| # | epo | pol |
|---|
| 1 | 92 landoj alprenis Minamata-Konvencion por antaŭhaltigi hidrargan veneniĝon | W Minamacie 92 państwa podpisały konwencję w sprawie zapobiegania zatruciom rtęcią |
| 2 | Pli ol 50 jaroj pasis post kiam la loĝantoj de Minamata, Japanio, suferis erupcion de hidrarga veneniĝo pro lokaj marproduktaĵoj poluitaj de tre venena rubakvo. En ĉi tiu jaro, 92 landoj subskribis traktaton de Unuiĝintaj Nacioj planitan por eviti, ke tia tragedio okazu denove. | Po ponad 50 latach od czasu, gdy w Minamacie w Japonii doszło do masowego zatrucia owocami morza skażonymi rtęcią z wysoce toksycznych ścieków, 92 państwa podpisały traktat Narodów Zjednoczonych opracowany w celu zapobiegania podobnym tragediom w przyszłości. |
| 3 | La Minamata-Konvencio pri hidrargo, kiu estas akto jure deviga al la tuta mondo, estis alprenita en Minamata, Japanio, dum la kunveno okazinta de la 7a ĝis la 11a de oktobro, 2013. | Konwencja Minamata w Sprawie Rtęci, ogólnoświatowy dokument prawny, została przyjęta w Minamacie w Japonii podczas konferencji, która odbyła się w dniach od 7 do 11 października 2013 r. |
| 4 | La traktato estas nomita laŭ la urbo Minamata, kies loĝantoj suferis pro hidrarga veneniĝo ekde 1950. | Nazwa traktatu pochodzi od Minamaty, miasta, którego mieszkańcy w latach 50-tych ubiegłego wieku ulegli zatruciu rtęcią. |
| 5 | En reta versio de la monata gazeto Environmental Health Perspectives (Perspektivoj pri Medio kaj Sano), scienca kaj media ĵurnalisto Rebecca Kessler [Rebeka Kesla] klarigas la historion de la viktimoj de “Minamata-malsano“: | W internetowej wersji czasopisma Environmental Health Perspectives (Perspektywy Zdrowia Środowiska), Rebecca Kessler, dziennikarka naukowa zajmująca się problemami środowiska, przypomniała historię ofiar „choroby z Minamaty”: |
| 6 | En julio 1956, en fiŝista vilaĝo proksime de la urbo Minamata ĉe la Maro Ŝiranui (Shiranui), Japanio, naskiĝis knabineto nomita SAKAMOTO Ŝinobu (SAKAMOTO Shinobu). | W lipcu 1956 r. w rybackiej wsi w pobliżu miasta Minamata nad japońskim morzem Shiranui, przyszła na świat dziewczynka Shinobu Sakamoto. |
| 7 | Ŝiaj gepatroj tuj rimarkis, ke io eraras. | Wkrótce potem jej rodzice zuważyli, że z dzieckiem dzieje się coś złego. |
| 8 | En la aĝo de 3 monatoj, kiam sanaj beboj povas levi sian kapon, Sakamoto ne povis. | W wieku 3 miesięcy, kiedy zdrowe niemowlę może unieść głowę, Sakamoto nie była w stanie tego zrobić. |
| 9 | Ŝi kreskis malrapide kaj komencis rampi neordinare malfrue. | Rosła wolno i bardzo późno zaczęła raczkować. |
| 10 | En la aĝo de 3 jaroj ŝi salivumis troe kaj ankoraŭ ne povis piediri. | W wieku 3 lat mocno się śliniła i jeszcze nie umiała chodzić. |
| 11 | Ŝiaj gepatroj sendis ŝin por vivi en loka hospitalo, kie ŝi pasigis kvar jarojn kun terapio por lerni marŝi, uzi siajn manojn, kaj realigi aliajn bazajn korpmovojn. | Jej rodzice udali się po pomoc do miejscowego szpitala, gdzie dziewczynka spędziła cztery lata na terapii, w czasie której uczyła się chodzić, używać rąk i wykonywać inne podstawowe czynności. |
| 12 | Jam de frue pluraj kuracistoj interkonsentis pri diagnozo de cerba paralizo. | Początkowo kilku lekarzy zgodnie orzekło, że jest to porażenie mózgowe. |
| 13 | Tamen estis signoj, ke la stato de Sakamoto estas parto de io multe pli granda. | Jednak symptomy wskazywały, że stan Sakamoto wynika z czegoś innego. |
| 14 | Kelkajn jarojn antaŭ ŝia naskiĝo, mortintaj fiŝoj kaj aliaj maraj estaĵoj komencis aperi en la Golfo Minamata. | Kilka lat przed jej narodzinami, w zatoce Minamata zaczęły pojawiać się martwe ryby i inne zwierzęta morskie. |
| 15 | Marbirdoj perdis sian kapablon flugi. | Ptaki morskie traciły zdolność do lotu. |
| 16 | Kaj katoj mortis sinsekve pro konvulsio, kiun lokanoj nomis “dancomalsano”. | Padały koty, wiele z nich miało drgawki, które miejscowi nazywali „tańczącą chorobą”. |
| 17 | Do, du monatojn antaŭ la naskiĝo de Sakamoto, erupcio de nekonata nervosistema malsano estis unuafoje raportita inter la fiŝistaj familioj de la regiono. | Wtedy, dwa miesiące przed narodzinami Sakamoto, po raz pierwszy mieszkańcy terenów rybackich zauważyli, że pojawiła się nieznana choroba neurologiczna. |
| 18 | Pli aĝa fratino de Sakamoto, Mayumi, kaj pluraj el la najbaroj de la familio estis diagnozitaj kun la mistera malsano, kiu estis atribuita al poluitaj marproduktaĵoj. | U starszej siostry Sakamoto, Mayumi i kilku osób z sąsiedztwa rodziny zdiagnozowano zagadkowe dolegliwości, które łączono ze skażonymi owocami morza. |
| 19 | En 1957 sciencistoj donis al la malsano nomon: Minamata-malsano.” | W 1957 r. naukowcy nazwali te dolegliwości chorobą z Minamaty. |
| 20 | Tiu knabineto, Sakamoto Ŝinobu nun estas aktivulo de la Grupo de Viktimoj de Minamata-Malsano. | Dzisiaj ta dziewczynka, Shinobu Sakamoto, jest przewodniczącą grupy Minamata Disease Victims Group (Grupa Ofiar Choroby z Minamaty). |
| 21 | Krom diplomata konferenco, ankaŭ internaciaj NROj kaj civitanaj grupoj kolektiĝis kaj interŝanĝis informojn. | Członkowie Grupy, oprócz udziału w konferencjach dyplomatycznych organizowanych na rzecz Konwencji Minamata, międzynarodowych organizacjach pozarządowych, spotykają się i wymieniają się informacjami. |
| 22 | La Internacia Reto por Forigo de POP (IPEN) kungastigis diskutforumon kune kun la Civitanoj kontraŭ Kemia Poluado (CACP) la 8an de oktobro 2013 kaj prezentis kun Ŝinobu la Minamata-Deklaron pri venenaj metaloj. | 8 października 2013 r. sieć International POPs Elimination Network (IPEN - Międzynarodowa Sieć na Rzecz Eliminacji Trwałych Zanieczyszczeń) wraz z organizacją Citizens Against Chemicals Pollution (CACP - Obywatele Przeciwko Zanieczyszczeniom Chemicznym) razem z Shinobu była współgospodarzem sympozjum, na którym przedstawiono Deklarację Minamata o Metalach Toksycznych. |
| 23 | Aktivulo de la Grupo de Viktimoj de Minamata-Malsano Sakamoto Ŝinobu tenas deklaron prezentitan de la Internacia Reto por Forigo de POP (IPEN). | Shinobu Sakamoto, przewodnicząca Grupy Ofiar Choroby z Minamaty, trzyma deklarację przedstawioną przez Międzynarodową Sieć na Rzecz Eliminacji Trwałych Zanieczyszczeń (IPEN). |
| 24 | Foto prenita de OKUDA Minori | Fot. Minori OKUDA |
| 25 | Supera konsilanto pri scienco kaj tekniko de IPEN Joe DiGangi diris: | Joe DiGangi, nestor nauki IPEN i doradca techniczny, powiedział: |
| 26 | La Hidrarga Traktato estas aparte ligita al Minamata, ĉar ĝi specife alvokas registarojn de la mondo lerni kaj apliki la lecionojn de la tragedio de Minamata por antaŭforigi hidrargan veneniĝon en la estonteco. | Traktat w sprawie rtęci ma szczególny związek z Minamatą, ponieważ apeluje do rządów państw na całym świecie, aby wyciągnęły wnioski z tragedii w Minamacie i potraktowały ją jako lekcję, jak zapobiegać zatruciom rtęcią w przyszłości. |
| 27 | Bedaŭrinde la origina tragedio ankoraŭ ne estas solvita. | Niestety, ta tragedia do której już doszło, ciągle trwa. |
| 28 | Kun la nomo de Minamata estiĝas speciala respondeco - kaj ŝanco ekagi por ke la nomo Minamata ne estu asociita nur kun tragedio, sed ke ĝi fariĝu pozitiva modelo en la solvo de la plej malbona kazo de amasa hidrarga veneniĝo en la mondo. | Z nazwy Minamata wynika szczególna odpowiedzialność, ale też i okazja do podjecia działań, aby Minamata nie tylko kojarzyła się z tragedią, ale by też posłużyła jako model uchwały w sprawie najbardziej tragicznego na świecie masowego zatrucia rtęcią. |