| # | epo | mlg |
|---|
| 1 | 92 landoj alprenis Minamata-Konvencion por antaŭhaltigi hidrargan veneniĝon | Hisorohana Ny Fahapoizinana Amin'ny Merkiora, Firenena 92 Nanasoania Ny Fifanarahana “Minamata” |
| 2 | Pli ol 50 jaroj pasis post kiam la loĝantoj de Minamata, Japanio, suferis erupcion de hidrarga veneniĝo pro lokaj marproduktaĵoj poluitaj de tre venena rubakvo. En ĉi tiu jaro, 92 landoj subskribis traktaton de Unuiĝintaj Nacioj planitan por eviti, ke tia tragedio okazu denove. | 50 taona mahery taty aorian'ireo mponina tao Minamata, nararin'ny valan'aretina vokatry ny fahapoizinana avy amin'ny merkiora tamin'ny alàlan'ny sakafo an-dranomasina taon-toerana nalotoan'ny rano feno pozina tafahoatra, firenena 92 no nanao sonia ny fifanarahan'ny Firenena Mikambana natao hisorohana ny tsy hitrangan'ny loza mahatsiravina toy izany indray. |
| 3 | La Minamata-Konvencio pri hidrargo, kiu estas akto jure deviga al la tuta mondo, estis alprenita en Minamata, Japanio, dum la kunveno okazinta de la 7a ĝis la 11a de oktobro, 2013. | Ny Fifanarahana “Minamata” momba ny Merkiora, fitaovana iray iraisam-pirenena mamepetra mikasika ny merkiora dia nolaniana tao Minamata, Japana, nandritra ny fivorana natao ny 7 ka hatramin'ny 11 Oktobra 2013 teo. |
| 4 | La traktato estas nomita laŭ la urbo Minamata, kies loĝantoj suferis pro hidrarga veneniĝo ekde 1950. | Nomena ny anaran'ny Tanànan'i Minamata io fifanarahana io, toerana izay nangirifirin'ny fahapoizinana avy amin'ny merkiora hatramin'ny 1950 ny mponina tao aminy. |
| 5 | En reta versio de la monata gazeto Environmental Health Perspectives (Perspektivoj pri Medio kaj Sano), scienca kaj media ĵurnalisto Rebecca Kessler [Rebeka Kesla] klarigas la historion de la viktimoj de “Minamata-malsano“: | Manazava ny momba ny tantaran'ireo tratry ny aretin'i Minamata ao anatin'ny dika natao ho an'ny aterineton'ilay gazety “Environmental Health Perspectives” i Rebecca Kessler, mpanao gazety momba ny siansa sy ny tontolo iainana : |
| 6 | En julio 1956, en fiŝista vilaĝo proksime de la urbo Minamata ĉe la Maro Ŝiranui (Shiranui), Japanio, naskiĝis knabineto nomita SAKAMOTO Ŝinobu (SAKAMOTO Shinobu). | Tamin'ny volana Jolay 1956, tany amin'ny tanàna iray fonenan'ny mpanjono akaikin'ny tanànan'i Minamata ao amin'ny Ranomasina Shiranui any Japana, no nahaterahan'ny zazavavy kely iray antsoina hoe Shinobu Sakamoto. |
| 7 | Ŝiaj gepatroj tuj rimarkis, ke io eraras. | Tsikaritr'ireo ray aman-dreniny mialoha fa nisy zavatra tsy nety. |
| 8 | En la aĝo de 3 monatoj, kiam sanaj beboj povas levi sian kapon, Sakamoto ne povis. | Nony 3 volana, raha afaka manatraka ny lohany ireo zaza salama, i Sakamoto kosa tsy afaka. |
| 9 | Ŝi kreskis malrapide kaj komencis rampi neordinare malfrue. | Niadana ny fitombony ary tara vao nanomboka nandady. |
| 10 | En la aĝo de 3 jaroj ŝi salivumis troe kaj ankoraŭ ne povis piediri. | Nony 3 taona, niraraka ivy be izy ary mbola tsy nahay nandeha foana. |
| 11 | Ŝiaj gepatroj sendis ŝin por vivi en loka hospitalo, kie ŝi pasigis kvar jarojn kun terapio por lerni marŝi, uzi siajn manojn, kaj realigi aliajn bazajn korpmovojn. | Nalefan'ny ray aman-dreniny hipetraka any amin'ny toeram-pitsaboana iray tao an-toerana izy, tao no nanarahany fitsaboana manokana nandritra ny efatra taona mba hianarany mandeha, hampiasa ny tanany, ary hanatsarana ireo fihetsika fototra tena ilaina. |
| 12 | Jam de frue pluraj kuracistoj interkonsentis pri diagnozo de cerba paralizo. | Hatrany am-boalohany dia efa niara-nanaiky ny valin'ny fitiliana ireo dokotera maro momba ny tsy fahafahan'ny atidoha mihetsika. |
| 13 | Tamen estis signoj, ke la stato de Sakamoto estas parto de io multe pli granda. | Kanefa, nisy ny fambara nampiseho fa zavatra mbola goavana kokoa no mahazo an'i Sakamoto. |
| 14 | Kelkajn jarojn antaŭ ŝia naskiĝo, mortintaj fiŝoj kaj aliaj maraj estaĵoj komencis aperi en la Golfo Minamata. | Taona vitsy taorian'ny nahaterahany, nanomboka nipoitra teo amin'ny Vavaranon'i Minamata ny fatinà trondro sy hazandrano hafa. |
| 15 | Marbirdoj perdis sian kapablon flugi. | Niala tamin'ireo voron-dranomasina ny fahafahan'izy ireo hanidina. |
| 16 | Kaj katoj mortis sinsekve pro konvulsio, kiun lokanoj nomis “dancomalsano”. | Nanomboka niha-maty ireo saka, ny ankabeazany noho ny fihinjikinjirana izay nantsoin'ny mponina hoe “aretina mampandihy”. |
| 17 | Do, du monatojn antaŭ la naskiĝo de Sakamoto, erupcio de nekonata nervosistema malsano estis unuafoje raportita inter la fiŝistaj familioj de la regiono. | Avy eo, roa volana talohan'ny nahaterahan'i Sakamoto, voalaza fa nisy valan'aretina tsy fantatra niteraka aretin-tsaina nitranga teo amin'ireo fianakaviana mpanjono. |
| 18 | Pli aĝa fratino de Sakamoto, Mayumi, kaj pluraj el la najbaroj de la familio estis diagnozitaj kun la mistera malsano, kiu estis atribuita al poluitaj marproduktaĵoj. | Ny zoky vavin'i Sakamoto, i Mayumi, sy ireo mpifanolo-bodirindrina maro amin'ny fianakaviana dia nahitàna ilay aretina hafahafa avokoa, izay voatondro ho avy amin'ireo hazan-dranomasina voaloto. |
| 19 | En 1957 sciencistoj donis al la malsano nomon: Minamata-malsano.” | Tamin'ny taona 1957, nomen'ireo siantifika anarana hoe “aretin'i Minamata” ilay aretina. |
| 20 | Tiu knabineto, Sakamoto Ŝinobu nun estas aktivulo de la Grupo de Viktimoj de Minamata-Malsano. | Izay zazavavy izay, Shinobu Sakamoto ankehitriny no mpitarika ny Vondron'ireo Tratry ny Aretin'i Minamata. |
| 21 | Krom diplomata konferenco, ankaŭ internaciaj NROj kaj civitanaj grupoj kolektiĝis kaj interŝanĝis informojn. | Ivelan'ny fivoriambe diplomatika ho an'ny Fifanarahana “Minamata”, dia nivondrona sy nifanakalo hevitra ihany koa ireo ONG maneran-tany sy ireo vondron'olo-tsotra ary nifampizara vaovao. |
| 22 | La Internacia Reto por Forigo de POP (IPEN) kungastigis diskutforumon kune kun la Civitanoj kontraŭ Kemia Poluado (CACP) la 8an de oktobro 2013 kaj prezentis kun Ŝinobu la Minamata-Deklaron pri venenaj metaloj. | Ny “International POPs Elimination Network” (IPEN) dia niara-nikarakara fihaonana an-tampony iray tamin'ireo Olon-tsotra Miady amin'ny Fandotoana ara-Tsimika (CACP) ny 8 Oktobra 2013 ary nanolotra ny Fanambaran'i Minamata momba ireo Metaly Manapoizina niaraka tamin'ny Shinobu. |
| 23 | Aktivulo de la Grupo de Viktimoj de Minamata-Malsano Sakamoto Ŝinobu tenas deklaron prezentitan de la Internacia Reto por Forigo de POP (IPEN). Foto prenita de OKUDA Minori | Shinobu Sakamato mpitarika ny Vondron'ireo Tratry ny Aretin'i Minamata, mitazona ny fanambaràna natolotry ny International POPs Elimination Network (IPEN) Sary nalain'i Minori OKUDA. |
| 24 | Supera konsilanto pri scienco kaj tekniko de IPEN Joe DiGangi diris: | Joe DiGangi mpanolotsaina ara-tekinika sy siantifika ao amin'ny IPEN dia nanambara: |
| 25 | La Hidrarga Traktato estas aparte ligita al Minamata, ĉar ĝi specife alvokas registarojn de la mondo lerni kaj apliki la lecionojn de la tragedio de Minamata por antaŭforigi hidrargan veneniĝon en la estonteco. | Mifandray manokana amin'i Minamata ilay Fifanarahana Merkiora satria mangataka manokana an'ireo governemanta maneran-tany izy io mba hianatra sy hampihatra ireo lesona azo avy amin'ny loza nahazo an'i Minamata mba hisorohana ny fahapoizinana avy amin'ny merkiora amin'ny ho avy. |
| 26 | Bedaŭrinde la origina tragedio ankoraŭ ne estas solvita. | Indrisy, mbola tsy voavaha ilay loza mahatsiravina niaingàna. |
| 27 | Kun la nomo de Minamata estiĝas speciala respondeco - kaj ŝanco ekagi por ke la nomo Minamata ne estu asociita nur kun tragedio, sed ke ĝi fariĝu pozitiva modelo en la solvo de la plej malbona kazo de amasa hidrarga veneniĝo en la mondo. | Miaraka amin'ny anarana Minamata dia misy andraikitra manokana iray - ary irika iray hihetsehana mba tsy ho loza ihany no hosoritan'ilay anarana hoe Minamata, fa mba ho lasa modely amin'ny famahàna ireo trangan-javatra ratsy maneran-tany noho ny fahapoizinana faobe avy amin'ny merkiora. |