# | ita | pol |
---|
1 | Moldavia: giorno di protesta per “La nostra lingua romena” | Mołdawia: Dzień protestu pod hasłem “Nasz Język Rumuński” |
2 | La Moldavia è uno dei pochi Stati del mondo che festeggia il Language Day, occasione di solito celebrata da nazioni che hanno lottato e lottano per il diritto di parlare la propria lingua nativa. | Mołdawia jest jednym w niewielu państw, gdzie obchodzony jest Dzień Języka, okazja zwykle świętowana przez narody, które musiały walczyć o prawo do posługiwania się językiem ojczystym. |
3 | Ventitre anni fa, il 31 agosto 1989, mentre faceva ancora parte dell'Unione Sovietica, dopo aspre discussioni, la Moldavia ha adottato la lingua romena come lingua ufficiale ed è tornata ai caratteri latini. | Dwadzieścia dwa lata temu, 31 sierpnia 1989 roku, gdy Mołdawia należała jeszcze do Związku Radzieckiego, po ostrych naradach, jako język urzędowy przyjęto język rumuński oraz przywrócono alfabet łaciński. |
4 | Durante il periodo sovietico, il Paese ha dovuto usare per quasi 50 anni l'alfabeto cirillico [it] e l'Unione Sovietica ha continuamente propagandato la dottrina dell'esistenza della lingua moldava [it] come una entità distinta dalla lingua romena. | Pod radzieckimi rządami, Mołdawia była przez prawie pięćdziesiąt lat zmuszana do używania cyrylicy, a Związek Radziecki nieprzerwanie prowadziła kampanie propagandową przeciwko językowi mołdawskiemu, twierdząc, że jest on całkowicie odmienny od języka rumuńskiego. |
5 | “La nostra lingua romena” | "Our language Romanian" |
6 | Vent'anni dopo la dissoluzione dell'Unione Sovietica, in Moldavia si discute ancora della lingua ufficiale, mentre la Costituzione la chiama lingua moldava, nel sistema educativo si insegna il romeno e le minoranze etniche insistono sul riconoscimento formale del russo come seconda lingua ufficiale. | Dwadzieścia lat po rozpadzie Związku Radzieckiego, w Mołdawii wciąż trwa dyskusja nad językiem oficjalnym. Konstytucja określa nim mołdawski, w szkole uczą rumuńskiego, a mniejszości narodowe nalegają, aby rosyjski formalnie uznać za drugi język oficjalny. |
7 | In preparazione della celebrazione dell'ultimo Our Romanian Language Day, i netizen moldavi hanno organizzato via Facebook [ro, come i link successivi eccetto ove diversamente indicato] una protesta perché le autorità sostituiscano la frase “lingua moldava” con “lingua romena” all'interno del contestato 13° articolo della Costituzione moldava. | Jakiś czas przed obchodzeniem dnia Naszego Rumuńskiego Języka, mołdawscy internauci zorganizowali przez Facebooka protest, domagając się, aby władze zamieniły wyrażenie “język mołdawski”, pochodzące z wywołującego tyle kontrowersji 13 Artykułu mołdawskiej Konstytucji, na “język rumuński”. |
8 | Gli organizzatori dell'iniziativa hanno incitato i partecipanti con i seguenti slogan: | Pomysłodawcy inicjatywy zachęcali do wzięcia udziału w proteście następującymi sloganami: |
9 | CHIEDI QUELLO CHE TI APPARTIENE; CHIEDI L'ISTITUZIONALIZZAZIONE DELLA LINGUA ROMENA! | DOMAGAJ SIĘ TEGO, CO DO CIEBIE NALEŻY; DOMAGAJ SIĘ INSTYTUCJONALIZACJI JĘZYKA RUMUŃSKIEGO! |
10 | Da 20 anni una ingiustizia è scritta nella Costituzione della Repubblica di Moldavia, essa danneggia la verità storica della nostra Nazione. | Od dwudziestu lat niesprawiedliwość zapisana w Konstytucji Republiki Mołdawii zaciera Historyczną Prawdę o naszym narodzie. |
11 | Da tempo viviamo questa ingiustizia ogni giorno, sopportiamo e condanniamo, ci ribelliamo e dobbiamo conformarci, ma che cosa lasciamo ai nostri figli e come potremo guardarli negli occhi con la vergogna della nostra codardia? | Obecne pokolenia żyją na co dzień z tą niesprawiedliwością, tolerują i potępiają ją, buntują się przeciwko niej i dostosowują do niej. Ale co zostawimy naszym potomkom, czy wstyd tchórzostwa pozwoli nam spojrzeć im w oczy? |
12 | I nostri genitori hanno lottato per separarsi dall'impero sovietico, come dobbiamo comportarci per essere degni del loro nome? | Nasi rodzice walczyli o uwolnienie się od imperium sowieckiego, czym my zasłużymy się dla przyszłych pokoleń? |
13 | Facebook è servito per organizzare le proteste, sotto lo slogan: “VIENI! per proteggere la LINGUA e la STORIA” | Netizeni wykorzystali Facebooka do organizacji protestu pod hasłem:"PRZYJDŹ! bronić JĘZYKA i HISTORII" |
14 | Quest'appello alla protesta terminava così: | Wezwanie do protestu kończyło się taką oto wiadomością: |
15 | L'affermazione dell'identità romena non si oppone all'atteggiamento nei confronti dell'identità dei gruppi etnici minoritari (Ucraini, Russi, Bulgari, Gagauzi) che vivono accanto a noi nella Repubblica di Moldavia. | Potwierdzenie rumuńskiej tożsamości nie wpływa na stosunek do mniejszości narodowych (Ukraińców, Rosjan, Bułgarów czy Gaugazów). |
16 | Abbiamo rispetto gli uni degli altri. | Żyjemy obok siebie, więc musimy się szanować. |
17 | Sergiu Scarlat scrive sulla sua pagina Facebook: | Na stronie wydarzenia na Facebooku Sergiu Scarlat napisała [ros. ]: |
18 | Dobbiamo lottare contro gli invasori (gli amici russi) e mostrare con chiarezza che qui si parla romeno o al limite moldavo, se qualcuno conosce la differenza … | Musimy walczyć przeciwko najeźdźcom (rosyjskim przyjaciołom) oraz jasno pokazywać, że jesteśmy u siebie i mówimy tu po rumuńsku, lub chociaż po mołdawsku, jeśli ktoś zauważa różnicę… |
19 | Circa 200 persone su 1000 che si sono prenotate sulla pagina Facebook hanno partecipato alla protesta il 30 agosto nella capitale Chisinau. | Około dwieście osób z ponad tysiąca, które przyłączyło się do protestu na Facebooku, pojawiło się na miejscu protestu w stolicy Mołdawii, Kiszyniowie, 20 sierpnia 2011. |
20 | I manifestanti portavano cartelli sui quali era scritto: | Protestujący mieli ze sobą transparenty: |
21 | Senza lingua, senza storia. | Bez języka, bez historii. |
22 | Ci rimangono panem et circenses? | Został nam chleb i cyrk? |
23 | 20 anni di “lingua moldava”. | 20 lat “języka mołdawskiego”. |
24 | Per quanto ancora dovremo sopportare? | Jak długo jeszcze przetrwa? |
25 | Lingua moldava - invenzione degli invasori? | Język mołdawski - wymysł najeźdźcy? |
26 | La lingua romena è la mia madrelingua | Język rumuński jest moją ojczyzną! |
27 | L'evento è stato documentato dai media. | Wydarzenie zostało pokazane przez mainstreamowe media. |
28 | Il brusio nel mondo dei blog rappresenta l'ancora fragile e contrastata situazione della lingua romena. | Poruszenie w blogosferze jest dowodem na wciąż delikatna i kontrowersyjną pozycję języka rumuńskiego. |
29 | Traian Vasilcau condanna la situazione attuale della lingua romena in Moldavia: | Traian Vasilcau potępia [ros. ] obecny istniejący status języka romańskiego w Mołdawii: |
30 | Infamata, la lingua romena vede davanti ai suoi occhi un mare buio così grande che potrebbe facilmente inghiottirla. | Okryty hańbą, język rumuński ma przed sobą morze ciemności, tak ogromne, że można z łatwością kogoś spoliczkować. |
31 | Egli prosegue: | Kontynuuje: |
32 | Dalla dichiarazione di indipendenza della Repubblica di Moldavia, solo l'uno per cento dei Bessarabi hanno imparato la pseudo lingua di stato. | Od ogłoszenia niepodległości Republiki Mołdawii tylko jeden procent cudzoziemców besarabskich nauczył się języka pseudo-urzędowego. |
33 | “Pseudo,” perché l'eterno problema del nome della lingua romena è come un capitolo di un romanzo di fantascienza. | “Pseudo”, ponieważ cały problem wiążący się z nazwą języka rumuńskiego jest częścią literatury fantastycznej. |
34 | E' lingua moldava per la popolazione inconsapevole e per i fautori del Comunismo ed è lingua romena per la parte consapevole della popolazione della Bessarabia [it]. | Jest to język mołdawski dla nieświadomej części populacji oraz dla pro-komunistów, a rumuński dla świadomej populacji [Besarabii]. Alex Cozer ocenia[ros. |
35 | Alex Cozer valuta la situazione in modo analogo: | ] sytuację w ten sam sposób: |
36 | Proprio come per l'indipendenza, la nostra lingua “romena” è falsamente celebrata, perché essa infatti è calpestata e non rispettata. | Tak samo jak w przypadku “niepodległości”, nasz język “rumuński” jest sztucznym świętem, ponieważ w rzeczywistości język rumuński, zupełnie jak niepodległość, jest tłamszony i nieszanowany. |
37 | Il blogger si appella al Primo Ministro affinché mantenga la promessa di imporre alla principale - e monopolistica - catena di sale cinematografiche di titolare e sottotitolare i film in romeno. | Blogerzy zwracają się z prośbą to Premiera o dotrzymanie danej przez niego obietnicy zlikwidowania głównej - i monopolistycznej - sieci kin, aby filmy były dubbingowane oraz miały napisy po rumuńsku. W większości kin w stolicy Mołdawii filmy można oglądać wyłącznie po rosyjsku. |
38 | Nei principali cinema della capitale moldava si possono vedere solo film in russo. | Z drugiej strony barykady bloger Nicolae Pascaru włącza się [ros. |
39 | Sull'altra barricata, il blogger Nicolae Pascaru si impegna in una polemica per sostenere che il nome della lingua dovrebbe essere moldava perché così è scritto nella Costituzione. | ] w dyskusję [ros. ], gdzie przekonuje, że język powinien nosić nazwę “mołdawski”, bo tak też jest zapisane w Konstytucji. |
40 | I commenti a questo punto di vista sono stati molto critici. | Komentarze na temat jego opinii są głównie krytyczne. |
41 | Un utente che si fa chiamare Infinit dice: | Użytkownik o pseudonimie Infinit twierdzi [ros]: |
42 | Mi dispiace, c'è un problema con la Costituzione. Temo che contenga molti errori. | Przykro mi, ale muszę cię poinformować, że z Konstytucją jest problem, Wkradło się tam kilka błędów. |
43 | La lingua moldava è uno di essi e neanche il più grave. | Język mołdawski jest jednym z nich, choć nie jest najpoważniejszym. |
44 | Non ho visto nella Costituzione menzionare che Smirnov, autoproclamatosi leader della regione secessionista della Transnistria [it], controlla la regione dal 1990, nemmeno che unità militari di altri Stati stazionino sul territorio della Moldavia. | Nie przypominam sobie, aby w Konstytucji wspominano coś o tym, że Smirnov [samozwańczy przywódca separatystycznego obszaru Naddniestrza]] ma od 1990 roku kontrolować Naddniestrze, ani że wojska innych państw mają stacjonować na terytorium Mołdawii. |
45 | Tudor Darie deplora il fatto che alcuni membri del Parlamento moldavo non sanno parlare il romeno. | Tudor Darie ubolewa [ros. ], że niektórzy członkowie mołdawskiego parlamentu nie znają języka rumuńskiego. |
46 | E di conseguenza: | Oto rozwiązanie, które proponuje: |
47 | Il Governo ed il Parlamento devono creare le condizioni necessarie per proteggere e promuovere “la lingua nazionale” e noi (che sguiamo la verità storica) non dobbiamo elemosinare, ma imporre il rispetto per la lingua romena! | Rząd i parlament powinny stworzyć niezbędne warunki do ochrony i promocji “języka urzędowego”. A my (ci, którzy podążają za prawdą historyczną) nie możemy błagać, musimy narzucić szacunek dla języka rumuńskiego! |
48 | Corneliu Gandrabur ritorna in un post del suo blog risalente al 31 agosto 1989: | W swoim poście na blogu Corneliu Gandrabur przywołuje [ros. ] 31 sierpnia 1989 roku: |
49 | Il 31 agosto del 1989 avevo 2 anni e 9 mesi; possibly I was still speaking Romanian. | 31 sierpnia 1989 roku miałem 2 lata i 9 miesięcy; prawdopodobnie mówiłem jeszcze po rumuńsku. |
50 | Quel giorno, mentre probabilmente giocavo con la sabbia di fronte a casa in via Lenin, c'era molta gente che stava chiedendo a gran voce la lingua romena e l'alfabeto latino. | Tego dnia, gdy pewnie bawiłem się w piasku przed domem na ulicy Lenina, było wiele osób, które jednogłośnie domagały się języka rumuńskiego i alfabetu łacińskiego. |
51 | Hanno ottenuto quello che domandavano, ma per parlare romeno solo una volta l'anno. […] | Dostali to, czego żądali, ale z prawem do mówienia w tym języku tylko raz w roku. […] |
52 | Per quanti anni ancora parleremo il romeno per un solo giorno all'anno? | Przez ile jeszcze lat będziemy mówić po rumuńsku tylko raz w roku? |
53 | Una dura domanda anche per me, non scriverò più nulla su questi che sono oggi al potere! | Jest to trudne pytanie nawet dla mnie, więc nie będę nic pisał o tych, którzy są teraz u władzy. |
54 | Alexandru Tanase scrive su Facebook: | Alexandru Tanase pisze [ros. |
55 | Nel 1989 ero in piazza [National Square] insieme ad altri migliaia a lottare per l'adozione del romeno come lingua di Stato e per il ritorno all'alfabeto latino. | ] na swojej ścianie na Facebooku: W 1989 roku byłem na placu [Placu Narodowym] wraz z tysiącami innych osób, walczącymi o przyjęcie języka rumuńskiego jako język rzędowy i powrót do alfabetu łacińskiego. |
56 | La protesta infatti stava prendendo piede non solo per il ritorno del romeno nella vita pubblica. | Tak naprawdę, walczyliśmy nie tylko o przywrócenie rumuńskiego do życia publicznego. |
57 | Nel 1989 lottavamo per la dignità, che è base e sostanza di tutti i diritti umani. | W 1989 roku walczyliśmy także o godność, która jest podstawą i sumą wszystkich ludzkich praw i wartości. |
58 | Auguri a tutti! | Gratuluję wszystkim! |