Sentence alignment for gv-epo-20140817-1659.xml (html) - gv-pol-20140813-22315.xml (html)

#epopol
15 modernaj afrikaj pensistoj pri identeco, lingvo kaj regionismoPięciu afrykańskich myślicieli na temat tożsamości, języka i regionalizmu
2Filozofio sur strato ĉe City Bowl, Kaburbo, Okcidenta Kablando, Sud-Afriko, fare de Anne Fröhlich en Flickr - Permesilo CC NC-2.“Wszyscy równi wobec prawa”, filozofia w City Bowl, Cape Town, Western Cape, Afryka Południowa.
30 Afrika filozofio estas ĝenerale pretervidata en la kampo de filozofio.Zdjęcie Anne Fröhlich z Flickr - CC license-NC-2.
4La kialo por tio estas malklara.0 Właściwie nikt nie wie, dlaczego afrykańska filozofia jest nieznana.
5Kelkaj argumentas, ke eble la kaŭzo estas, ke afrika filozofio estas dense ligita al sia buŝa tradicio, pro kio ĝia etendita historio fariĝas malfacile kundividebla kun pli multaj aŭskultantoj.Według niektórych, zawdzięcza to głębokim związkom z ustnymi tradycjami, które tworzą trudną i niedostępną historię dla szerszej publiczności.
6La aliaj argumentas, ke afrikcentrisma karaktero faras ĝin malpli plaĉa al la aliaj homoj en la mondo.Inni argumentują to faktem, że kultura afrykańska jest mniej pociągająca dla reszty świata. C.
7La niĝeridevena filozofo K.C. Anyanwu difinis afrikan filozofion kiel tiun, kiu koncernas la manieron, en kiu afrikaj popolanoj en pasinteco kaj en estanteco komprenas sian destinon kaj la mondon, en kiu ili vivas.Anyanwu, filozof nigeryjskiego pochodzenia, definiuje filozofię afrykańską jako: “to, co jest interesujące w sposobie, w jaki dawni i obecni Afrykańczycy rozumieją swoje przeznaczenie i świat, w którym żyją”.
8Afrika filozofio estis bone establita disciplino, riĉigita de jarcentoj da esplorado, kiu etendiĝas de antikva egipta filozofio al la moderna pensado, kvankam ĝi restas preskaŭ mistera al aliaj landoj. Tra sia historio afrika filozofio faris gravan kontribuon al greka filozofio.Mimo że pozostaje ona zagadką dla innych państw, filozofia kontynentu jest dyscypliną stałą, wzbogacaną przez wieki poszukiwań, od filozofii antycznej z Egiptu, aż do modernistycznej myśli post-kolonialnej.
9Plejarte la kontribuon faris egipta filozofo Plotino, kiu ludis gravan rolon en la daŭrigo de la greka tradicio de la filozofia akademio de Platono. Afrika filozofio multe kontribuis ankaŭ al kristana filozofio pere de la alĝeria pensisto Aŭgusteno de Hipono , kiu establis la nocion de la prapeko.W swojej historii, filozofia ta wiele zawdzięcza filozofii greckiej, zwłaszcza dzięki egipskiemu filozofowi Plotynowi, który odegrał kluczową rolę w kontynuacji greckiej tradycji Akademii filozofii Platona, i filozofii chrześcijańskiej dzięki algierskiemu myślicielowi, Augustynowi z Hippony, twórcy pojęcia grzechu pierworodnego.
10Por plia kompreno de la nunmomenta evoluo de la samepoka afrika filozofio, jen estas 5 atentindaj pensistoj el la kontinento.By lepiej zrozumieć aktualne przemiany we współczesnej filozofii afrykańskiej, przedstawiamy sylwetki pięciu myślicieli z tego kontynentu:
111. Séverine Kodjo-Grandvaux (Ebur-Bordo)1. Séverine Kodjo-Grandvaux (Wybrzeże Kości Słoniowej)
12Séverine Kodjo-Grandvaux estas eburborda verkisto por la gazeto “Jeune Afrique” [Juna Afriko] kaj la aŭtoro de la verko “Philosophies africaines”[Afrikaj filozofioj], en kiu ŝi revuas nunan eliton de afrikaj filozofoj.Séverine Kodjo-Grandvaux pisze dla czasopisma Młoda Afryka i jest autorką “Filozofii afrykańskich”, gdzie przedstawia aktualną elitę nauk filozoficznych w Afryce.
13Ŝi skribas, ke la moderna afrika filozofio estas klasifikita en 4 ĉefajn grupojn: etnofilozofio, filozofia saĝo, naciisma ideologia filozofio kaj profesia filozofio.Wyjaśnia, że współczesna filozofia afrykańska jest zwykle dzielona na cztery główne grupy: etnofilozofia, mądrość filozoficzna, filozofia nacjonalistyczna i ideologiczna oraz profesjonalna filozofia.
14Tamen, Kodjo-Grandvaux kredas, ke difinanta tendenco por moderna afrika filozofio estas resumebla kiel la maniero, en kiu ĝi evoluis de sia kolonitempa influo.Dla Kodjo-Grandvaux to, co określa strukturę współczesnej filozofii afrykańskiej, to sposób, w jaki odcina się ona od wpływów kolonialnych.
15Okaze de diskuto pri la libro, ŝia kolego ĉe Jeune Afrique, Nicolas Michel, prezentas resumon de la origino kaj evoluo de samepoka afrika filozofio kaj teoriojn de Kodjo Grandvaux:W rozmowie o książce, jej kolega z Młodej Afryki, Nicolas Michel, wytycza pochodzenie i ewolucję współczesnej filozofii afrykańskiej i analizuje tezy S. Kodjo-Grandvaux:
16Rolante kiel arkeologo de pensoj, Séverine Kodjo-Grandvaux esploras la tavolojn de studfako, kiu estis konstruita ĉefe responde al Okcidento dum la lasta jarcento.W archeologii myśli, Séverine Kodjo-Grandvaux bada ścieżki epistemologii, które, podczas ostatniego wieku, stworzone zostały głównie w relacjach z Zachodem.
17Dum la kolonia periodo ĝi vivis sub la jugo de imperiismaj koloniistoj, sed poste ĝi evoluis, kontraŭreage al la kolonia influo […] La movado por sendependeco disvastiĝis en la kontinento (en la 1950-aj jaroj), tiel ke la filozofio kun provo reveni al la afrika identeco kaj foriri de eŭropa muldilo fariĝis pli forta.Początkowo pod jarzmem jego imperialistycznego wpływu, później w reakcji przeciwko tym wpływom […] z ruchem Niepodległości i nakazem dekolonizacji umysłu, nadszedł czas myśli, próbującej zamknąć się w «tożsamości afrykańskiej» przeciwko zachodniej formie.
18Kodjo-Grandvaux argumentas, ke tia ideologio “reveno al la origino” estas danĝera propozicio. Ŝi skribas: “Filozofio provas kongrui kun ‘regiona' ŝablono.Ryzykowny «powrót do źródeł»: Od kiedy filozofia próbuje myśleć w sposób «narodowy», to znaczy kontynentalny, etniczny, zmuszona jest unikać wielu pułapek, zwłaszcza tych zbiorowego umysłu oraz nadmiernej partykularyzacji, pisze autor.
19[t.
20e, kontinenta, nacia aŭ etna]. Tial ĝi devas eviti kelkajn enfalujojn inkluzive de kolektiva pensado kaj troa specialigo.”Wkład filozofii zachodniej, jak w innych ruchach filozoficznych, nie powinien zostać odrzucany.
21La kontribuo de okcidenta filozofio, same kiel tiu de aliaj pensofluoj, ne devas esti forĵetita. Kodjo-Grandvaux reliefigas debaton pri etnofilozofio, kontraŭ kiu afrikaj filozofoj luktas dum longa tempo: La ideo, ke aparta kulturo aŭ regiono havas specifan filozofion fundamente malsaman ol la aliaj filozofiaj tendencoj, estas provoka en si mem.Séverine Kodjo-Grandvaux zajmuje się debatą o etnofilozofii, która toczy się od dawna wśród afrykańskich filozofów: myśl, że kultura czy dany region posiadają własną filozofię, która znacznie różni się od innych, sama w sobie jest kontrowersyjna.
22Tamen, multaj modernaj afrikaj filozofoj argumentas, ke ilia laboro estas kritika pensado pri afrikaj gvidantoj kaj ties influo al la ĉiutagaj vivoj de samlandanoj.Jednak wielu afrykańskich filozofów współczesnych uważa, że ich praca jest krytyczną refleksją na temat afrykańskich rządów i ich wpływu na codzienne życie swoich rodaków.
23Rezulte, estas plej grave, ke afrika filozofio evoluas en la kunteksto de la afrika kontinento kaj komunikas al la afrikaj aŭskultantoj.W efekcie, istotne jest to, że afrykańska filozofia rozwija się w kontekście kontynentu.
242. Souleymane Bachir Diagne (Senegalo)2. Souleymane Bachir Diagne (Senegal)
25Souleymane Bachir Diagne, senagala filozofo kaj pioniro de la nova afrika filozofia scienco - Publika havaĵoSouleymane Bachir Diagne, senegalski filozof i pionier nowej sceny afrykańskiej filozofii [własność publiczna].
26Souleymane Bachir Diagne, senegala filozofo kaj profesoro de la Universitato de Columbia en Usono, kredas, ke afrikaj filozofoj devas fari sian laboron pli alirebla por la samlandanoj.
27Li opinias jene:Musimy sami tworzyć własne teksty w językach afrykańskich.
28Ni bezonas produkti niajn proprajn tekstojn en afrikaj lingvoj, kaj unu el miaj usonaj eksstudentoj laboras por fari antologion de tekstoj verkitaj de afrikaj filozofoj, kiuj estis petitaj skribi artikolojn en sia propra lingvo.Jeden z moich starszych amerykańskich uczniów pracuje nad tym w antologii tekstów afrykańskich filozofów, gdzie prosi o pisanie artykułów we własnych językach.
29Kaj tiujn artikolojn tradukos en la anglan lingvon la parolantoj de la koncerna lingvo.Użytkownicy danego języka są potem zobowiązani do tłumaczenia ich na język angielski.
30Afrika filozofio de Ubuntu pere de Pencils for Africa [Krajonoj por Afriko] - Publika havaĵo“Jestem, ponieważ my jesteśmy” - filozofia afrykańskiego Ubuntu, własność publiczna z: Ołówki dla Afryki.
31Aldone al la graveco pli bone prizorgi afrikajn civitanojn, estas alia tendenco de ideoj, kiuj elvenas el afrikaj filozofoj hodiaŭ.3. Léonce Ndikumana (Burundi) Oprócz znaczenia, jakie przypisuje się lepszej komunikacji z afrykańskimi mocodawcami, istnieją inne tendencje, które obecnie przodują w afrykańskiej filozofii.
32Léonce Ndikumana kreskis en Burundo kaj nun estas profesoro de ekonomiko de la Universitato de Masaĉuseco en Amherst en Usono.Léonce Ndikumana dorastał w Burundi i obecnie jest profesorem ekonomii na Uniwersytecie w Massachustts w Amherst.
33En sia libro titolita “Abomeninda Ŝuldo de Afriko: Kiel eleksterlandaj depruntoj kaj kapitalaj forfluoj elsangigis kontinenton“, Ndikumana strebas batali kontraŭ multaj komunaj rakontoj pri Afriko, kiuj estas konsiderataj kiel faktoj tutmonde, ekzemple, la opinio, ke eksterlandaj helpoj subvencias la afrikan kontinenton.W swojej książce “Africa's Odious Debt: How Foreign Loans and Capital Flight Bled a Continent” [Wstrętny dług Afryki: jak zagraniczne pożyczki i ucieczka kapitału dobiła kontynent, j. angielski, bez tłumaczenia] Ndikumana oddał się agresywnej walce publicznej w Afryce, prowadzonej na całym świecie w sprawach takich jak wiara, że zagraniczna pomoc finansowała kontynent afrykański.
34Fakte, kapitala forfluado de la afrika kontinento, (1.44 duilionoj da usonaj dolaroj senspure malaperas de afrikaj landoj kaj fine sin trovas en impostorifuĝejoj aŭ riĉaj landoj) multe superas la sumon de eksterlandaj helpoj (50 miliardoj al Afriko).W rzeczywistości, odpływ kapitału poza kontynent (około bilion wyparowuje z krajów afrykańskich, by znaleźć się w rajach podatkowych lub bogatych krajach) znacznie przekraczają kwotę pomocy zagranicznej (50 mld dla Afryki).
35Ndikumana ankaŭ estas unu el la ĉefaj opinigvidantoj en Afriko, kiuj repuŝas la gvidliniojn de internaciaj instancoj, ofte kontraŭajn al la volo de afrikaj civitanoj.Ndikumana jest także jednym z głównych liderów opinii w Afryce, odrzucających zasady międzynarodowych agencji i spółek, które często działają wbrew woli mieszkańców kontynentu.
364. Kwasi Wiredu (Ganao)4. Kwasi Wiredu (Ghana)
37Kontraŭi malĝustajn rakontojn estas kreskanta tendenco inter afrikaj intelektuloj.Rosnącym zainteresowaniem u afrykańskich intelektualistów cieszy się przeciwdziałanie “fałszywej narracji”.
38Kwasi Wiredu, ganaa filozofo, estas unu el tiuj, kiuj provas fari ĝuste tion.To dokładnie to, co proponuje Kwasi Wiredu, filozof z Ghany.
39Li argumentas, ke plurpartia politika sistemo, ofte rigardata kiel la bazo de demokratio, ne ĉiam kondukas al unueco kaj stabileco.Uważa, że wielopartyjny system polityczny, często postrzegany jako fundament demokracji, nie zawsze prowadzi do zjednoczenia i stabilizacji.
40Anstataŭe, demokratio de konsento estas pli taŭga por la afrika kunteksto:Przeciwnie, demokracja na zasadzie konsensusu lepiej pasuje [j. angielski] do sytuacji Afryki:
41Se demokratio estas regado per konsento, tiam la demando estas, ĉu malpli kontraŭstara sistemo, ol la partia sistemo profunde ligita al decido laŭ plimulto, ne povas esti elpensita.Wiedząc, że demokracja oznacza rząd za przyzwoleniem, najważniejszą kwestią jest świadomość, że system mniej antagonistyczny niż ten partyjny, który jest szeroko związany z procesem podejmowania decyzji za pomocą głosowania, nie może być wymyślony.
42Estas grava fakto, ke prudentaj homoj povas interkonsenti, kio estas farenda, per kompromiso sen interkonsenti pri la vereco kaj moraleco de la farendaĵo.To bardzo ważne, by ludzkie jednostki, obdarzone rozumem, mogły dojść do porozumienia w kwestii tego, co musi zostać wykonane za pomocą cnoty kompromisu, nie podzielając tego samego zdania na temat prawdy czy moralności.
435. Kwame Anthony Appiah (Ganao)5. Kwame Anthony Appiah (Ghana)
44Tamen, alia ganaa filozofo, Kwame Anthony Appiah, kiu nunmomente instruas en la Universitato de Novjorko en Usono, rezistas kontraŭ la tendenco de afrikcentrismo de afrikaj filozofoj.Jednak inny filozof z Ghany, Kwame Anthony Appiah, nauczający aktualnie na Uniwersytecie w Nowym Jorku, sprzeciwia się afrocentryzmowi swoich afrykańskich rodaków.
45Li argumentas, ke afrikcentrismo estas koncepto postlasita de la tempo.Według niego, afrocentryzm jest przestarzałym pojęciem.
46Li kredas, ke oni devas kuraĝigi pli da transkultura konversacio kaj malpli da regionismo:Wierzy, że należy bardziej promować dialog międzykulturowy, a mniej “regionalny”:
47[Antikva greka filozofo Diogeno] rifuzis la kutiman vidpunkton, ke ĉiu civilizita persono apartenas al unu komunumo inter komunumoj[…] Tutmonda komunumo de kosmopolitoj volos lerni aliajn vivmanierojn per radio kaj televido, per antropologio kaj historio, per noveloj kaj kinoj, per novaĵelsendoj kaj ĵurnaloj, kaj per la reto.[Grecki filozof antyczny, Diogenes] odrzucił ogólny pogląd, według którego każda wykształcona jednostka należy do miasta wśród miast […] Miasto w kosmopolitycznym świecie wyraża chęć do poznania innych sposobów życia przez radio, telewizję, antropologię i historię, przez powieści i filmy, wiadomości i prasę oraz przez internet.