# | ell | nld |
---|
1 | Κροατία: Η μνήμη ενός χωριού 71 χρόνια μετά την καταστροφή του από τους Ναζί | De herinnering aan een Kroatisch dorp leeft voort, 71 jaar nadat de nazi's het verwoestten. |
2 | Ορισμένα από τα κατεστραμμένα σπίτια του χωριού Λίπα από την 30ή Απριλίου 1944. | Enkele van de huizen in Lipa vernietigd op 30 april 1944. |
3 | Τα ερείπια διατηρούνται για να κρατούν ζωντανή τη μνήμη του τρόμου του μίσους. | De ruïnes bleven bewaard om de herinnering aan de horror van de haat levend te houden. |
4 | Φωτογραφία: Marinella Matejčić | Foto: Marinella Matejčić |
5 | Στις 30 Απριλίου 1944, γύρω στις 2:30 το απόγευμα το χωριό Lipa [hr] στην Κροατία περικυκλώθηκε από ομάδα Γερμανών αξιωματικών των SS [en] και μελών της Βέρμαχτ, καθώς και ιταλικών φασιστικών δυνάμεων. | Op 30 april 1944, rond 14.30 u., werd het dorp Lipa [en] in Kroatië omsingeld door zowel een groep Duitse SS officieren [en], leden van de Wehrmacht als Italiaanse fascistische milities [en]. |
6 | Λέγεται ότι υπήρχαν Τσέτνικ και μέλη της Σλοβένικης Πολιτοφυλακής [en] στην ομάδα και βρίσκονταν υπό τις διαταγές του Aurelio Piese, ηγέτη της φασιστικής στρατιωτικής δύναμης στην Rupa της Κροατίας. | Naar verluidt waren er Chetniks en Slovenian Home Guards [en] in de groep, die onder het commando stonden van Aurelio Piese, leider van de fascistische militie in Rupa, Kroatië. |
7 | Όρμησαν μες στο χωριό γύρω στις 3 η ώρα και άρχισαν να κλέβουν ό,τι μπορούσαν να κουβαλήσουν, ακόμα και ζωντανά. | Rond 15.00 u. uur vielen ze het dorp binnen en stalen alles wat ze konden dragen, ook het vee. |
8 | Βίασαν γυναίκες και κορίτσια, σφάγιασαν βρέφη και ηλικιωμένους. | De groep verkrachtte vrouwen en meisjes, vermoordde baby's en ouderen. |
9 | Αφότου βασάνισαν και δολοφόνησαν 21 άτομα, συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν με αυτό τον τρόπο να καταστρέψουν το χωριό, οπότε άλλαξαν τακτική. | Na 21 mensen gemarteld en vermoord te hebben, realiseerden ze zich dat ze op deze manier het dorp niet konden vernietigen, dus veranderden ze van tactiek. |
10 | Μάζεψαν όλους τους κατοίκους του χωριού, τους είπαν να μαζέψουν το βιος τους σε έναν μπόγο και διέταξαν τη μεταφορά τους σε στρατόπεδα εγκλεισμού. | Ze verzamelden iedereen van het dorp, gaven hen het bevel hun waardevolle bezittingen in een bundel te pakken om naar interneringskampen gestuurd te worden. |
11 | Οι Ναζί οδήγησαν τον κόσμο στην οικία Kvartika, στο σπίτι με τον αριθμό 20 στην είσοδο του χωριού, τους είπαν να μπουν μέσα κι έπειτα έριξαν χειροβομβίδες και πυροβόλησαν προς τα εκεί. | De nazi's leidden de mensen naar het huis van Kvartika, huis nummer 20 aan het begin van het dorp, en geboden hen naar binnen te gaan, waarna ze brandbommen gooiden en in het huis schoten. |
12 | Η ομάδα έπειτα περιέλουσε το σπίτι με πετρέλαιο και έκαψε όλους όσοι ήταν κλειδωμένοι μέσα. | De aanvallers overgoten daarna het huis met petroleum en verbrandden iedereen die binnen opgesloten zat. |
13 | Δολοφόνησαν 269 άτομα, μεταξύ των οποίων 121 παιδιά, ηλικίας 7 μηνών έως 15 ετών. | Ze vermoordden 269 mensen, waarvan 121 kinderen vanaf de leeftijd van 7 maanden tot 15 jaar. |
14 | Οι Ναζί έκαψαν ολόκληρο το χωριό συθέμελα και απομάκρυναν τα απανθρακωμένα πτώματα. | De nazi's brandden het hele dorp af en verwijderden de verkoolde lijken. |
15 | Το χωριό Λίπα καταστράφηκε ολοκληρωτικά: και οι 87 κατοικίες και τα 85 λοιπά κτίρια. | Lipa was helemaal verwoest, alle 87 huizen en 85 bijgebouwen. |
16 | Από όλους τους κατοίκους που βρίσκονταν εκεί εκείνη την ημέρα, γλίτωσαν μόνο ένας άνδρας και μια γυναίκα. | Van alle dorpsbewoners die aanwezig waren, overleefden slechts één man en één vrouw. |
17 | Οι Ναζί ψάχνουν τους μπόγους των θυμάτων για τιμαλφή. | Nazi's die de bundels van de slachtoffers doorzoeken en waardevolle bezittingen verzamelen. |
18 | Πρόκειται για τις αυθεντικές φωτογραφίες, με την ευγενή παραχώρηση του Ναυτικού και Ιστορικού Μουσείου της Κροατικής Ακτογραμμής στην πόλη Ριέκα. Αναδημοσιεύονται με άδεια. | Originele foto's van het Maritiem en Historisch Museum van het Kroatisch Kustgebied Rijeka, met toestemming gebruikt. |
19 | Η ενέργεια της ομάδας των Ναζί αποτυπώθηκε σε φωτογραφικό φακό από τους αυτουργούς, ως υλικό “καυχησιάς” για τους ανωτέρους και τους φίλους τους. Το φιλμ αργότερα μεταφέρθηκε για εμφάνιση στο φωτογραφικό εργαστήριο του Silvestar Marož στην Ilirska Bistrica της Σλοβενίας, μόλις 17,5 χιλιόμετρα από το χωριό Λίπα. | De acties van de nazi-groep werden door de daders op camera vastgelegd om op te scheppen tegenover hun oversten en vrienden en de film werd later voor ontwikkeling naar het fotoatelier van Silvestar Marož gebracht in Ilirska Bistrica, Slovenië, net 17,5 kilometer van Lipa. |
20 | Η αδερφή του έβγαλε διπλά αντίτυπα από τις φωτογραφίες και τις έκρυψε, οπότε διασώθηκαν μετά το τέλος του πολέμου. | Zijn zus maakte dubbels van de foto's en verborg ze, zo werden ze bewaard tot het einde van de oorlog. |
21 | Όταν τα πάντα είχαν τελειώσει, οι φωτογραφίες τοποθετήθηκαν στη βιτρίνα του φωτογραφείου, μήπως και τις αναγνωρίσει κάποιος. | Toen de oorlog voorbij was, werden de foto's in de etalage geplaatst zodat iemand ze kon herkennen. |
22 | Δεν πέρασε καιρός και κάποιος περαστικός αναγνώρισε το χωριό. | Het duurde niet lang vooraleer voorbijgangers het dorp herkenden. |
23 | Οι φωτογραφίες αποτελούν πλέον κομμάτι του Κέντρου Μνήμης “Το χωριό Λίπα Θυμάται”, το οποίο εγκαινιάστηκε [hr] στις 8 Μαρτίου 2015. | De foto's behoren nu tot het Herdenkingscentrum van Lipa, dat officieel geopend werd op 8 maart 2015. |
24 | Η έφορος Vana Gović εξηγεί στο Global Voices: | Curator Vana Gović verklaart aan Global Voices: |
25 | Χρησιμοποιούμε σήμερα φωτογραφίες που θεωρούνταν πολεμικά τρόπαια για να καταδικάσουμε την πράξη αυτή. | Foto's die als oorlogstrofeeën geconcipieerd werden, gebruiken we tegenwoordig om dergelijke praktijken te veroordelen. |
26 | Έχουμε επιτύχει μια αξιοπρεπή αντιμετώπιση των κειμηλίων, καθώς οι συγκλονιστικές αυτές εικόνες προβάλλονται μόνο και μόνο προκειμένου ο επισκέπτης να δημιουργήσει μια σχέση μαζί τους. | We hebben een eerbiedwaardige procedure voor de foto's tot stand gebracht, aangezien we deze enkel tonen indien er een persoon is die er een verband mee kan aantonen. |
27 | Το δωμάτιο στον πρώτο όροφο είναι πολύ προσωπικό: με χαμηλό φωτισμό για περισυλλογή, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να σχετιστούν με τα θύματα και τα εγκλήματα εναντίον τους. | De kamer op de eerste verdieping is intiem ingericht met gedimd licht voor reflectie, zodat de bezoekers zich verbonden kunnen voelen met de slachtoffers en de misdaden die ze ondergaan hebben. |
28 | Ο πρόδρομος του τωρινού Κέντρου Μνήμης ήταν το Μουσείο Μνήμης του χωριού Λίπα, που εγκαινιάστηκε το 1968, ενώ η εθνογραφική συλλογή και τα σωζόμενα ερείπια ενσωματώθηκαν το Μάιο του 1969. | De voorloper van het huidige Herdenkingscentrum was het Herdenkingsmuseum van Lipa, dat in 1968 zijn deuren opende, hoewel de etnografische collectie en de bewaarde ruïnes pas in mei 1969 opgenomen werden. |
29 | Το ίδιο κτίριο στέγασε ένα νηπιαγωγείο, έναν παιδικό σταθμό και ένα κέντρο ημερήσιας απασχόλησης για παιδιά από το Λίπα που πήγαιναν σχολεία στα απομακρυσμένα χωριά Ρούπα και Ματούλι. | Hetzelfde gebouw bood ook onderdak aan een kleuterschool, een kinderdagverblijf en een naschoolse kinderopvang voor kinderen van Lipa die in de afgelegen dorpen Rupa en Matulji naar school gingen. |
30 | Το μουσείο και το σχολείο βρίσκονταν υπό τη διεύθυνση της Danica Maljavac, δασκάλας ιστορίας και γεωγραφίας, της οποίας η γιαγιά ήταν μια από τους δυο επιζώντες του χωριού και έχει συχνά μιλήσει δημόσια [en] για τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στο Λίπα. | Het museum en de school stond onder leiding van Danica Maljavac, een lerares geschiedenis en aardrijkskunde, wiens grootmoeder één van de twee overlevenden was en die vaak in het openbaar gesproken [en] heeft over de wreedheden die in Lipa gepleegd werden. |
31 | Το Κέντρο Μνήμης, στην καρδιά του χωριού, αποτελείται από ένα υπόγειο, ένα ισόγειο και έναν όροφο. | Het Herdenkingscentrum, gelegen in het centrum van het dorp, bestaat uit een kelderverdieping, gelijkvloers en eerste verdieping. |
32 | Το υπόγειο περιλαμβάνει την εθνολογική συλλογή της περιοχής και δεν έχει ανοίξει ακόμα δημόσια, ενώ το ισόγειο και ο πρώτος όροφος είναι ανοιχτά στο κοινό και διηγούνται την φριχτή ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στα Δυτικά Βαλκάνια. | De kelderverdieping bevat de etnologische collectie van de streek en is nog niet geopend, terwijl het gelijkvloers en de eerste verdieping al toegankelijk zijn en het verschrikkelijke verhaal van WOII in de Westelijke Balkan verteld. |
33 | Το ισόγειο έχει έναν πολυλειτουργικό χώρο και μια μόνιμη έκθεση με θέμα την ιστορία και τη ζωή στο Λίπα και σε ολόκληρο το καρστ του Λιβόρνο. | Het gelijkvloers heeft een multifunctionele ruimte en een permanente tentoonstelling over de geschiedenis en het leven in Lipa en de hele regio van de Liburnische karst. |
34 | Πέραν των φωτογραφιών που προσφέρουν ένα ευρύτερο πλαίσιο, οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν το σλοβένικο ντοκιμαντέρ “Η μέρα που πέθανε το Λίπα”, όπου οι επιζώντες μάρτυρες περιγράφουν την τρομερή μέρα και ακούγονται μαρτυρίες πληροφοριοδοτών. | Behalve de foto's met context kunnen de bezoekers de Sloveense documentaire “De dag dat Lipa stierf” bekijken, waarin getuigen de verschrikkelijke dag beschrijven. De bezoekers kunnen ook luisteren naar de getuigenissen van informanten. |
35 | Καθώς το κέντρο προσπαθεί να συνεχίσει την παράδοση του προηγούμενου, το ισόγειο θα χρησιμοποιείται ως κοινόχρηστος χώρος για συναντήσεις, ποικίλες εκθέσεις και άλλες εκδηλώσεις. | Aangezien het centrum de traditie van het Herdenkingscentrum tracht verder te zetten, zal het gelijkvloers gebruikt worden als gemeenschapsruimte voor vergaderingen, tentoonstellingen en andere evenementen. |
36 | Θύματα, που αργότερα συγκεντρώθηκαν και αποτεφρώθηκαν. | Slachtoffers die nadien verzameld en verbrand werden. |
37 | Πρόκειται για τις αυθεντικές φωτογραφίες, με την ευγενή παραχώρηση του Ναυτικού και Ιστορικού Μουσείου της Κροατικής Ακτογραμμής στην πόλη Ριέκα. | Originele foto van het Maritiem en Historisch Museum van het Kroatische Kustgebied Rijeka, gebruikt met exclusieve toestemming |
38 | Αναδημοσιεύονται με άδεια. | Gović zegt: |
39 | Η έφορος Gović αναφέρει: Η μόνιμη έκθεση στο ισόγειο είναι αφιερωμένη στη ζωή πριν και μετά το μαρτύριο του Λίπα. | De permanente tentoonstelling op het gelijkvloers toont het leven voor en na de verschrikkelijke dag in Lipa. |
40 | Πρόθεσή μας είναι κάθε επισκέπτης που έρχεται στο μουσείο να μάθει ότι το τραγικό και φρικτό αυτό γεγονός δεν ήταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος των κατοίκων του Λίπα. | Onze bedoeling is om elke bezoeker na het museumbezoek zich ervan bewust te maken dat deze tragische en verschrikkelijke gebeurtenis noch het begin, noch het einde was van de bewoners in Lipa. |
41 | Αν και η κοινότητα αυτή σημαδεύτηκε από την μεγάλη αυτή καταστροφή από τους Ναζί, είναι μόνο ένα κομμάτι της ταυτότητάς τους. | Hoewel de totale vernietiging onder de nazi's deze gemeenschap getekend heeft, is het slechts een deel van hun identiteit. |
42 | Όπως στη σφαγή του Λίντιτσε στην Τσεχία [en] και στο Οραντούρ-Σιρ-Γκλαν στη Γαλλία [en], έτσι και το Λίπα καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Ναζί και σκοτώθηκαν όλοι του οι κάτοικοι. | Zoals het Tsjechische Lidice en het Franse Oradour Sur Glane, werd Lipa volledig vernietigd door de nazi's, waarbij iedereen omkwam. |
43 | Το Λίπα όμως είναι μοναδικό από μια άποψη: είναι το μόνο μέρος από τα τρία, που συνέχισε να ζει. | Maar Lipa is uniek op één punt: Het is het enige van die drie dorpen, dat nog steeds bestaat. |
44 | Ο πρώτος όροφος αφηγείται την ιστορία της καταστροφής, των ανθρώπων και του μίσους. | Op de eerste verdieping wordt het verhaal getoond van de vernietiging, de mensen en de haat. |
45 | Όταν οι επισκέπτες ανεβαίνουν τα σκαλιά, υπάρχει ηχητική υπόκρουση με το ναζιστικό εμβατήριο, το λεγόμενο “βάδισμα της χήνας [en]”, και οι τοίχοι καλύπτονται με αντίγραφα από στρατιωτικά κράνη. | Wanneer de bezoekers de trap op gaan, horen ze via de geluidsinstallatie een nazi-mars, de zogenaamde “paradepas” [en], en de muren zijn bedekt met replica's van militaire helmen. |
46 | Τόσο οι σκάλες όσο και οι πάνω αίθουσες είναι μαύρες, με χαμηλό φωτισμό και ησυχία - ώστε ο καθένας να μπορεί να “συνδεθεί” με τα θύματα και να διαβάσει την ιστορία τους. | Zowel de traptreden als de hoger gelegen kamers zijn in duister gehuld, met weinig licht en in absolute stilte zodat iedereen zich met de slachtoffers kan inleven en hun verhaal lezen. |
47 | Τα ονόματα όσων δολοφονήθηκαν δεν τοποθετήθηκαν σε έναν ενιαίο συλλογικό κατάλογο, σε μια προσπάθεια να διατηρήσουν την ταυτότητάς τους. | De namen van de vermoordde mensen werden niet op een lange collectieve lijst geplaatst, in een poging om hun identiteit te bewaren. |
48 | Αντιθέτως, τα ονόματά τους τοποθετήθηκαν σε μικρά σπίτια, που φέρουν ξεχωριστά ονόματα και διευθύνσεις, μιμούμενα το χωριό όπως ήταν κάποτε. | In plaats daarvan heeft men de namen in kleine huisjes geplaatst met de adressen erbij, om zo het dorp dat er ooit was na te maken. |
49 | Το Κέντρο Μνήμης αποτελεί τμήμα του Ναυτικού και Ιστορικού Μουσείου της Κροατικής Ακτογραμμής στην πόλη Ριέκα. | Het Herdenkingscentrum van Lipa is een deel van het Maritiem en Historisch Museum van het Kroatische Kustgebied van de stad Rijeka. |
50 | Ποια όμως ήταν τα γεγονότα που προηγήθηκαν της φρίκης αυτής; Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας [en] το Σεπτέμβριο του 1943, η περιοχή του καρστ του Λιβόρνο πέρασε υπό τη φασιστική Δημοκρατία του Σαλό [Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία], η οποία ιδρύθηκε από τον Αδόλφο Χίτλερ στη βόρεια Ιταλία για τον Ιταλό ντούτσε Μπενίτο Μουσολίνι. | Maar wat waren nu de gebeurtenissen die aan deze horror voorafgingen? Na de capitulatie van Italië [en] in september 1943, viel het gebied van de Liburnische karst onder de fascistische “Republiek van Salò”, die door Adolf Hitler opgericht was in Noord-Italië voor de Italiaanse duce Benito Mussolini. |
51 | Ωστόσο, και στη “Δημοκρατία” και στην Επιχειρησιακή Ζώνη Παράκτιας Περιοχής Αδριατικής [en], όπου ανήκε το Λίπα, την εξουσία κατείχαν γερμανικές ναζιστικές δυνάμεις. | Hoewel, zowel in de “Republiek” als in de operationele zone van het Adriatische kustgebied [en], waartoe Lipa behoorde, waren de Duitse nazi-troepen aan de macht. |
52 | Ο στρατηγός Λούντβιχ Κύμπλερ ηγούνταν του 97ου Γερμανικού Σώματος Στρατού, ενώ η αστυνομία και τα SS βρίσκονταν υπό την ηγεσία του Oντίλο Γκλομπότσνικ, ενός από τους μεγαλύτερους Ναζί εγκληματίες και ιθύνων νους πίσω από τα στρατόπεδα εξόντωσης στην Πολωνία. | Generaal Ludwig Kübler [en] was de bevelvoerende officier van de Duitse strijdkrachten, terwijl de politie en de SS geleid werden door Odilo Globocnik [en], één van de ergste nazi-oorlogsmisdadigers en het brein achter de vernietigingskampen [en] in Polen. |
53 | Από το 1944, το αντιστασιακό κίνημα των Παρτιζάνων [en] αύξανε τον αριθμό και το μέγεθος των ενεργειών τους στην περιοχή αυτή. | In het begin van 1944, vermeerderde de rivaliserende verzetsbeweging van de Partizanen [en] het aantal en het kaliber van hun acties in deze regio. |
54 | Εφόσον οι Παρτιζάνοι υστερούσαν σε αριθμούς έναντι των Γερμανών, χρησιμοποιούσαν τακτικές ανταρτοπόλεμου. | Aangezien de Partizanen in de minderheid waren, gebruikten ze guerillatactieken. |
55 | Με επιθέσεις σε δρόμους και σιδηροδρομικές γραμμές, οι αντιστασιακές ομάδες των Παρτιζάνων κατέστρεφαν υποδομές ζωτικής σημασίας για τις ναζιστικές δυνάμεις. | Door spoorwegen en wegen aan te vallen vernietigden de Partizaanse verzetstroepen infrastructuur die van vitaal belang was voor de nazi-strijdkrachten. |
56 | Οι Παρτιζάνοι βρίσκονταν υπό την ηγεσία του Γιόζιπ Μπροζ Τίτο, ηγέτη του underground Κομουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας (KPJ), και λάμβανε υποστήριξη από τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν. | De Partizanen stonden onder leiding van Josip Broz Tito, die de leider was van de ondergrondse Joegoslavische Communistische Partij (KPJ), en die steun kreeg van Stalin's Sovjet-Unie. |
57 | Ο Μπροζ ήταν ένας Κροατο-Σλοβένιος αγρότης, ο οποίος, μετά τη σύλληψή του από τους Ρώσους ως στρατιώτης της Αυστροουγγαρίας κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, έγινε φανατικός κομουνιστής. | Broz was een Kroatisch-Sloveense boer, die een fanatiek communist geworden was nadat hij tijdens de Grote Oorlog als Oostenrijks-Hongaarse soldaat gevangen werd door de Russen. |
58 | Αν και οι Παρτιζάνοι ξεγλιστρούσαν, ο ντόπιος πληθυσμός ωστόσο, που παρείχε βοήθεια και υποστήριξη στους Παρτιζάνους, αποτελούσε εύκολο στόχο. | Terwijl de Partizanen moeilijk te vangen bleken, was de lokale bevolking, die de Partizanen steunde en hielp, een gemakkelijk doelwit. |
59 | Λόγω των ιδιαίτερων προβλημάτων του με τους Παρτιζάνους, ο Στρατηγός Κύμπλερ έφερε τις δέκα μονάδες του να πολεμήσουν ενάντια στις “συμμορίες”, όπως τις έλεγε. | Door zijn problemen met de Partizanen riep Generaal Kübler zijn tien eenheden op om te vechten tegen wat hij de “bendes” noemde. |
60 | Διέταξε και ενθάρρυνε τη δολοφονία, το πλιάτσικο και τα μαζικά αντίποινα εναντίον του πληθυσμού, που στα μάτια των Ναζί δεν ήταν τίποτε άλλο πέρα από τη βάση εφοδιασμού για τους ορκισμένους τους εχθρούς, τους Παρτιζάνους. | Hij moedigde de soldaten aan te moorden, brand te stichten en massarepresailles te ondernemen tegen de bevolking, die in de ogen van de nazi's niets meer waren dan de logistieke basis voor hun gezworen vijanden, de Partizanen. |
61 | “Τρόμο αντί τρόμου, οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος”: αυτές ήταν οι διαταγές του. | “Terreuracties tegen terreur; oog om oog, tand om tand,” luidde zijn bevel. |
62 | Η έφορος Vana Gović εξηγεί: | Curator Vana Gović licht toe: |
63 | Οι Ναζί συνέχισαν να επισκέπτονται το χωριό αρκετές μέρες μετά τις δολοφονίες. Στόχος τους ήταν όλοι όσοι βοηθούσαν τους Παρτιζάνους. | De nazi's bleven gedurende enkele dagen na de moorden naar het dorp terugkeren op zoek naar iedereen die de Partizanen hielp. |
64 | Κατά τη διάρκεια περιπολίας, πέτυχαν έναν γέρο, τον Josip Simčić, και την κόρη του, Vinka. | Gedurende een patrouille stuitten ze op de oude man Josip Simčić en zijn dochter Vinka. |
65 | Αφού τη βίασαν, οι Ναζί τους ρώτησαν ποιον θέλουν να κρεμάσουν πρώτα. | Nadat ze haar verkracht hadden, vroegen de nazi's hen wie als eerste opgehangen wilde worden. |
66 | Ο Josip είπε σκοτώστε αυτήν πρώτα, γιατί θα είναι ευκολότερο για μένα να τη βλέπω να πεθαίνει στην κρεμάλα παρά το ανάποδο. | Josip zei dat ze haar eerst moesten doden omdat het voor hem gemakkelijker zou zijn om haar opgehangen te zien dan andersom. |
67 | Τους κρέμασαν στο σταυροδρόμι μεταξύ Λίπα και Ρούπα. | Ze werden opgehangen op het kruispunt tussen Lipa en Rupa. |
68 | Η κατοικία Kvartika, όπου δολοφονήθηκε σχεδόν όλο το χωριό, είναι πλέον μνημείο και οστεοφυλάκιο. | Het huis van Kvartika, waar bijna iedereen van het dorp vermoord werd, is nu een gedenkteken en een ossuarium. |
69 | Το σταυροδρόμι που αναφέρθηκε παραπάνω έχει ένα κενοτάφιο [en]. | Het bovenvermelde kruispunt waar Josip Simčić en zijn dochter Vinka opgehangen werden, heeft een cenotaaf. |
70 | Ολόκληρο το χωριό διατηρείται, ως υπενθύμιση για τις επόμενες γενιές ότι τέτοια βαρβαρότητα δεν πρέπει να συμβεί ποτέ ξανά. | Het hele dorp wordt bewaard als herinnering voor het nageslacht zodat dergelijke barbaarsheden nooit meer zouden gebeuren. |
71 | Το Λίπα θυμάται. | Lipa herinnert het zich nog. |
72 | Κι έτσι πρέπει να κάνουμε όλοι μας. | En dit zou iedereen moeten doen. |
73 | Η οικία Κvartika είναι πλέον μνημείο και οστεοφυλάκιο. | Het huis van Kvartika is nu een gedenkteken en een ossuarium. |
74 | Φωτογραφία: Marinella Matejcic | Foto: Marinella Matejcic |