# | epo | pol |
---|
1 | Puerto-Riko: Dulingvaj lernejoj revivigas lingvan debaton | Portoryko: sprawa szkół dwujęzycznych wznawia debatę na temat języka |
2 | La anonco de la puertorika registaro, ke ekde la nova studjaro, kiu komenciĝos venontaŭguste, la instrulingvo en la publikaj lernejoj estos iom post iom ŝanĝita de la hispana al la angla. Tio estigis fortajn reagojn kaj flanke de la subtenantoj, kaj de la kritikistoj. | Ogłoszenie przez portorykański rząd projektu ustawy o stopniowej zmianie języka z hiszpańskiego na angielski, w którym od następnego roku szkolnego (zaczynającego się w sierpniu) będą prowadzone lekcje w publicznych szkołach kraju wzbudziło silne reakcje zarówno ze strony jego zwolenników, jak i krytyków. |
3 | La paŝo, instigita de la gubernatoro de Puerto-Riko, Luis Fortuño, strebas al tio, ke ĉiuj landaj publikaj lernejoj instruu en la Angla ene de la venontaj dek jaroj, kun la escepto kun du studobjektoj, la hispana kaj la historio. La celo estas, ke la junulara loĝantaro estu tute dulingva en la fino de tiu tempoperiodo. | Projekt ustawy zaproponowanej przez gubernatora Portoryko Luisa Fortuño zakłada, że w przeciągu najbliższych dziesięciu lat wszystkie lekcje z wyjątkiem hiszpańskiego i historii będą nauczane w języku angielskim i ma na celu doprowadzenie portorykańskiej młodzieży do całkowitej dwujęzyczności przed końcem tego okresu. |
4 | Anglalingva instruado en la puoertorikaj publikaj lernejoj estas io, kion la lando jam travivis dum la unua duono de la 20-a jarcento. | Lekcje w publicznych szkołach prowadzone w języku angielskim to coś, czego państwo już doświadczyło w pierwszej połowie XX wieku. |
5 | La registaro de Usono, kiu invadis la eksan hispanan kolonion en 1898, en 1900 enkondukis leĝon [es] kiu deklaris, ke publikaj lernejoj devas instrui en la angla kiel parto de la projekto por la “usonigo” de la puertorika loĝantaro. | Rząd Stanów Zjednoczonych, po inwazji w roku 1898 na wówczas hiszpańską kolonię, w roku 1900 ustanowił prawo [es], w myśl którego w ramach „amerykanizacji” portorykańskiego społeczeństwa wszystkie lekcje miały być prowadzone w języku angielskim. |
6 | La projekto malsukcesis de la komenco, sed nur en 1948 la hispana estis fiksita kiel oficiala lingvo en edukado. | Projekt od samego początku nie powiódł się, ale język hiszpański został w Portoryko ustanowiony oficjalnym językiem edukacji dopiero w roku 1948. |
7 | Kun la memoro de tiuj jaroj ankoraŭ vivas tra granda parto de la landa loĝantaro. | Pamięć o tych latach wciąż jest żywa w znacznej cześci portorykańskiego społeczeństwa. |
8 | La fakto ke la iniciato por dulingvaj lernejoj havas klarajn politikajn motivojn ne venas kiel surprizo. | Nie dziwi zatem fakt, że inicjatywa na rzecz dwujęzyczności szkół ma oczywiste uzasadnienie polityczne. |
9 | Sur sia blogo, ortizfeliciano [es], Roberto “Pachi” Ortiz Feliciano diras: | Na swoim blogu ortizfeliciano [es], Roberto „Pachi” Ortiz Feliciano pisze: |
10 | Fortuño, kvankam li neis tion, celas apliki la politikon “English only (nur la Angla)” por popularigi sin mem ĉe la Respublikana partio, kaj ni supozas ke lia propono ĉefe estas motivita per liaj tre personaj ambicioj. | Mimo że Fortuño zaprzecza temu, że za pomocą ustanowienia „English only” chce wkraść się w łaski Partii Republikańskiej. Uważamy, że jego propozycja jest podyktowana głównie pobudkami osobistymi. |
11 | Multaj opinias, ke publikaj lernejoj ne havas la kapablon efike eduki homojn por regi ambaŭ lingvojn, kaj multaj personoj parolis pri tio, kiel ili lernis la anglan sen la helpo de iu ajn formalaj klasoj. | Wielu osobom wydaje się, że szkoły publiczne nie są w stanie efektywnie nauczać uczniów władających obydwoma językami. Opowiadają o tym, jak nauczyli się angielskiego bez uczęszczania na regularne lekcje. |
12 | Twitter-a uzanto @picPachi menciis kiel pruvon de sia flua angla, sen la helpo de lernejaj studoj, sian altan poentaron en normigita ekzameno: | Użytkowniczka Twittera o nicku @ᶥᵗˢ K! udowadnia swoją biegłość w języku angielskim, osiągniętą bez pomocy lekcji, pokazując swój wysoki wynik uzyskany w standaryzowanym teście biegłości: |
13 | @EpicPachi: Usonaj televidaj spektakloj kaj videoludoj. | @EpicPachi: Amerykańskie seriale i gry komputerowe. |
14 | La TOEFL [Ekzameno de la Angla kiel unu Fremdlingvo] montras ke tio estas pli bona ol diversaj “dulingvaj lernejoj.” | TOEFL [Test of English as a Foreign Language] pokazuje to lepiej niż różne testy „szkół dwujęzycznych”. |
15 | Tamen, aliaj estas de la opinio, ke estus tute avantaĝe por ĉiuj studi en merga programo simila al unu el la registaraj proponoj, kiel Paola Alcazar esprimis en Twitter: | Jednak inne osoby uważają, że nauka według programu bazującego na stanie zanurzenia w języku, w rodzaju tego, jaki proponuje rząd, byłaby bardzo korzystna dla wszystkich uczniów. Paola Alcazar pisze na Twitterze: |
16 | @palcazarh: Mi estas produkto de la publika instruado kaj hodiaŭ mi ŝatus esti studinta en dulingva lernejo. | @palcazarh: Jestem wynikiem nauczania w szkole publicznej i patrząc z dzisiejszej perspektywy, chciałabym, żeby była ona dwujęzyczna. |
17 | Sur sia blogo [es], Kofla Olivieri estas surprizita de la ideo, ke homoj, kiuj mem ne bone scias la anglan volus trudi ion al la resto de la publiko [es]: | Na swoim blogu [es], Kofla Olivieri wyraża swój szok na myśl o tym, że ludzie niemówiący płynnie po angielsku chcieliby narzucić to reszcie społeczeństwa: |
18 | … Gubernatoro Fortuño decidis apliki la anglan en niaj lernejoj sen konsulti la instruistojn [es], kiuj estas respondecaj pri instrui al niaj infanoj la damnitan lingvon. | …gubernator Fortuño zdecydował o wprowadzeniu angielskiego do naszych szkół bez skonsultowania tego z nauczycielami [es], którzy są odpowiedzialni za uczenie naszych dzieci w tym cholernym języku. |
19 | Malgraŭ tio, multaj el ili, niaj instruistoj, ne parolas la anglan. | Mimo to wielu z nich - naszych nauczycieli - nie zna angielskiego. |
20 | Ĉi tio inkluzivas la grandan plejmulton el niaj honorindaj leĝodonantoj, kiuj volas apliki tiu idiotecon kaj ANKAŬ ne parolas la Anglan [es]. | Znakomita większość naszych szanownych ustawodawców, którzy chcą wprowadzić do szkół ten idiotyzm TAKŻE nie zna angielskiego [es]. |
21 | Héctor Meléndez, kiu skribas por la interreta gazeto 80 grados, havas malsaman opinion [es]: | Héctor Meléndez, publikujący w czasopiśmie online 80 grados, wyraża odmienną opinię [es]: |
22 | La sugesto de iuj favorantoj de la sendependeco kaj aŭtonomio, ke la politikistoj de PNP [Nova Progresema Partio] ridindigas sin postulante la aplikon de la angla sen mem scipovi la lingvon sugestas klasan antaŭjuĝon, eble mankon de kompreno pri la signifo de tio, ke malriĉuloj havu aliron al la angla lingvo. | Sugerowanie przez niektórych zwolenników nepodległości i autonomii , że politycy z PNP [Partido Nuevo Progresista] wygłupiają się, wprowadzając do szkół angielski, mimo że go nie znają, wskazuje na uprzedzenia klasowe, wynikające być może z braku świadomości wagi, jaką ludzie ubodzy przypisują możliwości uczenia się angielskiego. |
23 | Precize ĉar la pli aĝaj aneksistoj ne scias la anglan, ili volas ke iliaj infanoj lernu ĝin. | Starsi zwolennicy integracji nie znają angielskiego i właśnie dlatego chcą, żeby ich dzieci się go uczyły. |
24 | Ilia manko de lingvoscio ne malpliigas ilian aŭtoritaton, sed prefere certamaniere esprimas ĝin. | Ta nieznajomość nie neguje ich autorytetu, ale raczej do pewnego stopnia go podkreśla. |
25 | La konsento inter la kritikantoj de la projekto pri dulingvaj lernejoj ŝajnas esti, ke ja estas avantaĝe kaj necese lerni la anglan, sed ne koste de la regiona lingvo, kaj ne simple por pli bona konkurenci en merkatoj sur la tutmonda nivelo. | Krytycy tzw. projektu szkół dwujęzycznych wydają się zgadzać co do tego, że uczenie się angielskiego jest korzystne i potrzebne, ale nie za cenę mowy ojczystej i nie wyłącznie w celu zwiększenia szans na światowych rynkach. |
26 | | Według Eda Moralesa [es], który również pisze do 80 grados, dwujęzyczność jest dobra, jeśli jest częścią przestrzeni, w której nieustannie rozwija się wymiana kulturowa: |
27 | Laŭ Ed Morales [es], kiu ankaŭ skribas por 80 grados, dulingveco estas bona se ĝi estas parto de spaco kie kultura interŝanĝo senĉese disvolvigu: | To własnie dwujęzyczność uświadamia nam, że rząd nie ma prawa zabronić nam dostępu do procesu legislacyjnego, ani zdzielić nas po łbie, kiedy protestujemy. |
28 | Estas dulingveco, kiu informas nin, ke la registaro ne rajtas nei aliron al leĝdonaj procezoj, nek bati nin sur la kapo, kiam ni protestas. | Jest wyrazem afrykańskich korzeni, kiedy muzycy grający reggaeton i plenę (rodzaj ludowej muzyki charakterystycznej dla Portoryko - przyp.tłum. ) mówią, pozornie nie mówiąc po angielsku. |
29 | Ĝi estas esprimo de la negreco, kiel la regetonaj kaj plenaaj muzikistoj diras, evidente ne parolante angle. | To własnie dwujęzyczność jest przyczyną końca uległego Portorykańczyka (który w rzeczywistości nigdy nie istniał), zamieniającego chwiejność w działanie. /p |
30 | | /a |
31 | Estas dulingveco, kiu forigos la kvietan puertorikanon (kiu, fakte, neniam ekzistas), kiu ŝanĝas la ŝercadon al agado. | a href=”http://www. 80grados.net/el-dilema-del-bilinguismo/”/a |