# | cat | nld |
---|
1 | Dóna les gràcies a l'Imperi otomà per aquest taco que menges | Bedank het Ottomaanse Rijk voor de taco die je eet |
2 | Tacos al pastor del Restaurant mexicà Carmela's, a Beaumont, Texas. | Tacos al pastor van Carmela's Mexicaanse Restaurant in Beaumont, Texas. |
3 | Crèdit: Randy Edwards/CC BY-NC-ND 2.0 | Credit: Randy Edwards/CC BY-NC-ND 2.0 |
4 | Aquest article i informe radiofònic de Deena Prichep i Daniel Estrin per The World va aparèixer originalment a PRI.org el 7 de maig del 2015, i es publica aquí com a part de l'acord d'intercanvi de continguts. | [Alle links in dit artikel verwijzen naar Engelstalige pagina's] Dit artikel en radioverslag werd gemaakt door Deena Prichep en Daniel Estrin voor The World en verscheen oorspronkelijk op PRI.org op 7 mei 2015, en wordt hier opnieuw gepubliceerd als onderdeel van een overeenkomst om de inhoud van het artikel te delen. |
5 | Tots els enllaços porten a pàgines en anglès. Al Supermercat Mèxic de Portland, a Oregon, pots trobar-hi un ast giratori amb carn de porc rostida amb picant i ceba, impregnat de grassa i de sabor. | In de Mexicaanse supermarkt in Portland, Oregon, vind je een draaiend spit met varkensvlees bedruipt met chili en ui, waar het vet van afdruppelt en waarvan het aroma zich verspreidt. |
6 | Si en talles unes tires i les poses dins d'una tortilla obtindràs un taco al pastor, el menjar de carrer clàssic a Mèxic. | Snijd er wat af in een tortilla en je hebt een taco al pastor, het klassieke Mexicaanse voedsel om op straat te eten. |
7 | Listen to this story on PRI.org » | Halfweg rond de wereld vind je hetzelfde tafereel in Jeruzalem. |
8 | Hi ha una escena similar a l'altra banda del món, a Jerusalem. Al restaurant Al Waary hi ha un rostidor, un ast vertical amb carn condimentada amb vinagre picant fent voltes prop d'unes flames. | Bij het restaurant Al Waary, dat enkel een gat in de muur is, staat er een verticaal draaiende grill met rundvlees naast het vuur, op smaak gebracht met pittige azijn. |
9 | Si se'n tallen unes tires i es posen dins d'una pita, obtindrem un xauarma: el menjar de carrer per excel·lència de l'Orient Mitjà. | Snijd wat van het vlees in een pita en je hebt shawarma - het ultieme vlees om op straat te eten in het Midden-Oosten. |
10 | Si creus que aquests apreciats plats podrien estar relacionats, tens tota la raó. | Indien je denkt dat er tussen deze gerechten een verband bestaat dan heb je gelijk. |
11 | Anem seguint el rastre d'aquests menjars de carrer per treure'n l'entrellat; comencem per Jerusalem. | Dus volgen we het spoor van het straatvoedsel om daar achter te komen en starten in Jeruzalem. |
12 | «El xauarma és molt, molt interessant», diu Ali Qleibo, un antropòleg palestí, assegut davant del local de shawarma Al Waary. | “Shawarma is heel, heel interessant,” zegt Ali Qleibo, een Palestijnse antropoloog, terwijl hij bij het shawarmarestaurant Al Waary zit. |
13 | L'origen de la paraula «xauarma» prové de la paraula turca çevirme, que significa «girar». | De oorsprong van het woord shawarma komt van het Turkse woord çevirme, wat “draaien” betekent. |
14 | Ali Qleibo, un antropòleg palestí, davant la parada de xauarma Al Waary, a Jerusalem. | Ali Qleibo, a Palestijnse antropoloog, voor het shawarmastalletje Al Waary in Jeruzalem. |
15 | Crèdit: Daniel Estrin. Publicat amb l'autorització de PRI. | Credit: Daniel Estrin. met toestemming van PRI gepubliceerd |
16 | Podem trobar versions del xauarma a qualsevol lloc de l'Orient Mitjà, on l'Imperi otomà un dia hi va regnar. | Overal in het Midden-Oosten, waar het Ottomaanse Rijk ooit regeerde, vind je wel één of andere versie van shawarma. |
17 | «Els turcs l'anomenen “döner kebab”; els grecs en diuen “gyro”; els iraquians “kas”», diu Qleibo. | “Turken noemen het döner kebab; Grieken noemen het gyros; Irakezen noemen het kas,” zegt Qleibo. |
18 | «Això demostra la influència omnipresent de l'Imperi otomà; tots els territoris que van ser sotmesos pels otomans mengen xauarma tot i que l'anomenin d'altres maneres». | “Dit toont de wijdverspreide invloed van het Ottomaanse Rijk, aangezien alle onderdanen van het Ottomaanse Rijk shawarma eten, zelfs al noemen ze het anders. |
19 | Per descomptat que no tota la gent que formava part de l'Imperi otomà va quedar-se en aquells territoris. | De mensen van het Ottomaanse Rijk bleven natuurlijk niet allemaal daar. |
20 | Prop de 36.000 persones sota el domini otomà van marxar a Mèxic, la majoria de finals del segle XIX fins a principis del segle XX. | Ongeveer 36.000 mensen onder Ottomaanse overheersing gingen naar Mexico tussen de late 19de eeuw en de vroege 20ste eeuw. |
21 | «La gent va venir des de molt lluny, com per exemple des d'Egipte. | “De mensen kwamen zelfs van Egypte. |
22 | Fins i tot hi ha gent que va venir de l'Iraq», diu Theresa Alfaro-Velcamp, professora d'història a la Universitat Estatal de Sonoma, que ha seguit el rastre de la migració dels habitants de l'Orient Mitjà cap a Mèxic. | Ik vond ook enkele mensen die van Irak kwamen,” zegt Theresa Afaro-Velcamp, een professor geschiedenis aan de staatsuniversiteit van Sonoma, die de migratie van de mensen uit het Midden-Oosten naar Mexico getraceerd heeft. |
23 | «La majoria va venir des de Llevant, tal com s'anomenava en aquella època el que avui en dia seria el Líban i Síria». | “De meerderheid kwam van de Levant, zoals het toen genoemd werd en dat nu het huidige Libanon en Syrië is.” |
24 | Els que emigraven van marxar pels motius habituals: oportunitats econòmiques, eludir el servei militar obligatori i escapar de la violència sectària. | De migranten verlieten het land om de gebruikelijke redenen: op zoek naar economische kansen, vermijden van militaire dienstplicht en sektarisch geweld ontvluchten. |
25 | Quan van arribar, també van portar la seva manera de cuinar. | Toen ze aankwamen, brachten ze ook hun voedsel met zich mee. |
26 | «Cap el 1930 ja hi havia restaurants que servien xauarma», diu Jeffrey Pilcher, historiador i autor del llibre Planet Taco. | “Tegen de jaren '30 waren er restaurants die shawarma serveerden,” zegt Jeffrey Pilcher, een historicus en auteur van het boek “Planet Taco.” |
27 | Un sandvitx de xauarma a Jerusalem. | Een shawarmabroodje in Jeruzalem. |
28 | Intercanviem corder per porc, i pa de pita per una tortilla, i obtindrem el clàssic mexicà taco al pastor. | Verwissel lamsvlees met varkensvlees, een pita met een tortilla en je hebt de Mexicaanse klassieker, Taco al Pastor. |
29 | Crèdit: Daniel Estrin. | Credit: Daniel Estrin. |
30 | Publicat amb l'autorització de PRI. | Met toestemming van PRI gepubliceerd. |
31 | La cuina va anar evolucionant: «Durant els anys seixanta, els fills dels immigrants libanesos nascuts a Mèxic… van començar a obrir els seus propis restaurants i això ha creat un tipus de cuina híbrida», diu Pilcher. | Vervolgens transformeerde de keuken: “Gedurende de jaren '60 startten de in Mexico geboren kinderen van deze Libanese migranten hun eigen restaurants en ze begonnen een soort hybride keuken te creëren,” zegt Pilcher. |
32 | «Utilitzen la tecnologia amb la que es van criar als restaurants libanesos, l'ast vertical, però en comptes d'utilitzar corder utilitzen porc», segons Pilcher. | “Ze gebruiken de technologie waarmee ze opgroeiden in de Libanese restaurants, de verticale grill, maar in plaats van lamsvlees gebruiken ze varkensvlees,” zegt Pilcher. |
33 | «Ho deixen marinar en una salsa picant, que és el que li dóna aquell color distintiu, ho cuinen, ho serveixen i ho anomenen tacos al pastor». | “Ze marineren het in een rode chilisaus, die het die kenmerkende kleur geeft, maken het klaar, serveren het en noemen het tacos al pastor.” |
34 | El nom del plat «al pastor», és en si mateix una referència a la versió original del plat de corder de l'Orient Mitjà. El nom significa «a l'estil del pastor». | Zelfs de term “al pastor”, dat “op herderswijze” betekent, is een verwijzing naar de oorspronkelijke versie van het gerecht met lam uit het Midden-Oosten. |
35 | Després de la Segona Guerra Mundial, quan l'economia de Mèxic va créixer, els tacos al pastor es van traslladar dels poblets a les grans ciutats, i amb el temps també als Estats Units. | Toen de economie van Mexico na WO II enorm bloeide, verhuisden de tacos al pastor van kleine steden naar grotere en uiteindelijk naar de Verenigde Staten. |
36 | «Que aquest plat clàssic sigui una importació de l'Orient Mitjà relativament recent, no el fa un plat menys mexicà», afegeix Pilcher, l'historiador del taco. | Het feit dat dit klassiek gerecht relatief recent geïmporteerd werd uit het Midden-Oosten maakt het daarom nog niet minder Mexicaans, voegt de tacohistoricus Pilcher toe. |
37 | «L'autenticitat no està encasellada a tot allò que prové dels antics asteques i maies», diu. | “Authenticiteit gaat niet altijd terug tot de oude Azteken en Maya's,” zegt hij. |
38 | «Aquest significat de Mèxic es recrea contínuament en cada generació». | “Die betekenis van Mexico wordt in elke generatie voortdurend opnieuw gecreëerd. |
39 | Tan si és corder com si és porc, tortilla o pita, Jerusalem o Portland, hi ha coses que no canvien: greix i foc, una bona dosi d'espècies, menjar ràpid, i saber apreciar la tradició. | Maar of het nu lams- of varkensvlees is, tortilla of pita, Jeruzalem of Portland, de essentie blijft hetzelfde: vet en vuur, een handvol kruiden, een vlugge maaltijd en de smaak van traditie. |