PatrimônioAmeaçado [pt - Bedreigd erfgoed]. |
3 | Eren les quatre de la tarda del 29 de juny, dissabte, quan Estequilla Rosales, una peruana de 51 anys, va sentir un soroll que venia de l'altra banda d'un jaciment arqueològic que coneixia bastant bé. | Op zaterdag 29 juni om vier uur ‘s middags hoorde Estequilla Rosales, een 51-jarige Peruaanse, lawaai vanaf de andere kant van de archeologische opgraving die ze heel goed kent. |
4 | Com a vicepresidenta de l'associació Kapaq Sumaq Ayllu ha estat responsable d'ajudar a vetllar per un dels patrimonis culturals del Perú: el complex arqueològic El Paraíso que amb 45 hectàrees és un dels més extensos i antics del Perú. | Ze is al 14 jaar vicevoorzitter van het genootschap Kapaq Sumaq Ayllu [sp] en mede verantwoordelijk voor het beschermen van de 45-hectare grote archeologische vindplaats in El Paraíso, een van Peru's grootste en oudste culturele erfgoederen. |
5 | És en aquesta zona on passa els seus dies i hi viu a prop, a Santa Josefina, on s'ha construït una casa. | Daar brengt zij haar dagen door. Dichtbij bouwde ze haar huis op een heuvel met de naam Santa Josefina. |
6 | Estequilla no s'hauria imaginat l'origen del soroll ni en el pitjor dels malsons. | Het lawaai kwam van een kant die Estequilla nooit had verwacht, zelfs niet in haar ergste nachtmerries. |
7 | Un grup d'homes amb màquines pesants estaven destruint un dels onze turons registrats al jaciment. | Een groepje mannen was met zware machines bezig om een van de elf geregistreerde archeologische heuvels te verwoesten. |
8 | A sota del turó en qüestió s'hi amagava una piràmide preincaica de gran antiguitat, d'entre 4 i 6 metres d'alçària i que ocupava una superfície de 2,5 quilòmetres quadrats. | Onder deze kleine heuvel, met een afmeting van 2,5 vierkante kilometer en een hoogte van vier tot zes meter, ligt een eeuwenoude piramide van voor de Inca-tijd. |
9 | A la sorra es pot apreciar el lloc que ocupava la piràmide que van enderrocar a El Paraíso. | De plaats waar een van de piramides van El Paraíso werd verwoest, zoals in het zand te zien is. |
10 | Fotografia de Jessica Mota / Agência Pública. | Foto: Jessica Mota / Agência Pública |
11 | “Estava desesperada, no sabia què fer perquè aquí no hi ha cobertura telefònica. | “Ik was wanhopig, wist niet wat ik moest doen, want telefoons hebben hier geen bereik. |
12 | El que vaig fer va ser pujar el turó i dir-li al vigilant que avisés la policia” | Ik klom de heuvel op en zei de bewakers dat ze de politie moesten bellen”, vertelt Estequilla: |
13 | Ara ja estic més tranquil·la, però quan va passar vaig sentir un immens dolor, com si es tractés d'una persona, d'algú molt estimat per mi. Com que és part del meu país, estaven assassinant la meva identitat, la meva cultura. | Nu voel ik me wat kalmer, maar toen het gebeurde deed het enorm veel pijn, alsof het om een persoon ging waar ik gek op was. Omdat het een stuk van mijn vaderland is, voelt het alsof ze mijn identiteit hebben vermoord, mijn cultuur. |
14 | I això és, com se sol dir, una traïció a la pàtria. | En je zou kunnen spreken van landverraad. |
15 | Em sap molt de greu que un peruà pugui ser tan ignorant com per destrossar una cosa així. | Ik schaam me omdat een Peruaan zo dom kan zijn om zoiets te vernielen. |
16 | Emplaçament del complex arqueològic El Paraíso a l'estat de Lima, Perú. | Lokatie van de opgraving in El Paraíso in de provincie Lima, Peru. |
17 | Disseny: Bruno Fonseca per a l'Agência Pública. | Ontwerp: Bruno Fonseca voor Agência Pública |
18 | A una hora de Lima, a la província de Sant Martí de Porres, el complex arqueològic El Paraíso està situat en una zona que pateix la pressió de l'especulació immobiliària. | De archeologische opgraving van El Paraíso ligt op een uur rijden van Lima in het district San Martin de Porres, in een gebied waar in toenemende mate wordt gespeculeerd met onroerend goed. |
19 | Descobert als anys 50, el jaciment va restar inactiu fins que el 2012 el Ministeri de Cultura va engegar el projecte. | De vindplaats werd ontdekt in de jaren 50 van de vorige eeuw en bleef ongemoeid tot december 2012, toen het ministerie voor Cultuur het project opstartte. |
20 | Al llarg dels anys 50, als voltants del jaciment s'hi van anar aixecant construccions particulars. | In de loop der jaren werd het omliggende gebied langzamerhand privébezit. |
21 | Actualment, la frontera del jaciment és on comencen els terrenys i camps privats. | Tegenwoordig grenst de opgraving direct aan privéterreinen en akkers. |
22 | Hi ha dotze piràmides registrades. | De opgraving telde 12 registreerde piramides. |
23 | La principal va ser restaurada gairebé del tot per l'arqueòleg suís Fredéric Engel del 1965 al 1966. | De belangrijkste werd tussen 1965 en 1966 bijna volledig gerestaureerd door de Zwitserse archeoloog Fredéric Engel. |
24 | El gener de 2013, el sector del Ministeri de Cultura peruà responsable de les excavacions va descobrir evidències que apunten que les piràmides són tan antigues com les d'Egipte o la civilització de Mesopotàmia. | In januari 2013 ontdekte de afdeling van het Peruaanse ministerie voor Cultuur die verantwoordelijk is voor de opgravingen, bewijs dat El Paraíso net zo oud is als de piramides van Egypte of de Mesopotamische beschaving; tussen de 4.500 en 4.800 jaar oud. |
25 | Amb una antiguitat d'entre 4.500 i 4.800 anys, seria un dels bressols de la civilització del continent llatinoamericà. | Het zou een van de bakermatten van het Latijns-Amerikaanse continent zijn. Het bewijst dat Lima lang voor de Spanjaarden, de Kerk en zelfs Christus, al een belangrijke hoofdstad was. |
26 | Abans de l'arribada dels espanyols, l'església i fins i tot de Jesucrist, Lima ja era una gran ciutat de capital importància. | Marco Guillén, de archeoloog die het project leidt dat door het ministerie van Cultuur in El Paraíso werd ontwikkeld, legt uit: |
27 | Marco Guillén, cap del projecte arqueològic del Ministeri de Cultura, explica que: És una de les poques ciutats del món que presenta continuïtat cultural al llarg del temps. | Het is een van de weinige steden in de wereld die in de loop der jaren blijk hebben gegeven van culturele samenhang. |
28 | I és un gran avantatge. | En dit is een enorm voordeel. |
29 | (…) Lima, la capital, té el waka més antic del Perú [sic] (monument sagrat de l'antiguitat). | (…) De hoofdstad Lima heeft de oudste waka [sic] (heilig monument uit de oudheid) van Peru. |
30 | La civilització va sorgir aquí. | Het laat zien hoe de beschaving hier was. |
31 | Destruir la piràmide és com arrencar una pàgina del llibre de la història del Perú. | De verwoesting van de piramide staat gelijk aan het verscheuren van een bladzijde uit een boek over de geschiedenis van Peru. |
32 | No hi ha manera de saber què va passar. | We kunnen op geen enkele manier meer achterhalen wat er in het verleden is gebeurd. |
33 | Al mig del camí hi havia una piràmide | Midden op de weg stond een piramide |
34 | Quan surts de Lima per anar a El Paraíso has d'agafar un microbús -com una furgoneta que supera en nombre els altres transports públics de Lima- fins al municipi veí de Pro. | Als je vanuit Lima naar El Paraíso wil reizen moet je de microbus nemen - een soort bestelbusje dat het overig openbaar vervoer in Lima in aantal overtreft. |
35 | És un viatge de 40 minuts a través del trànsit dens de la capital peruana. | Die brengt je naar de dichtbijgelegen stad Pro. Het is een rit van 40 minuten door het hectische verkeer van de Peruaanse hoofdstad. |
36 | Des d'allí s'han d'agafar dos microbusos més fins al cotxe, que es troba a prop de la terminal i condueix un dels membres de l'Associació Kapaq Sumaq Ayllu. | Van daaruit ga je met nog twee andere microbussen naar een auto die in de buurt van het station staat en wordt bestuurd door een van de leden van de ‘Association Kapaq Sumaq Ayllu'. |
37 | Cases humils esquitxen l'àrid paisatge. | Het landschap is kaal met her en der eenvoudige huisjes. |
38 | Al llarg del camí estret que mena al complex arqueològic s'hi poden veure deixalles escampades, voltors i nens que juguen entre la brossa. | Als je bij het smalle weggetje aankomt dat naar de opgraving voert, zie je afval, gieren en kinderen die tussen het vuil naar speelgoed zoeken. |
39 | “Quan vam arribar hi havia cartells a tots els turons. | “Toen we aankwamen waren er op iedere heuvel aanplakborden geplaatst. |
40 | Creuen que aquesta zona els pertany”, diu un dels arqueòlegs del projecte. | Ze denken dat dit gebied van hen is”, zegt een van de archeologen van het project. |
41 | El rètol diu: “Propietat privada reconeguda el 8 d'agost de 1984″, seguit d'una descripció de la zona i el número de registre (N.T.). | Er staat: ‘particulier terrein, erkend op 8 augustus 1984′, gevold door een beschrijving van het gebied en het registratienummer. |
42 | Foto: Jessica Mota / Agência Pública. | Foto: Jessica Mota / Agência Pública |
43 | Veig un mur que voreja tota la carretera. | Ik zie een muur die over het hele traject dicht langs de kant van de weg loopt. |
44 | “És una muralla”, m'explica Miguel Castillo, cap del camp de treball de El Paraíso, que seu al seient de darrere. | “Dat is een muur”, legt Miguel Castillo uit, die achterin de auto zit. Hij staat aan het hoofd van het project in El Paraíso. |
45 | Més tard descobreixo que el mur té 30 quilòmetres i encercla els turons de la zona. | Later hoorde ik dat de muur 30 kilometer lang is en rond de heuvels in de regio loopt. |
46 | Al llarg dels anys les construccions i les parcel·les particulars li van guanyar terreny progressivament. | De muur maakte allengs plaats voor particuliere gebouwen en grond. |
47 | Castillo considera que: | Castillo overdenkt: |
48 | El Govern no és eficient. | De regering is niet efficiënt. |
49 | Té els mitjans per vetllar pels wakas [sic] però no ho fa. | Ze heeft de middelen om de waka's [sic] te beschermen, maar ze doet niets. |
50 | El mateix passa al Brasil i a l'Argentina… El que tenim és la iniciativa d'algunes persones, dels arqueòlegs. | Datzelfde gebeurt in Brazilië, in Argentinië… We moeten het doen met het persoonlijke initiatief van een paar mensen, van archeologen. |
51 | Però no n'hi ha prou. | Maar dat is niet genoeg. |
52 | Membres de l'associació Kapag i també vigilants dels jaciments van ser atacats la setmana anterior. | Een week eerder waren leden van de Kapag Associatie, samen met hun beveiligingsmensen, het slachtoffer van een aanval. |
53 | Durant la visita, per raons de seguretat, un vigilant va acompanyar el nostre grup format per un equip d'arqueòlegs mentre recorríem la zona on abans s'alçava la piràmide. | Een bewaker gaat uit veiligheidsoverwegingen met onze groep - het hele team archeologen - mee op onze wandeling naar de plek waar de piramide werd vernield. De plaatselijke arbeiders die voorheen bij de opgraving werkten, houden nu bovenaan de heuvels de wacht. |
54 | Els treballadors locals que hi solien treballar ara seuen als turons vigilant. | Nadat de piramide vernield was, werd de bewaking verdubbeld. |
55 | Després de l'incident de la piràmide s'ha doblat la seguretat. | Nu wordt de plaats dag en nacht bewaakt door vier agenten. |
56 | Quatre policies custodien el lloc de dia i de nit i, a més, el Ministeri de Cultura ha contractat dos vigilants d'una companyia de seguretat privada per intentar protegir el patrimoni de l'extens terreny de 45 hectàrees. | Daarnaast zijn er twee bewakers van een particulier bedrijf die zijn ingehuurd door het ministerie van Cultuur. Zij spannen zich allemaal in om toezicht te houden op het hele gebied van 45 hectare. |