# | ita | pol |
---|
1 | Marocco: le complessità di lingue e culture nel quotidiano vissuto | Maroko: Złożoność języka |
2 | Charlotte è un'antropologa che, da un anno e mezzo a questa parte, si dedica alla raccolta dati sul campo in Marocco. | Charlotte jest antropologiem, który przez ostatnie półtora roku prowadziła w Maroko prace terenowe. |
3 | Come spiega lei stessa, questa ricerca si incentra sul “ruolo svolto dalla complessità del multilinguismo nella vita quotidiana locale.” | Jej badanie skupiało się na tym (jak sama to opisuje) „jak zawiłość wielojęzyczności marokańskiego społeczeństwa rozgrywa się w życiu codziennym”. |
4 | Il Marocco è infatti un vasto Paese plurilingue: i marocchini parlano darija, il dialetto arabo locale, inframmezzato con il francese e l'arabo standard (Fus'ha). | Maroko naprawdę jest ogromnie wielojęzycznym krajem: Marokańczycy mówią po Daryża, lokalnym dialekcie arabskiego, na przemian z francuskim i Standardowym Arabskim (Fusha). |
5 | Nel Nord e in alcune zone del Sud, c'è ancora chi parla spagnolo, retaggio del breve interesse coloniale della Spagna per questo territorio. | Na północy i w części południa niektórzy wciąż posługują się hiszpańskim, reliktem flirtu Hiszpanii z tą ziemią. |
6 | Altri parlano Tamazight, Tashelheit, o Chleuh, dialetti berberi generalmente malvisti dalle forze marocchine che mirano all'arabizzazione. | Inni używają dialektów Tamazight, Tashelheit, czy Chleuh, Amazigh, które często są szkalowane przez marokańskie siły arabizujące. |
7 | | No i Angielski, też, jest na wzroście; naucza się go w każdej szkole publicznej w całym kraju. |
8 | E va prendendo piede anche l'inglese, insegnato in tutte le scuole pubbliche del Paese. | Charlotte niedawno pisała na swoim blogu [ang. |
9 | Recentemente Charlotte ha inserito sul suo blog un testo di prossima pubblicazione sulle sue prime esperienze con il darija, dove racconta di una volta in cui, mentre stavo esercitandosi nell'uso delle parole darija con delle apposite carte, venne sorpresa dalla sua sorellastra: | ] o mającym się wkrótce ukazać eseju, w którym opisuje swoje początkowe doświadczenia z Daryża. W tym eseju wspomina jeden z epizodów, który przytrafił się jej, podczas gdy ćwiczyła słownictwo w języku Daryża [czy też darija] używając karteczek, gdy jej siostra-gospodyni wkroczyła: |
10 | “Vedi? Dovrebbe esserci una alif lunga qui, tra la lam e la qaf,” [3] mi corresse. | „Spójrz, tu powinna być długa alif pomiędzy lam i qaf,”[3] poprawiła mnie. |
11 | “Così.” | „O tak.” |
12 | Prese la penna e aggiunse alla parola sulla carta il lungo tratto verticale a cui corrisponde la lettera alif. | Wzięła długopis i dodała długą pionową kreskę alif do słówka na kartce. |
13 | Rimasi confusa, poiché mi avevano insegnato la corretta grafia del termine in questione quello stesso pomeriggio. | Byłam zdezorientowana, bo właśnie tego popołudnia nauczyłam się pisowni owego słowa. |
14 | Ma Manal continuò con la seconda carta: anche in questo caso, disse che la parola era scritta in maniera sbagliata e aggiunse un'altra alif mancante. | Ale Manal przeszła do kratki numer dwa. Ponownie znalazła błąd w pisowni i dodała kolejny brakujący alif. |
15 | Rimasi ad osservarla, piuttosto confusa. | Popatrzyłam nieco zdumiona. |
16 | Continuò così con diverse altre carte. | Tak było z kolejnymi kilkoma kartami. |
17 | Per ogni alif che aggiungeva, Manal sospirava sempre più profondamente, mentre mi sentivo ancora più perplessa. | Wraz z każdym dopisanym alif Manala wzdychała coraz głębiej, a moje zdumienie rosło. |
18 | Alla fine, si girò verso di me. | W końcu odwróciła się do mnie. |
19 | Incredula, mi chiese: “È questo che t'insegnano??” | Z niedowierzaniem zapytała: „Czy tego właśnie ciebie uczą??” |
20 | Poi, improvvisamente, capii: doveva aver dato per scontato che io stessi imparando il fusha, o l'arabo standard moderno, invece che il dialetto marocchino. | Nagle pojęłam: zapewne zakłada, ze uczę się Fusha, czy Klasycznego Standardowego Arabskiego, a nie dialektu marokańskiego. |
21 | “Aspetta un attimo!”, esclamai con slancio, sollevata per aver finalmente individuato la causa del fraintendimento. | „Oj, zaczekaj!” Rozpoznawszy źródło zamieszania zawołałam z przejęciem. |
22 | “Queste parole non sono in fusha, ma in darija,” spiegai, sperando così di chiarire la situazione. | „Te słowa nie są Fusha, ale Darija,” wytłumaczyłam z nadzieją, że to wyjaśni sytuację. |
23 | Ma lei si limitò a guardarmi in silenzio. | Ale ona po prostu na mnie spojrzała, w ciszy. |
24 | Il punto interrogativo sulla sua fronte non sembrava volersene andare, finché alla fine, con un misto di sorpresa e disgusto, esclamò: “Stai imparando il darija? | W jej oczach nadal było widać konsternację. W końcu zakrzyknęła z zaskoczenia i odrazy: „Uczysz się Daryża? |
25 | Perché mai? | Dlaczego? |
26 | Il darija è cattivo, non è buono!” | Daryża jest zła, nie jest dobra!” |
27 | In realtà, esistono parecchie differenze tra il fusha e il dialetto marocchino. | Następnie Charlotte tłumaczyła różnice pomiędzy Klasycznym Arabskim (Fusha) a marokańskim dialektem: |
28 | Il fusha, o arabo standard moderno, è la versione contemporanea dell'arabo coranico. | Rzeczywiście, różnic pomiędzy Fushą a dialektem marokańskim jest wiele. |
29 | Pur essendo la lingua franca del mondo arabo, non rappresenta per nessuno la lingua nativa. | Fusha, czy też Klasyczny Standardowy Arabski, jest współczesną wersją arabskiego koranicznego. |
30 | Come accade in tutti i Paesi arabi, la lingua della comunicazione quotidiana in Marocco è un dialetto, una forma di arabo trasformata dalla prova del tempo, da influenze straniere e dai processi modificatori propri dell'evoluzione linguistica. | To lingua franca świata arabskiego, ale nie jest językiem ojczystym dla nikogo. Tak jak w każdym kraju arabofonicznym językiem codziennej komunikacji w Maroku jest dialekt - forma języka arabskiego przebarwiona czasem, obcymi wpływami i procesami transformacji ewolucji językowej. |
31 | I marocchini chiamano ‘Darija' il loro particolare dialetto e la sua deviazione più evidente dal Fusha (oltre all'aggiunta di parole prese in prestito dalle lingue francese e berbera) è senza dubbio la pronuncia. | Marokańczycy odnoszą się do ich dialektu jako ‘Daryża' [lub Darija], a jego najbardziej widocznym odejściem od Fushy (poza zapożyczeniami z francuskiego i języka berber) jest zapewne jego wymowa. |
32 | A un orecchio non allenato (e a quello dello studente principiante), potrebbe sembrare che alle parole del dialetto marocchino manchino tutte le vocali - cosa che spiegherebbe perché Manal abbia diagnosticato un deplorevole difetto di alif nella grafia dei termini su quelle carte. | Dla niewprawionego (a nawet początkującego ucznia) ucha, często brzmi tak jakby mówiący dialektem marokańskim usunęli ze słów wszystkie samogłoski, co mogłoby tłumaczyć diagnozę Manal mówiącą o godnym ubolewania braku alif w mojej pisowni. |
33 | In un altro post, Charlotte illustra il complicato rapporto dei marocchini con la Francia e il francese, citando la paziente di un istituto di salute mentale marocchino dove stava conducendo delle ricerche: | W innym tekście Charlotte ilustruje złożone stosunki Marokańczyków z Francją i językiem francuskim poprzez opisanie pacjenta [ang. ] w marokańskim zakładzie dla umysłowo chorych, w którym prowadziła swoje badania: |
34 | Secondo Nadia, la causa della sua malattia è la cultura marocchina. | Dla Nadii, kultura marokańska jest źródłem jej choroby. |
35 | La depressione nasce dall'asfissia: un caso di soffocamento dovuto all'insormontabile pressione atmosferica delle tradizioni culturali e dei tabù. | Jej depresja zrodziła się z uduszenia; przypadek uduszenia się przez nie do pokonania ciśnienie kulturalnych morali i zakazów. |
36 | Ha vissuto per qualche anno in Francia, e la ricorda come un luogo arioso e luminoso, privo di tentativi di opprimerla. | Spędziła we Francji pięć lat, i pamięta ją jako miejsce jasności i powietrza, bez troski świata o ucieśnienie jej. |
37 | La spessa coperta invernale della tristezza non piombò su di lei finché non ritornò alla sua terra natìa, 15 anni fa. | Gruba, zimowa pokrywa smutku nie spadła na nią dopóki nie powróciła do ziemi ojczystej, 15 lat temu. |
38 | Perciò mi chiedo se la sua preferenza per il francese non possa essere semplicemente dovuta al suo bisogno di respirare. | Dlatego zaczynam zastanawiać się, czy to, że woli mówić po francusku może być determinowane przez potrzebę oddychania. |
39 | Forse parlare arabo - una lingua indelebilmente collegata e perciò soggetta agli obblighi marocchini della proprietà (comunicativa) - la fa sentire come se stesse respirando aria priva di ossigeno. | Może mówienie po arabsku - języku w sposób trwały powiązany z a przez to związany przez marokańskie standardy kultury osobistej (wyrażania się) - daje je odczucie jakby powietrze pozbawione było tlenu. |
40 | Forse il francese è la sua via di fuga, uno spiraglio nel tessuto a trama stretta del codice morale; un palloncino pieno di elio che la solleva fuori dalla portata delle aspettative di genere del Marocco. | Zatem czy francuski może być dla niej lukiem bezpieczeństwa, szwem w wąsko przędzonej tkaninie moralności? Balonem wypełnionym helem, który unosi ją wysoko ponad zasięg marokańskich oczekiwań związanych z płcią? |
41 | A dispetto dei suoi sentimenti verso la lingua araba, comunque Nadia parla francese anche perché, piuttosto semplicemente, ha usato quella lingua a scuola. | Niezależnie od jej odczuć odnośnie arabskiego Nadia, jednak mówi także po francusku, ponieważ tak została wykształcona. |
42 | Dopo aver frequentato istituti francesi in Marocco, aver ottenuto una laurea in Medicina e trascorso la vita tra i circoli sociali delle élite marocchine, non c'è da stupirsi se Nadia si esprime con maggior facilità in francese piuttosto che in arabo. | Nie dziwi zatem, że Nadii łatwiej jest wyrazić się po francuski niż arabsku po edukacji w Francuskich szkołach Maroka, studiach medycznych i przeżytym życiu w elitarnych kręgach społeczeństwa marokańskiego. |