# | ell | zht |
---|
1 | Ανατολικό Τιμόρ: Χτίζοντας μια χώρα με διαφορετικές γλώσσες | 東帝汶:多種語言合為一國 |
2 | Το άρθρο αυτό αποτελεί τμήμα του ειδικού μας αφιερώματος Γλώσσες και Διαδίκτυο. Στις 28 Νοεμβρίου 1975, το Τιμόρ Λέστε κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία του, έπειτα από σχεδόν τέσσερις αιώνες πορτογαλικής αποικιοκρατίας [en]. | 1975年11月28日,歷經葡萄牙殖民近400年後,東帝汶片面宣布獨立,當時宣言是以葡萄牙語朗讀,事隔數日,印尼入侵東帝汶,之後占領24年(1975年至1999年)間,禁止使用葡萄牙文。 |
3 | Αν και η διακήρυξη ήταν στα πορτογαλικά, μόλις λίγες ημέρες αργότερα εισέβαλε στη χώρα η Ινδονησία και η χρήση της γλώσσας αυτής απαγορεύτηκε για 24 ολόκληρα χρόνια που κράτησε η κατοχή [en] αυτή (1975-1999). | |
4 | Όταν το Ανατολικό Τιμόρ έγινε ανεξάρτητη [en] χώρα το 2002, και η tetum και τα πορτογαλικά επιλέχθηκαν ως επίσημες γλώσσες του νεογέννητου κράτους. | |
5 | Παρόλ' αυτά, ο αριθμός των εθνικών γλωσσών [en] φτάνουν τις 16 και δεκάδες άλλοι διάλεκτοι χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση από τους πολίτες του Τιμόρ. Ταυτότητα και ιδιώματα | 東帝汶於2002年獨立建國時,明定葡萄牙文與德頓文(Tetum)均為官方語言,但如今國語數量高達16種,國民每天還使用數十種方言。 |
6 | Hau nia lian, hau nia rain (Η γλώσσα μου, η πατρίδα μου). | 身分認同的語言 |
7 | Φωτογραφία: Sapo Noticias Timor Leste (public domain). Στην πράξη, η tetum, lingua franca του Ανατολικού Τιμόρ, είναι η πιο διαδεδομένη γλώσσα σε όλη τη χώρα. | Hau nia lian, hau nia rain(我的語言,我的祖國),照片來自Sapo Noticias Timor Leste(公共授權) |
8 | Από την άλλη πλευρά, “τα πορτογαλικά δεν είναι η γλώσσα της ενότητας, αλλά της ταυτότητας”, ανέφερε ο Mari Alkatiri, ηγέτης του κόμματος της αντιπολίτευσης Fretilin, σε ένα άρθρο [pt] από το 2007 από τον Πορτογάλο δημοσιογράφο Paulo Moura, αναδημοσιευμένο στο blog Ciberdúvidas da Língua Portuguesa (Κυβερνο-αμφιβολίες της πορτογαλικής γλώσσας). | 實際上,德頓語是東帝汶全國最普遍的語言,葡萄牙記者Paulo Moura於2007年撰寫一則報導,後轉載於Ciberdúvidas da Língua Portuguesa部落格,其中在野黨領袖Mari Alkatiri提到,「葡萄牙文不是團結人民的語言,而是身分認同的語言」。 |
9 | Ο Moura εξηγεί περαιτέρω γιατί μετά την ανεξαρτησία υπάρχει “μια τεράστια πλειοψηφία του πληθυσμού” που δε μιλά πορτογαλικά: | 這位記者亦指出,為何獨立建國後,「大多數民眾」不願使用葡萄牙文: |
10 | Έμαθαν ινδονησιακά μπαχάσα και αγγλικά ως δεύτερες γλώσσες και στο σπίτι μιλούν τέτουμ, πέρα από κάποια άλλη γλώσσα του Τιμόρ, όπως οι Fataluku και Baikeno. Είναι η λεγόμενη γενιά “Tim-Tim”, από την ονομασία Timor-Timur, όπως αποκαλούσαν την 27η επαρχία τους οι Ινδονήσιοι. | 他們在學校學習印尼語及英語為第二語言,在家則說德頓語,以及其他東帝汶語言,如法塔魯庫語(Fataluku)、拜奇諾語 (Baikeno),他們是所謂的「帝帝世代」(源於印尼過往對東帝汶省的舊稱)。 |
11 | Πολλοί έχουν σπουδάσει στην Ινδονησία ή την Αυστραλία και είναι δύσκολο να τους εξηγήσει κανείς στις μέρες μας τη σημασία των πορτογαλικών. | 許多人後來前往印尼或澳洲求學,今日很難向他們說明葡萄牙語的重要性, 況且這個世代認為政治特權菁英才說葡萄牙語,自己卻因為不會說現在的官方語言,無緣獲得公職,讓這些年輕人對葡萄牙及葡萄牙語產生敵意。 |
12 | Ακόμη χειρότερα, καθώς βλέπουν ότι η προνομιούχος ελίτ των πολιτικών μιλούν πορτογαλικά και καθώς η πρόσβασή τους σε εργασία στο δημόσιο τομέα εμποδίζεται, καθώς δε μιλούν την τωρινή επίσημη γλώσσα, η νεολαία αυτή έχει αναπτύξει εχθρότητα απέναντι στην Πορτογαλία και τα πορτογαλικά. | 世界銀行2011的報告中,回顧東帝汶過去十年的進展,其中指出,「葡萄牙語人口占全國5%」,另提到,「至2009年,全國逾七成學生念完小學一年級後,仍看不懂葡萄牙語短文的任何單字,經過十年努力,這項結果令人遺憾,[…]諸多民眾形同文盲」。 |
13 | Η αναφορά του 2011 της Παγκόσμιας Τράπεζας για την πρόοδο της χώρας την τελευταία δεκαετία δείχνει [en] πως “τα πορτογαλικά ομιλούνται μόνο από το 5% του πληθυσμού” και προσθέτει πως “μέχρι το 2009, περισσότερο από το 70% των μαθητών σε διαγωνίσματα στο τέλος της πρώτης τάξης δεν μπορούσαν να διαβάσουν ούτε μια λέξη ενός απλού κειμένου στα πορτογαλικά. | |
14 | Πρόκειται για θλιβερό ρεκόρ μετά από 10 χρόνια προσπάθειας (…). | 網路語言記錄 |
15 | Ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού ίσως είναι λειτουργικά αναλφάβητοι.” Διαδικτυακή καταγραφή των γλωσσών | 聯合國教科文組織「世界瀕危語言地圖」顯示,東帝汶共有六種語言可能消失。 |
16 | Σύμφωνα με τον Άτλαντα των υπό εξαφάνιση γλωσσών στον Πλανήτη [en] της UNESCO, έξι γλώσσες του Τιμόρ απειλούνται με εξαφάνιση. Γλώσσες του Ανατολικού Τιμόρ. | 東帝汶語言分布圖,圖片來自Fataluku Language Project網站 |
17 | Χάρτης από την ιστοσελίδα Fataluku Language Project. Στο γράφημα που δίνεται, ως ευάλωτες θεωρούνται οι γλώσσες Adabe (από το νησί Atauro), Habu (από την επαρχία Manatuto) και οι Kairiu-Midiki και Naueti (από την επαρχία Viqueque), καθώς “τα περισσότερα παιδιά των περιοχών αυτών μιλούν τις γλώσσες, αλλά η χρήση τους περιορίζεται σε ορισμένους τομείς”, όπως το σπίτι και η παραδοσιακή ζωή. | Adabe、Habu、Kairiu-Midiki、Naueti等語言列為「不穩定」等級,雖然「當地多數孩童都會說這些語言,但可能僅限於某些領域」,如住家、傳統生活等。 |
18 | Ένα επίπεδο παραπάνω βρίσκεται η Waima'a, η οποία θεωρείται άκρως απειλούμενη - “τα παιδιά δεν μαθαίνουν τη γλώσσα πλέον σαν μητρική τους στο σπίτι”. Στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού, η γλώσσα Maku'a, η οποία σύμφωνα με τον Άτλαντα είχε μόνο 50 ομιλητές το 1981, είναι άκρως απειλούμενη και ίσως μπορεί να έχει ήδη εξαφανιστεί. | Waima'a語則列為「非常危急」,「孩童在家中已不把這種語言當做母語」;Maku'a語分布於國內東北角,在1981年聯合國地圖上,使用人口便已僅剩50人,目前仍列在「非常危急」等級,但也可能已經消失,至今全球只有一本書以這種語言發行. |
19 | Μόνο ένα φυλλάδιο [en] έχει δημοσιευτεί σε αυτή τη γλώσσα. | 東帝汶部分語言因為陸續出現在新媒體與網路上,較可能有存續機會。 |
20 | Κάποιες ωστόσο από τις γλώσσες του Ανατολικού Τιμόρ έχουν βρει το δρόμο τους στα νέα ΜΜΕ και διαδικτυακές πλατφόρμες, κάτι που μπορεί να εξασφαλίσει τη συνέχειά τους. | 例如法塔魯庫語為一巴布亞島語言,使用人口約3. |
21 | Τέτοια είναι η περίπτωση της Fataluku, γλώσσας Παπούα που ομιλείται από 350.000 άτομα στο ανατολικότερο τμήμα του Τιμόρ, η οποία έχει καταγραφεί αρκετά εκτενώς στις ιστοσελίδες Fataluku Language Project and Fataluku Community. | 5萬,分布於國內東部,在Fataluku Language Project及Fataluku Community等網站上均有完整記錄,Lospalos地區一群年輕藝術家即使用這種語言,創作音樂及表演。 |
22 | Μια ομάδα νεαρών καλλιτεχνών από την περιοχή Lospalos τη χρησιμοποιούν για τις μουσικές και άλλες τους παραστάσεις: Ένα ερευνητικό πρόγραμμα καταγραφής γλωσσών από το Πανεπιστήμιο της Χαβάης έχει προωθήσει αρκετές γλώσσες του Τιμόρ με τη βοήθεια φοιτητών σε προγράμματα ανταλλαγής, όπως τις διαλέκτους Osoroa και Fatumaka της γλώσσας Makasae, της “κύριας γλώσσας στο ανατολικό τμήμα του Τιμόρ Λέστε”, καθώς και τις Waima'a, Fataluku, Mambae και Tokodede. | 夏威夷大學一項語言記錄研究計畫,經由交換學生協助,推廣數種東帝汶語言,例如「東帝汶東部主要語言」Makasae語的分支(Osoroa、法塔魯庫語),以及Waima'a、Fataluku、Mambae、Tokodede,葡萄牙語言學家兼譯者João Paulo Esperança在Hanoin Oin-oin部落格上,也不時會使用其中幾種語言。 |
23 | Η τελευταία χρησιμοποιείται συχνά από τον Πορτογάλο γλωσσολόγο και μεταφραστή João Paulo Esperança στο blog του Hanoin Oin-oin (Ποικίλες σκέψεις) [tet]. Κορίτσι από το Ανατολικό Τιμόρ μιλά (δεξιά προς αριστερά) Bunak, Tetum, Fataluku και πορτογαλικά. | 東帝文女孩(依順時針方向)使用Bunak、德頓語、法塔魯庫語、葡萄牙語,譯文:「在(這些語言)中,我們會說:我在首都迪力,我有些錢,我沒有錢」。 |
24 | Μετάφραση: "Στα Bunak/Tetum/Fataluku/πορτογαλικά, λέμε: Είμαι στο Dili. Έχω κάποια χρήματα. | 照片來自Joao Paulo Esperança(公用授權) |
25 | Δεν έχω καθόλου χρήματα." Φωτογραφία: Joao Paulo Esperança (public domain). | Abe Barreto Soares也常使用少數族群語言撰寫部落格,曾於2009年接受全球之聲訪問,除了以英文、德頓文、印尼文書寫,他也使用Limusan地區的Galole語創作詩歌。 |
26 | Άλλος ένας blogger σε υπο-εκπροσωπούμενες γλώσσες είναι ο Abe Barreto Soares, που το 2009 παρουσίασε συνέντευξή του [en] το Global Voices: πέρα από το ότι γράφει σε αγγλικά, τέτουμ και ινδονησιακά μπαχάσα, διατηρεί επίσης ένα blog ποίησης στη γλώσσα Galole από την επαρχία Limusan (Manatuto). | |
27 | Λίγο πιο μακριά στο Νότο, η γλώσσα Idaté λαμβάνει κυρίαρχη θέση στο blog του Ildefonso Pereira. | 南部的Idaté語則出現在Ildefonso Pereira的部落格中,有些Facebook群組亦使用東帝汶的語言溝通往來,例如這個群組使用Naueti語。 |
28 | Το Facebook χρησιμοποιείται επίσης για επικοινωνία στις γλώσσες του Τιμόρ, όπως για παράδειγμα σε αυτή την ομάδα στο Naueti. | 去年曾有人提案,要在全國教育制度內,優先教授母語,以下題為「母語」的短片指出,強調「母語能幫助孩童學習書寫、尊重父母及族群的文化,亦及早善用東帝汶的官方語言」: |
29 | Πέρυσι, έγινε μια πρόταση [en] για τη χρήση πρώτα των μητρικών γλωσσών στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όπως υπογραμμίζει η ταινία μικρού μήκους με τίτλο Lian Inan (Μητρική Γλώσσα) [tet], τονίζοντας “τη σημασία της πρώτης γλώσσας για ένα παιδί στο να το βοηθήσει να μάθει να διαβάζει και να γράφει, να σέβεται την κουλτούρα των γονιών του και της κοινότητας και να αποκτήσει αργότερα επάρκεια στις επίσημες γλώσσες του Τιμόρ Λέστε”: | |