| # | fra | khm |
|---|
| 1 | Cambodge : Les blogueurs se mobilisent pour la littérature khmère | កម្ពុជា ៖ Bloggers លើកដម្កើងអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ អក្សររលត់ ជាតិរលាយ អក្សរពណ្ណរាយ ជាតិថ្កើងថ្កាន |
| 2 | “Si les lettres disparaissent, la nation disparaît, si les lettres brillent, la nation est excellente.” | |
| 3 | Tel est l'un des proverbes cambodgiens éminents, utilisés notamment dans les cours de littérature cambodgienne depuis l'école primaire jusqu'à l'enseignement supérieur. C'est le message le plus influent pour inspirer à la jeune génération la promotion de la littérature khmère. | នេះគឺជាសុភាសិតដ៏ល្បីល្បាញរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលតែងតែលើកយកមកបង្រៀនក្នុងមុខវិជ្ជាអក្សរសាស្រ្តខ្មែរចាប់តាំងពីបឋមសិក្សារហូតដល់កម្រិតសិក្សាលំដាប់ខ្ពស់។ សុភាសិតមួយនេះបង្កប់នូវខ្លឹមសារដ៏មានឥទ្ធិពលដែលជួយជំរុញឲ្យយុវជនជំនាន់ក្រោយចេះជួយលើកដម្កើងអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ។ ជាលទ្ធផលដ៏គួរឲ្យកើតសរសើរ យុវជនជំនាន់ក្រោយដែលមានចំណង់ចំណូលចិត្តសរសេរប្លក់ដែលយើងតែងតែហៅថា bloggers បានបំឡែងសុភាសិតមួយនេះទៅជាសកម្មភាពដោយបានជួយលើកដម្កើងសមិទ្ធិផលរបស់អ្នកនិពន្ធជំនាន់មុន ក៏ដូចជាខិតខំបង្កើតនូវស្នាដៃផ្ទាល់ខ្លួនព្រមទាំងបង្កើនទេពកោសល្យរបស់ពួកគេតាមរយៈការបោះពុម្ពផ្សាយលើពិភពឌីជីថលនិងដូចជានៅលើទំព័រក្រដាសផងដែរ។ |
| 4 | De manière frappante, de jeunes blogueurs cambodgiens ont traduit ce proverbe en action en promouvant les accomplissements des auteurs de la génération précédente aussi bien qu'en créant leur propre littérature et en développant leurs talents par la publication de production numérique ou papier. | |
| 5 | Fondé en 2007, Khmer Youth Writers (Ecrivains de la jeunesse khmère, [en khmer] ) a été lancé par de jeunes auteurs doués en littérature cambodgienne dans le but de promouvoir et d'améliorer la littérature khmère et son marché. | |
| 6 | Dans la jeune équipe, ils étaient nombreux à avoir été primés dans le Concours national de Littérature khmère, organisé chaque année par le Ministère de l'Education. | |
| 7 | De même, ils ont bénéficié des formations dispensées par des associations littéraires telles que la Nou Hach Literary Association [en khmer], dont le mot d'ordre est de consolider et promouvoir la littérature cambodgienne. | យុវអ្នកនិពន្ធត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ ដោយក្រុមយុវនិពន្ធវ័យក្មេងដែលមានទេពកោសល្យផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរក្នុងគោលបំណងលើកដម្កើងនិងអភិវឌ្ឍអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ និង ពង្រីកទីផ្សារអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរឲ្យបានទូលំទូលាយ។ អ្នកនិពន្ធវ័យក្មេងជាច្រើនដែលនៅក្នុងក្រុមនេះក៏បានទទួលជ័យជំនះក្នុងការប្រកួតប្រជែងផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរថ្នាក់ជាតិដែលតែងតែរៀបចំឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំដោយក្រសួងអប់រំ។ |
| 8 | Leurs publications se sont gagné l'admiration des lecteurs curieux d'en savoir plus sur la façon de devenir un auteur de talent. | បន្ថែមពីលើនោះពួកគេក៏បានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលពីសមាគមន៍អក្សរសិល្ប៍ផ្សេងៗដែលមានដូចជាសមាគមអក្សរសិល្ប៍ នូ ហាច ដែលមានគោលបំណងពង្រីក និងលើកដម្កើងអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ។ សៀវភៅរបស់ពួកគេបានទទួលការលើកសរសើរពីសំណាក់អ្នកអានដែលចង់ទទួលបានចំណេះដឹងបន្ថែមទាក់ទងនឹងការក្លាយទៅជាអ្នកនិពន្ធដ៏មានទេពកោសល្យម្នាក់។ |
| 9 | Interrogé sur son intérêt pour l'écriture et son souhait de devenir écrivain, Chanphal Sok, 26 ans, qui se revendique la doyenne du groupe (la moyenne d'âge du groupe se situe entre 19 et 22 ans), a répondu en langue khmère: | |
| 10 | Ce travail m'intéresse pour la raison que la littérature est une tâche artistique difficile. | |
| 11 | Seuls quelques personnes talentueuses peuvent le faire. Ayant un don particulier pour la littérature, je veux donc devenir écrivain. | នៅពេលដែលមានសំនួរសួរទាក់ទងនឹងចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការសរសេរនិងការចង់ក្លាយទៅជាអ្នកនិពន្ធមួយរូប សុខ ចាន់ផល អាយុ ២៦ឆ្នាំ ដែលមានអាយុច្រើនជាងគេនៅក្នុងក្រុម (អាយុជាមធ្យមនៅក្នុងក្រុមគឹចាប់ពី ១៩-២២) គេបានតបជាភាសាខ្មែរថា ៖ |
| 12 | Sophal décrit à son tour la signification du travail littéraire de son équipe pour le lecteur khmer et la société dans son ensemble : | |
| 13 | Tout d'abord, les lecteurs khmers peuvent bénéficier de la littérature cambodgienne. Elle peut servir à un usage pédagogique. | ខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍ព្រោះយល់ថាជាសិល្បៈដែលមិនងាយនឹងធ្វើបាន ទាល់តែមនុស្សពូកែទើបអាចសរសេរស្នាដៃបាន ចង់ក្លាយជាមនុស្សពុកែក៏ចង់ក្លាយទៅជាអ្នកនិពន្ធ គិតថាមិនមែនមនុស្សគ្រប់គ្នាអាចធ្វើការងារនេះបានទេ បើខ្លួនឯងមាននិស្ស័យគួរតែខំប្រឹង |
| 14 | On peut comprendre une société à travers la littérature. | សុផលក៏បានបង្ហាញពីសារសំខាន់របស់ការងារផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ចំពោះអ្នកអានជនជាតិខ្មែរនិងសង្គមទាំងមូលថា៖ |
| 15 | Je constate qu'un pays est prospère lorsqu'il possède de nombreux auteurs de talent. | |
| 16 | Les gens apprennent en lisant des livres ; c'est pourquoi il est excellent que beaucoup de livres soient publiés. | ទីមួយ ខ្មែរមានអក្សរសិល្ប៍អាន។ អប់រំតាមស្នាដៃអ្នកនិពន្ធ។ មនុស្សអាចសិក្សាពីសង្គមមួយតាមស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍។ ខ្ញុំសង្កេតឃើញថា បើប្រទេសណា មានអ្នកនិពន្ធពូកែច្រើនប្រទេសនោះក៏រីកចម្រើនដែរ។ មនុស្សរៀនតាមសៀវភៅ បើមានសៀវភៅល្អច្រើនប្រាកដជាល្អ។ |
| 17 | Des membres du groupe vivant en province ne pouvaient pas participer régulièrement aux réunions de l'équipe. Internet facilite la communication instantanée des participants. | អ៊ីនធឺណេតបានរួមចំណែកជួយសម្រួលដល់ការទំនាក់ទំនងក្នុងក្រុម ជាពិសេសសម្រាប់សមាជិកមួយចំនួនរបស់ក្រុមនេះដែលរស់នៅតាមខេត្តហើយមិនអាចចូលរួមការប្រជុំក្រុមយ៉ាងទៀងទាត់។ សុផលគិតថាប្លក់គឺជាមធ្យោបាយទំនាក់ទំនងដ៏ល្អមួយ “ប្លក់ប្រៀបដូចជាការិយាល័យរបស់ពួកយើង ដែលយើងអាចចែករំលែក និង ធ្វើឲ្យស្នាដៃរបស់យើងអាចរកមើលបានយ៉ាងទូលំទូលាយ”។ |
| 18 | Sophal considère les blogs comme de super outils de communication. | សមាជិកម្នាក់នៅក្នុងក្រុម ឈ្មោះថាអាចម៍ផ្កាយ បានសរសេរប្រវត្តិរូបសង្ខេបរបស់ក្រមនៅលើទំព័រប្លក់ដូចខាងក្រោម៖ |
| 19 | “Un blog, c'est comme un bureau que nous pouvons partager pour donner une large visibilité à notre travail,” a dit Sophal. | |
| 20 | L'un des initiateurs de ce projet, Archphkai ou Asteroid, a donné dans son profil un bref historique du groupe en ces termes : | «ក្រុមអ្នកនិពន្ធវ័យក្មេង»ត្រូវបានបង្កើតដោយក្រុមសិស្សនិស្សិតមួយក្រុម ក្រោយពីបានឆ្លងកាត់វគ្គសិក្សារឿងខ្លីនៅសមាគមអក្សរសិល្ប៍នូហាចរួចមក។ ក្រោយមកក្រុមនេះត្រូវបានដូរឈ្មោះជា «ក្រុមយុវអ្នកនិពន្ធខ្មែរ» វិញម្តង ដោយបានទទួលការផ្តល់យោបល់ពីអ្នកស្រី ប៉ិច សង្វាវ៉ាន់អ្នកនិពន្ធខ្មែរនៅប្រទេសបារំាង។ |
| 21 | Le “Groupe des Jeunes Ecrivains” est créé par un groupe d'étudiants qui suivent le cours de formation à la littérature de l'Association littéraire Nou Hach. | |
| 22 | Ce groupe a changé ultérieurement son nom en “Ecrivains de la Jeunesse Khmère” sur le conseil de l'écrivaine khmère Mme Pech Sanvavan. | |
| 23 | Voici les liens vers les blogs des jeunes de cette équipe, ainsi que d'écrivains auteurs de diverses nouvelles et poèmes: Archphkai, Boran, Chanphal Sok, Chetra, Khmeng Toch ,Narath , Nimol | |
| 24 | Remarquablement, le Cambodge a le bonheur de posséder de nombreux universitaires et auteurs doués de talents littéraires. | នេះគីជាការតំណភ្ពាប់ទៅរកប្កក់របស់សមាជិកវ័យក្មេង និង ជាអ្នកនិពន្ធដែលបានសរសេររឿងខ្លីៗ និង កំនាព្យមួយចំនួនរួចមកហើយ ៖ អាចម៍ផ្កាយ,បុរាណ,សុខ ចាន់ផល,ចិត្រា,ក្មេងតូច,ណារដ្ឋ,និមល |
| 25 | Ces écrivains s'expriment en chbap, ou codes didactiques, Reuang Preng, ou contes populaires, et romans, par exemple, pour éduquer et refléter la réalité de la société de leur époque. | |
| 26 | Ainsi, les romans les plus populaires publiés à la fin des années 1930 qui ont été les principaux textes étudiés à l'école sont Phka Srapon ou Fleur Fanée de Nou Hach, Sophat de Rim Gin et Koulap Pailin ou Rose de Pailin, de Nuk Thiem. Ces romans ont été adaptés au cinéma. | ជាការគួរឲ្យកត់សំគាល់មួយផងដែរថា ប្រទេសកម្ពុជាគឺសំបូរទៅដោយអ្នកប្រាជ្ញនិងអ្នកនិពន្ធជាច្រើនដែលមានស្នាដៃផ្នែកអក្សរសិល្ប៍ អ្នកនិពន្ធទាំងនេះតាក់តែងច្បាប់ រឿងព្រេង និង រឿងប្រលោមលោកជាច្រើន ដើម្បីអប់រំ និង ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសភាពពិតជាក់ស្តែងក្នុងសង្គមក្នុងពេលមួយនោះ។ ឧទាហរណ៍ដូចជារឿងប្រលោមលោកមួយចំនួនដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយចុងសតវត្សទី៣០ ដែលបានលើកយកមកធ្វើជាអត្ថបទគោលដើម្បីបង្រៀនតាមសាលា ដែលមានដូចជា “ផ្តាស្រពោន” និពន្ធដោយលោក នូ ហាច “សូផាត” និពន្ធដោយលោក រឹម គីន និង “កុលាបប៉ៃលិន” និពន្ធដោយលោកញ៉ុក ថែម ជាដើម។ ប្រលោមលោកទាំងនេះក៏មានជាលក្ខណៈខ្សែភាពយន្តផងដែរ។ បន្ថែមពីលើនោះក្នុងកំឡុងឆ្នាំ ១៩៥០ ទៅ ១៩៧៥ មានសៀវភៅប្រហែល ៥០ក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំត្រូវបានបោះពុម្ព (Nepote, Jacques និង ឃីង ហុកឌី “អក្សរសិល្ប៍ និង សង្គមក្នុងប្រទេសកម្ពុជាសម័យថ្មី” 1981:64)។ |
| 27 | Et dans la période allant des années 1950 à 1975, environ 50 livres étaient publiés par an (Nepote, Jacques et Khing Hoc Dy, “Littérature et Société dans le Cambodge Moderne,” 1981: 64) [extrait en anglais, numérisé par Google]. | |
| 28 | Toutefois, une grande partie du patrimoine littéraire du Cambodge a été détruit sous la férule du régime du Kampuchea Démocratique (1975-1979) lorsque la Bibliothèque Nationale était utilisée comme porcherie. | ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរចំនួនជាច្រើនត្រូវបានបំផ្លាញក្នុងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (1975-1979) គឺជាពេលដែលបណ្ណាល័យជាតិត្រូវបានគេយកធ្វើជាកន្លែងចិញ្ចឹមជ្រូកទៅវិញ។ មានការប៉ាន់ប្រមាណថា ប្រហែលជា៥០%នៃសៀវភៅដែលបាននិពន្ធជាភាសាខ្មែរត្រូវបានបំផ្លាញ (អាន “អាគារពេញទៅដោយសៀវភៅ” ដោយ Ledgerwood ក្នុង ការរស់ឡើងវិញនៃវប្បធម៌)។ |
| 29 | Selon les estimations, près de 80 pour cent des ouvrages écrits en khmer ont été détruits (lire “Un Bâtiment plein de livres” par Ledgerwood sur le blog Survie Culturelle [en anglais]). | |
| 30 | Le Cambodge est en manque de son propre corpus de textes, surtout depuis la chute du régime Khmer Rouge. | ប្រទេសកម្ពុជាខ្វះខាតធនធានអត្ថបទជាពិសេសចាប់តាំងពីការដួលរលំរបស់របបខ្មែរក្រហម។ ក៏ប៉ុន្តែមានការជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថាការងាររបស់អ្នកនិពន្ធវ័យក្មេងដែលមានកម្លាំងជម្រុញចិត្តដ៏ខ្លាំងក្លានឹងជួយដាស់ឲ្យសម័យមាសរបស់អក្សរសិល្ប៍កម្ពុជាងើបឡើងមកវិញម្តងទៀត។ |
| 31 | L'espoir est que les oeuvres stimulantes de jeunes écrivains cambodgiens contribue à ressusciter l'ancien âge d'or de la littérature khmère. | |