Sentence alignment for gv-fil-20120520-789.xml (html) - gv-nld-20120126-12775.xml (html)

#filnld
1Pilipinas: Mga Sakuna ng Kalikasan, Iniugnay sa Pagmimina at PagtotrosoFilipijnen: Natuurrampen in verband gebracht met mijn- en kapwerkzaamheden
2[Lahat ng link na nakapaloob sa akdang ito ay magdadala sa'yo sa mga pahinang nasa wikang Ingles, maliban kung nakasaad.] Habang bumabangon pa lamang ang mga kababayan natin mula sa kalunos-lunos na kalamidad ng Bagyong Sendong (international name: Washi), na nagdulot ng malawakang pagkasawi ng buhay at ari-arian, ilang probinsiya naman sa Pilipinas ang nakaranas ng pagbaha at pagguho ng lupa sa loob lamang ng tatlong linggo.Terwijl de slachtoffers van de overstromingen, veroorzaakt door de tropische storm Sendong [en - alle links tenzij anders vermeld] (internationaal bekend onder de naam Washi), de enorme ravage van dood en verderf die de ramp had achtergelaten nog proberen te verwerken, raasde in de afgelopen drie weken alweer een nieuwe serie overstromingen en landverschuivingen door de Filipijnen.
3Ilang araw matapos kinitil ng Sendong ang buhay ng 1,257 katao noong Disyembre 2011 at winasak ang mga tirahan at kabuhayan ng libu-libo, binaha naman ang mga lalawigan ng Cebu, Davao, Bukidnon, Maguindanao, Compostela Valley, Negros, Leyte at Aklan sa Katimugang Pilipinas.Maar een paar dagen nadat Sendong afgelopen december aan 1.257 mensen het leven had gekost en duizenden vermist en dakloos had achtergelaten, worden veel provincies, waaronder Cebu, Davao, Bukidnon, Maguindanao, Compostela Valley, Negros, Leyte and Aklan in het zuiden van de Filipijnen geteisterd door nieuwe overstromingen.
4Isang matinding pagguho ng lupa naman ang naganap noong Enero 2012 sa Pantukan, Mindanao, isang bayan na umaasa sa pagmimina, kung saan 31 ang namatay at daan-daan ang nawawala.Intussen bereikt een dodelijke landverschuiving het mijnstadje Pantukan op het eiland Mindanano, met 31 doden en meer dan honderd vermisten als gevolg.
5Habang dumagsa ang tulong na pinapaabot sa mga nasalanta ng pagbaha at landslide, sumagi naman sa isipan ng maraming Pilipinong netizen ang ilang katanungan.Terwijl hulpoperaties voor de slachtoffers van overstromingen en landverschuivingen blijven binnenstromen, beginnen Filipijnse netizens ook vragen te stellen.
6Bagamat sanay na ang bansa sa mga pagbaha at pagguho ng lupa, naging kataka-taka ang lawak ng mga kalamidad kamakailan: ano ang mga dahilan sa likod nito, at bakit ito nagiging mas madalas at mas mabagsik?Het land is door zijn tropische klimaat dan wel bekend met overstromingen en landverschuivingen, maar de omvang van de nieuwe verwoesting heeft veel mensen aan het denken gezet: Wat zijn de oorzaken, vooral omdat zulke rampen steeds groter worden en steeds vaker voorkomen?
7Ano ang maaaring gawin upang maiwasan o mapaghandaan ito sa hinaharap?Wat kan er worden gedaan om ze in de toekomst te voorkomen of om er op te zijn voorbereid?
8Ayon kay Antonio J.Antonio J.
9Ledesma, SJ, Arsobispo ng bayan ng Cagayan de Oro, pagtotroso at pagmimina ay dalawa sa mga sanhi ng nasabing delubyo:Ledesma, SJ, de Aartsbisschop van Cagayan de Oro, heeft gezegd dat houtkap en mijnwerkzaamheden één van de boosdoeners zijn van de ramp:
10Dinulot ng iligal na pagtotroso at iresponsableng pagmimina ang pagkasira ng kalikasan at ang pagkaipon ng malambot na lupa sa ilalim ng mga ilog.In januari 2009 had de stad al te kampen met ernstige overstromingen. Oudere bewoners herinneren zich dat dit fenomeen iedere veertig jaar voorkomt.
11Nakaharang din siguro sa natural na daloy ng tubig ang ilang istrakturang gawa ng tao.Maar amper drie jaar daarna nam tropische storm Sendong een nog grotere wraak.
12Illegale houtkap en onverantwoordelijke mijnwerkzaamheden hebben bijgedragen aan de achteruitgang van het milieu en de verzilting van de rivierbedding.
13Mapa ng Lawak ng Pagbaha sa Siyudad ng Cagayan De OroMisschien heeft ook de bouw van door mensen gemaakte constructies de natuurlijke gang van het water verstoord.
14Gumawa ang Ateneo Physics Laboratories ng isang mapa tungkol sa lawak ng pagbaha sa lungsod ng Cagayan de Oro.Cagayan De Oro City kaart van de overstromingsschade Ateneo Physics Laboratories plaatst een kaart van de overstromingschade van Cagayan de Oro Stad.
15Sinisi naman ng blog na Dugo at Panulat [fil] ang pamahalaang Aquino, dahil hinayaan nito ang pagtotroso at pagmimina ng ilang malalaking kompanya sa ating bansa:Dugo van Panulat vindt [fil] dat de regering van Aquino verantwoordelijk is omdat die heeft toegestaan dat grote ondernemingen vernietigende houtkap en mijnwerkzaamheden verrichten in het land:
16Pinahihintulutan ng gobyerno ang pagmimina at pagtrotroso ng mga naghaharing korporasyon at ng kapatid nitong gahamang dayuhan.De regering laat toe dat heersende ondernemingen en hun hebberige buitenlandse partners mijnwerkzaamheden en houtkap-operaties verrichten.
17Pinahihintulutan ng gobyerno na gahasain ng magkapatid ang ating likas na yaman kapalit ng konting kita at pamumuhunan ng mga ito.De regering laat toe dat die twee onze natuurlijke hulpbronnen verkrachten in ruil voor wat winst en investeringen.
18Tinukoy naman ni Lisa Ito [fil] ang pagkasira sa mga natural na kagubatan upang makapagtanim ang mga malalaking korporasyon ng mga pangunahing produktong iniluluwas ng bansa:Lisa Ito wijst [fil] er ook op dat transnationale bedrijven bossen omzetten in plantages voor gewassen die bestemd zijn voor de export:
19Laganap din ang kumbersiyon ng kagubatan upang gawing plantasyon ng pinya, jatropha, saging, at iba pang export crops, ayon sa maka-kalikasang grupo na Panalipdan Mindanao.Het omzetten van bossen in plantages voor ananassen, jatrofa (voor biobrandstof), bananen en andere exportgewassen komt ook veel voor, heeft de milieugroep Panalipdan Mindanao gezegd.
20Ayon sa mga pag-aaral mula sa National Institute of Geological Sciences, ang CdO ay lalong nagiging bulnerable sa baha dahil sa kumbersyon ng 2,000 ektarya ng kagubatan sa Upper Pulangi Watershed upang gawing taniman ng pinya ng Del Monte Philippines-isa sa pinakamamaking exporter ng pinya sa buong mundo.Volgens studies van het Nationale Instituut voor Geologische Wetenschappen, werd Cagayan de Oro kwetsbaarder voor overstroming door de omzetting van 2.000 hectare bos in Upper Pulangi Watershed in ananasboerderijen van Del Monte Philippines - één van de grootste ananasexporteurs ter wereld.
21Hindi naman pinalampas ng mga maka-kalikasang grupo na banggitin ang isang geo-hazard na pag-aaral na ginawa ng Unibersidad ng PIlipinas, kung saan tinukoy ang mga kakulangan ng gobyerno sa nangyaring trahedya ng Sendong.Milieuactivisten wijzen erop dat een analyse van geologische risico's, uitgevoerd door de Universiteit van de Filipijnen, de rol van verwaarlozing door de staat in de Sendong ramp heeft bevestigd.
22Ilang kabataang aktibista ang bumatikos kay Pangulong Noynoy Aquino dahil hindi nito nilagdaan ang P5 bilyong badyet na nakalaan sa paghahanda sa mga sakuna, na maari sanang nagamit upang mabawasan ang dinulot ng pagbaha:Jongeren activisten hebben zich duidelijk uitgesproken over president Noynoy Aquino's veto vorig jaar tegen de toewijzing van vijf miljard Filipijnse pesos voor een rampenvoorbereidingsfonds dat de invloed van de overstroming had kunnen helpen verminderen:
23Paulit-ulit naming sinasabi na isang sakuna ang rehimeng Aquino, dahil hinayaan nitong mangyari ang nakaambang na trahedya mula sa malalakas na pag-ulan: Una, dahil tinanggal mismo ni Noynoy ang pondo sa pambansang badyet ng 2011 na nakalaan sana sa paghahanda laban sa mga sakuna.We halen in herinnering dat Aquino's regime een menselijk drama is dat de onvermijdbare realiteit van zware regens in een ramp heeft veranderd. Ten eerste omdat Noynoy zelf de fondsen voor rampenvoorbereiding in 2011 uit het nationale budget heeft gehaald.
24Ni isang sentimo mula sa P5 bilyong ‘Calamity Fund' ang nakarating sa Hilagang Mindanao, o kahit sa ibang rehiyon man sa bansa.Geen enkele cent in het vijf miljard ‘Noodfonds' is besteed aan de voorbereiding op natuurlijke rampen van Noord Mindanao, of welk ander deel van het land dan ook.
25Pangalawa, dahil patuloy niyang sinusuportahan ang maramihan at ‘legal' na pagtotroso ng mga korporasyon.Ten tweede, omdat hij massale ‘legale' houtkap blijft toestaan door mijn-, landbouw-, hout- en onroerend goedondernemingen.
26Litrato mula MindaNews na nagpapakita ng mga trosong nanggaling sa mga lugar ng pagtotroso at umabot sa siyudad ng Iligan.Een foto van MindaNews laat de boomstammen zien die de overstromingen hebben meegesleept van de kapterreinen naar Iligan Stad.
27Binasura naman ng Politika 2013 ang taktika ng mga publisista ng mga malalaking kompanya na ilayo at iligaw ang usapin mula sa pagmimina at pagtotroso:Politika 2013 heeft intussen boven water gekregen dat grote zakelijke uitgeverijen zich inspannen om het geheel te verhullen en de discussie weg te krijgen van de link tussen de rampen en de grootschalige mijn- en kapwerkzaamheden:
28“Kinumpirma ng Mines and Geosciences Bureau na walang nagaganap na malakihang operasyon ng pagmimina sa Cagayan de Oro at Iligan…,” ayon sa isang pahayag ni Phillip Romualdez, Pangulo ng CMP.Het publiciteitsoffensief voor mijn- en houtkap bestempelt alle kritieken als links, probeert te verwarren en kraamt leugens uit:
29Siyempre, sadyang malayo sa teritoryo ng Cagayan de Oro at Iligan ang nagaganap na pagmimina, kung saan may malalawak na imbakan ng tubig.“Het Mijnen en Geowetenschappelijk Bureau heeft bevestigd dat er geen grootschalige mijnactiviteiten in Cagayan de Oro en Iligan zijn…,” heeft de CMP directeur Philip Romualdez verklaard.
30Samantala, pinasinungalingan naman ng deputy executive director ng Philippine Wood Producers Association (PWPA) na si Maila R.De mijnactiviteiten vinden natuurlijk plaats in de grote waterrijke gebieden buiten de grenzen van zowel Cagayan de Ora, als Iligan.
31Vasquez ang pagkakaroon ng komersyal na pagtotroso sa hilagang Mindanao…Maar plaatsvervangend directeur Mail R.
32Kung gayon, saan nanggaling ang libu-libong piraso ng kahoy na dinaganan ang mga kabahayan at nakakalat ngayon sa dalampasigan at nakabara sa mga ilog?Vasquez van Filipijnse Hout Producenten Vereniging ontkende de aanwezigheid van commerciële houtkapactiviteiten in het noorden van Mindanao…
33Inilista naman ni Dr. Giovanni Tapang ang 7 paraan upang maibsan ang panganib sa mga sakuna na maaaring sapitin ng bansa, at kasama na dito ang mga kaukulang paghahanda.Maar waar komen dan die duizenden gekapte boomstammen vandaan die huizen vernietigden en nu verspreid over de kust liggen en de rivieren blokkeren?
34Isa sa mga mungkahi niya ang gayahin ang paghahandang ginagawa ng bansang Cuba bago dumating ang mga bagyo.Dr. Giovanni Tapang beschreef 7 manieren om rampenrisico's in het land terug te brengen, waaronder goede ramp voorbereiding.
35Nanawagan ang ilang grupo sa pamahalaang Aquino na papanagutin ang mga may sala.Een van zijn aanbevelingen is de stormvoorbereidingen van het socialistische Cuba na te bootsen.
36Allerlei groepen deden een beroep op de regering van Aquino om de verantwoordelijken voor de ramp te straffen.
37Litrato mula kay: Karlos ManlupigFoto: Karlos Manlupig
38Iminungkahi naman ng Dekanong si Tony La Viña ang 10 hakbang matapos mangyari ang Sendong.Dean Tony La Viña stelt 10 dingen voor die zouden moeten worden gedaan na Sendong.
39Ayon sa kanya, dapat iwasan ang sisihan at turuan, subalit dapat ring managot ang mga responsable sa nangyari:Hij adviseert tegen afleidingen en zwartepieten, maar hij stelt ook voor om de verantwoordelijke personen ook echt verantwoordelijk te houden.
40Hindi man ito ang panahon para sa magsisihan, dapat matukoy ang mga pananagutan.Hoewel dit zeker geen moment is om te zwartepieten, moet verantwoordelijkheid worden afgedwongen.
41Sa ibang bansa, gaya ng bansang Hapon, naging bukal sa loob ng mga opisyales na pasanin ang responsibilidad at magbitiw sa tungkulin.In andere landen, vooral in Japan, hebben ambtenaren zichzelf uit de running genomen door hun baan op te zeggen en verantwoordelijkheid te nemen.
42Sa kasamaang palad, wala tayong ganoong tradisyon.Jammer genoeg hebben wij dat gebruik hier niet.
43Pinapaubaya ko na sa mga itinalaga ng Pangulo upang mag-imbestiga sa nangyari, bagamat mas obhektibo sana kung isang hiwalay na komisyon ang gumagawa ng imbestigasyon.Dus ben ik blij met de taakgroepen die de president heeft opgericht om te onderzoeken wat er is gebeurd, hoewel voor objectievere resultaten een onafhankelijke commissie beter was geweest.
44Gayunpaman, anuman ang kanilang mahanap, hinihiling ko na magsampa sila agad ng kaukulang kasong kriminal, sibil at administratibo sa mga opisyales na nagpabaya.Ik hoop toch dat ze, als ze klaar zijn, de gepaste strafrechtelijke, privaatrechtelijke en bestuursrechtelijke rechtszaken tegen de verantwoordelijke ambtenaren aan zullen spannen.
45Nais kong makitang maisuplong ang mga opisyales na nagbigay pahintulot sa mga aktibidad kaya't lalong lumala ang naging pinsala, o di kaya ‘yung mga taong may impormasyon at kapangyarihan upang maiwasan ang sakuna (subalit pinili na pabayaan ito).Wat mij betreft moeten in elk geval de ambtenaren worden vervolgd die activiteiten hebben mogelijk gemaakt die de ramp verergerden, of personen die de informatie en macht hadden om hem te voorkomen (maar het toch niet deden).