# | mlg | swa |
---|
1 | Manampy Ny Olona Hianatra — Na Koa Hiaro—Ny Teny Manerantany Ny Teknolojia | Namna Teknolojia Inavyosaidia Watu Kujifunza —na Hata Kuokoa—Lugha za Dunia |
2 | Rakibolana Japoney-Anglisy vaovaon'i Kenkyusha navoakan'i Niko Kitsakis (CC-SA-3. | Kamusi mpya ya Kijapani na Kiingereza iitwayo Kenkyusha picha na Niko Kitsakis (CC-SA-3. |
3 | 0) Nosoratan'i Allyson Eamer, mpampianatra momba ny haiteny amamonina ao amin'ny Oniversiten'ny Fampianarana Teknolojia ao Ontario ity lahatsoratra vahiny ity. Navoaka voalohany tao amin'ny bilaogy Tetikasa Ethnos ny dika orizinalin'ny lahatsoratra. | 0) Makala haya yameandikwa na mwandishi mwalikwa Allyson Eamer, mwanazuoni katika kitivo cha stadi za jamii na lugha katika Taasisi ya Teknolojia ya Chuo Kikuu cha Ontario. |
4 | Misy teny iray eto amin'izao tontolo izao manjavona isaky ny 10 hatramin'ny 14 andro. | Toleo la makala haya lilichapishwa awali kwenye blogu ya Mradi wa Ethnos. |
5 | Amin'ny tolona hiarovana azy ireny tsy hanjavona, dia miara-miasa ireo mpampiasa ny teny, mpampianatry ny oniversite ary ny manam-pahaizana manokana momba ny teknolojiam-pifandraisana mba hitrandraka ny fomba ahafahana mampiasa ny teknolojia nomerika hamelomana indray ny teny. | Moja wapo ya lugha zinazopotea kwenye sura ya dunia hufa kila baada ya siku 10 hadi 14. Katika jitihada za kuziokoa lugha hizi zisipotee, wasemaji, wanazuoni na wataalamu wa Teknolojia wanaungana kuchungua namna teknolojia za kidijitali zinavyoweza kutumiwa katika kuhuisha lugha. |
6 | Nanjary marefo mora very ny teny rehefa mifindra teny ahafahana manana fahefana ara-politika sy ara-toekarena lehibe kokoa ny mpampiasa azy. | Lugha zimekuwa katika hatari ya kupotea kadri muda unavyokwenda na kadri wazungumzaji wake wanavyohamia kwenye lugha nyinginezo zinazoonekana kuwa na nguvu ya kisiasa na kiuchumi. |
7 | Matetika mitranga ny fifindram-pitenenana noho ireo paikam-panjanahan-tany sy fanitaram-piharian-karena izay ahitana indizeny, ny kolontsainy ary ny tany atao sorona manoloana ireo mpanangana ampira. | Mara nyingi, mabadiliko hayo hutokea kwa sababu ya ajenda za kikoloni za kujitanua ambazo huwafanya wenyeji, tamaduni, na ardhi zikitekwa na wajenzi wa falme zao. |
8 | Voamarika ny tsy firaharahiana'ireo mpampianatra sasany eny amin'ny oniversite amin'ilay azo antsoina hoe “fivoaran'ny fiteny”, na ny fahaveloman'ny hany teny iray sahaza indrindra. | Katika hali inayotia matumaini, baadhi ya wasomi hawafurahishwi na kile kinachoweza kuitwa “Ku-Darwinishwa kwa lugha”, au kubaki kwa lugha zenye nguvu na kupotea kwa zile zisizo na nguvu. |
9 | Mety handresy lahatra izy ireo hoe: Tsy mora kokoa ve raha mampiasa fiteny iray isika rehetra? | Hoja yao kuu ni: Je, si rahisi ste tukizungumza lugha moja? |
10 | Tsy handeha hanazava mikasika ny fomba fijerin'ny teny tsirairay izao tontolo izao aho: ny fomba hanehoan'ny voambolan'ny teny iray ny lanjan'ny olona izay miteny azy, ny fahalalana vokatry ny zava-niainana hita ao anatin'ny toetoetry ny hainteny, ary ny fifamatoran'ny teny amin'ny haikanto, ny fanehoana ny maha-izy ny tena, ny tantara, ny kolontsaina, ny toekarena ary ny mari-panondroana. | Sitafafanua namna kila lugha ilivyo na tofauti za kipekee kwenye mtazamo wa kidunia: namna msamiati wa lugha unavyoofunua tunu za watu wanaoizungumza, namna maarifa ya asili yanavyobebwa katika muundo wa lugha, na namna sanaa, kujieleza, historiam utamaduni, uchumi na utambulisho vinavyofungamanishwa na lugha. |
11 | Fa ny hanaovana azy kosa dia, raha tahaka ahy, mino fa voina izany fahaverezan'ny teny iray izany ary lavitra dia lavitra amin'ny tontolon'ny indizeny ny hiala amin'ireny. | Badala yake ninaendelea kwa imani kwamba, kama nilivgo mimi, wewe ndugu msomaji unaamini kwamba kupotea kwa lugha ni janga na kwamba wenye lugha hizi za asili duniani kote wameshuhudia wakinyang'anywa vingi. |
12 | Rakibolana kely DNF avy amin'i by Tomasz Sienicki (CC-SA-3. | Kamusi ndogo ya mfumo wa DNFpicha na Tomasz Sienicki (CC-SA-3. |
13 | 0) Afaka mampifandray ireo mpampianara ny teny sy ny votoaty miaraka amin'ireo mpianatra miampita toerana sy fotoana ny teknolojia. | 0) Teknolojia inaweza kuwaunganisha walimu na maudhui ya lugha na watu wanaotamani kujifunza lugha hizo duniani kote kwa wakati ule ule. |
14 | Afaka mandrakitra an-tahiry ireo teny an-dalampahaverezana amin'ny alalan'ny fandraketam-peo ny teknolojia. | Teknolojia inaweza kuhifadhi lugha zilizokwenye hatari ya kupotea kwa kutumia mfumo wa sauti. |
15 | Afaka mamokatra sy mizara fahaizana sy fahalalàna tsotra sy haingana. | Inaweza kutengeneza na kusambaza mitaalama na zana za kujifunzia kirahisi na kwa wepesi. |
16 | Afaka manamora ny fampianaran-tena amin'ny alalan'ny lalao, fitrohana sy ny fampiharana. | Inaweza kurahisisha kujifunza kwa kujitegemeea kupitia michezo, kupakua programu na viwezeshi vingine. |
17 | Afaka mampifandray ireo mpampianatra sy mpianatra amin'ny lalan-tokana na fianarana ny teny miara-droa (en tandem). | Ianweza kuwaunganisha walimu na wanafunzi wa lugha kwa namna mbalimbali. |
18 | Mitrandraka ny tanjaky ny teknolojia ireo mpialoha lalana mba hamerina indray ny teny an-dalam-pahaverezana, ary tena tsy fahita loatra, mba hamelona indray ny teny efa maty. | Watu wenye fikra za kuleta mabadiliko wanaunganisha nguvu za kiteknolojia kuzileta lugha kutoka kwenye hatari ya kupotea, na katika hali nadra sana, kuzifufua lugha zilikwisha kufa. |
19 | Indreto ambangovangony fohy momba ireo fomba sasany ampiasàna ny teknolojia nomerika amin'izany ezaka izany: | Hapa ni pitio fupi la namna mbalimbali ambazo teknolojia ya kidijitali zinavyotumiwa katika jitihada hizi: |
20 | Eoropa | Ulaya |
21 | Amerika Avaratra | Marekani Kaskazini |
22 | Afrika | Afrika |
23 | Amerika Afovoany sy Atsimo | Marekani ya Kati na Kusini |
24 | Azia | Asia |
25 | Arktika | Ncha ya Kaskazini |
26 | Afovoany Atsinanana | Mashariki ya Kati |
27 | Pasifika | Nchi za Bahari ya Pasifiki |
28 | Raha mila vaovao farany momba ny teknolojia ampiasaina amin'ny fampianarana ny tenin'ny teratany, topazo-maso ao amin'ny habaka votoaty voalamina an'i Allyson Eamer. | Kwa habari za karibuni zaidi kuhusu teknolojia kuhusu matumizi ya elimu ya lugha za asili, angalia kwenye tovuti ya hifadhi ya maudhui ya Allyson Eamer |