# | mlg | swa |
---|
1 | Ny Fivoaran'ny Fiahiana Ara-tsosialy Aty Afrika | Mabadiliko ya Mfumo wa Ustawi wa Jamii ya Kiafrika |
2 | Raha tarafina amin'ny resabe ateraky ny fanavaozana ny fiahiana ara-pahasalamana any Etazonia [en] sy ny fisintahan'ny fanjakana miandalana amin'ny resaka ara-tsosialy ao Frantsa, dia azo ambara fa fomba fanao efa an-dàlampahalevonana ny resaka fiarovana ara-tsosialy. | Makala haya ni sehemu ya Habari zetu Maalumu za Maendeleo ya Kimataifa . Kwa kuzingatia mjadala ulioanzishwa na Marekebisho ya sera ya huduma za afya ya jamii nchini Marekani na kujiondoa taratibu kwa nchi ya Ufaransa kutoka kwenye mipango ya jamii inayoendeshwa kwa kodi za wananchi, mtu anaweza kudhani kwamba hifadhi ya jamii ni dhana inayoanza kupitwa na wakati. |
3 | Kanefa, ny zo hoarovana dia isan'ny singa tafiditra tanteraka ao anatin'ny Fanambaràna Erantanin'ny Zon'Olombelona (andininy faha- 22) ary ampahany tena manana ny lanjany [en] amin' ireo Tanjon'ny Taonarivo Ho an'ny Fampandrosoana (OMD) napetraky ny Firenena Mikambana. | Kinyume na matarajio, haki ya kuhakikishiwa hifadhi ni kipengele muhimu katika Tamko la Kimataifa la Haki za Binadamu (Ibara ya 22) na sehemu yenye unyeti katika of the utekelezaji wa Malengo Makuu ya Kimaendeleo ya Milenia (MDG), yaliyobuniwa na Umoja wa Mataifa. |
4 | Ny fametrahana rafitra iray ho fiahiana ara-tsosialy dia tena mbola an-dalam-pivoarana tokoa ho an'ny ankamaroan'ireo firenena aty Afrika. | Kwa nchi nyingi za ki-Afrika, mifumo ya ustawi wa jamii bado inaendelea kukua. |
5 | Samy nifidy rafitra iray manokana mifanaraka amin'ny kolotsainy ny governemanta afrikana tsirairay, izay azo lazaina ho nahomby amin'ny ampahany ihany, saingy ny rehetra dia miara-mahatsapa ny filàna ny fiarovana, na faran'izay kely aza, ho an'ireo tena mponina marefo ao aminy. | Kila serikali ya nchi za Afrika imechagua mfumo mahususi unaoendana na utamaduni wake, wenye viwango tafauti vya mafanikio, lakini zikitambua umuhimu wa kulinda angalau kwa kiwango cha chini, idadi kubwa ya watu wanaokabiliwa na vitisho mbalimbali. |
6 | Fiarovana ara-tsosialy mazàna mbola tena faran'izay tsizarizary | Mfumo wa hifadhi ya jamii usiokidhi haja |
7 | Assane Fall-Diop dia mamintina ireo ady mbola hatrehana mba hanànana fiahiana ara-tsosaly tena izy aty Afrika : | Assane Fall-Diop anaweka muhtasari wa jitihada ambazo bado zinahitajika kufikia mfumo wa kweli wa ustawi wa jamii barani Afrika: [fr]: |
8 | Lasa lohahevitra tsy maintsy atao rehefa misy adihevitra momba ny fifidianana aty Afrika ny resaka fiahiana aa-tsosialy. | Ajenda ya Hifadhi ya jamii imekuwa sera muhimu kwa mijadala ya uchaguzi barani Afrika. |
9 | Ao Côte d'Ivoire sy ny Repoblika Demaokratikan'i Congo, ny Lalampanorenana na ny lalàna dia mametraka mihitsy ny fiahiana ara-pahasalamana ho tanjona isan'ny laharam-pahamehana. | Nchini Cote d'Ivoire na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, ama katiba au sheria zinafanya bima ya afya kuwa kipaumbele katika mipango ya maendeleo. |
10 | Kanefa, ny firoboroboan'ny teokarena ivelan'ny rafitra sy ny halemen'ny politika ary ny ara-bolan'ireo Fanjakana/Firenena no manembantsembana ny tena fanatanterahana mivaingana[..] | Hata hivyo, uchumi usio rasmi unaokua kwa kasi na udhaifu wa kifedha na kisiasa wa nchi za Afrika vyote kwa pamoja vinakwaza ufikiwaji wa maendeleo ya kweli. |
11 | Aty Afrika, « 5 % hatramin'ny 10 % monja amin'ny olona afaka mamokatra no mahazo fiahiana ara-tsosialy», araka ny nambaran'ny Fikambanana Manerantany Momba ny Asa (OIT), izay mahamarika fitontonganan'ny toe-draharaha nandritra ny roapolo taona farany. | Barani Afrika, “ni asilimia 10 tu ya wafanyakazi wamejiunga na mifuko ya hifadhi ya jamii,” kwa mujibu wa Shirika la Kazi la Umoja wa Mataifa (ILO), linabainisha kwamba hali imezorota katika miongo miwili iliyopita. |
12 | Ity fikambanana ity izay manipika fa « manakaiky ny 80 % n'ny mponina no tsy afaka mahazo akory ny fikarakarana fototra amin'ny ara-pahasalamana ». | Shirika hilo linasisitiza kwamba “karibu asilimia 80 ya watu hawapati huduma za afya ya msingi.” Misururu ya kungoja mafao ya uzeeni mwisho wa mwezi. |
13 | Laharana fiandrasana ny fisotroan-dronono tao an-tananan'i Clermont, Kwazulu-Natal, Afrika Atsimo, avy amin'i HelpAge tao amin'ny Flickr (CC-license-BY) | Mji mdogo wa Clermont, Kwazulu-Natal, nchini Afrika Kusini imewekwa na HelpAge kwenye mtandao wa Flickr (CC-license-BY). |
14 | Lambert Gbossa dia manazava ho an'ny Office International du Travail (OIT) ny antony iheverany fa ny fiahiana ara-tsosialy dia mitontongana saiky manerana ny kaontinanta. | Lambert Gbossa, naibu mkurugenzi wa Ofisi ya Kanda ya Afrika ya ILO, anaeleza kwa nini anadhani kwamba ustawi wa jamii unaendelea kuzorota barani kote. |
15 | Ny tosiky ny fihariana tsy manara-penira no isany, hoy izy, antony iray lehibe amin'izany : | Kupanuka kwa uchumi usio rasmi, kwa maoni yake, ni moja ya sababu kuu [fr]: |
16 | voalohany, fitomboan'ny mponina mihazakazaka be izay niteraka isan-taona andianà mpitady asa voalohany; avy eo, olana ara-toekarena goavambe manakaikikaiky ny fihemorana mihitsy izay nampihena ho toy ny tsy misy ny fahafaha-mitelin'ny sehatra maoderina; farany, ny tosiky ny fifindra-monina avy eny ambanivohitra manery ny ankamaroan'ny olona hiakatra «hanao izay azo atao» any an-tanan-dehibe. | Kwanza, ongezeko kubwa la kila mwaka la idadi ya watu linalozalisha kundi kubwa la watafuta kazi ambao hawajawahi kuajiriwa; pili, mtikisiko mkubwa wa kiuchumi, unaosababisha kuanguka vibaya kwa uchumi, ambao umezorotesha uwezo wa kusharabu sekta ya kisasa; mwisho, kuhama kwa maelfu ya waty kutoka vijijini na kuja “kuzurura” mijini. |
17 | Araka izany, ny tahan'ny olona afaka mamokatra dia mahatratra ny 40% amin'ny fitambarambe manerana ny firenena, miaraka aminà taham-pitomboana maherin'ny 4,5 isan-jato, ambony kely mitaha amin'ny an'ny fitomboan'ny mponina. | Kwa namna hii, nguvu kazi imeongezeka kutoka asilimia 40 katika nchi zote, kwa kasi ya ukuaji inayozidi asilimia 4.5, ambayo ni juu kidogo kuliko kasi ya ongezeko la watu. |
18 | Raha ny hafainganan'ny fivoaran'ny angona amin'izao fotoana mikasika ny olona afaka mamokatra sy ny olona mikarama, ny tahan'ireo olona miasa mandray karama dia tsy misy afa-tsy 2 hatramin'ny 3 isan-jato raha be indrindra ato anatin'ny 25 taona ho avy. | Kwa ongezeko hilo, ongezeko la muda ambao walio na ajira wataendelea kubaki katika nafasi zao linaweza kuwa zaidi ya asimilia 2 mpaka 3 katika miaka 25 ijayo. |
19 | Noho ity vahoaka ity hany misitraka rafitra tsara rindra amin'ny resaka fiahiana ara-tsosialy, dia azo vinavinaina araka izany ny fisian'ny fikororosian'ny vokatra ara-tsosialin'ilay rafi-piahiana. | Kwa kuwa idadi hii ya watu inaweza kuwa ile inayotarajiwa kufaidika na mifumo ya hifadhi ya jamii, kuna uwezekano dhahiri la kushuka viwango vya manufaa ya mifumo inayohusika kwa jamii. |
20 | Fandrosoana tsy mbola mirindra | Maendeleo yasiyolingana barani kote |
21 | Nisy ny fepetra noraisina mba hanenjehana io fahataran'ny fandrosoan'ny fiahiana ara-tsosialy io eto amin'ny kaontinanta. | Hatua zimechukuliwa kupunguza uduni huu wa maendeleo ya mfumo wa ustawi wa jamii kwa Afrika. |
22 | Ny Vovonana ho an'ny fiahiana ara-tsosialy aty Afrika (APSP) [en] dia te-hitondra fepetra mivaingana ho fampahafantarana sy fanamafisana ny fifanarahana ara-tsosialy eo amin'ny Fanjakana sy ny vahoakany. | Jukwaa la Afrika kwa Hifadhi ya Jamii (APSP) linataka kuona hatua madhubuti kukuza na kuimarisha mkataba wa kijamii kati ya nchi na wananchi wake. |
23 | Araka izany, ny APSP dia mandrisika hoe : | APSP inapendekeza [fr]: |
24 | ny fandaharan'asa rehetra dia tsy maintsy foronina miainga amin'ny foto-drafitrasa efa misy, tafiditra amin'izany ny faritra mahazatra amin'ny resaka fiahiana ara-tsosialy. | Kwa jukwaa hili la APSP, ubunifu wa mpango lazima ujengwe katika miundo iliyopo tayari, ukihusisha mifumo ya zamani na hifadhi ya jamii. |
25 | Mifanindran-dàlana amin'izay, ilay Vovonana dia mihizingizina amin'ny hoe ireo fanambin'ny firotsahana isam-paritra, ary indrindra indrindra fa ireo mifamatotra amin'ny fahafaha-mizaka ny zo ara-tsosialy, dia tsy ho afaka ihoarana raha tsy hoe arahana fomba fijery isam-paritra sy mifanaraka amin'ny kaontinanta ny fanombanana ny zava-misy sy ny fomba fijerin'ny eo an-toerana, ary ny fjery nasionaly | Kwa wakati huo huo, jukwaa hili linasisitiza kwamba uzingativu huu wa hali ya kitaifa na maeneo mengine na utambuzi uendelee kwenda sambamba na mielekeo tofauti ya maendeleo ya kimaeneo na kwa bara zima kwa ujumla. |
26 | Manahy anefa i Lambert Gbossa amin'ny loza ateraky ny finiavana hitondra rafitra lasitra amin'ny resaka fiahiana tsy ijerena akory ny maha-izy azy ny faritra tsirairay sy tsy ialohavana fifampidinihana ara-tsosialy : . | Hata hivyo, Lambert Gbossa anaguswa juu ya hatari inayoletwa na utayari wa kutoa mfumo bora wa ustawi bila kutazama masuala yanayohusiana na eneo moja moja na bila mjadala shirikishi [fr]: |
27 | .ny resaka fanavaozana ny fiahiana ara-tsosialy any amin'ny firenena aty Afrika dia apetraka amin'ny fahaiza-manavaka tsara mihitsy, voafatotra ao anatin'ny rafitra efa misy ankehitriny ary zara raha nanandrana nitsofoka ho ao anatinà politika ankapobeny. | …suala la kurekebisha mfumo wa ustawi wa jamii katika nchi za Afrika ni mujarabu. Suala hili limefungamanishwa na mfumo uliopo na mara chache sana umejaribu kujiweka katika sera pana. |
28 | Ny vokatr'io fatotra io dia tsy hoe fotsiny fanaovana ho an-jorom-bala ny ankabeazan'ny vahoaka fa indrindra indrindra, fametrahana haharitra ny lasitra iray mora mifandray amin'ny manodidina sy indraindray tsy takatra loatra izay nahatonga ny fiahiana ara-tsosialy ho ny tena votoaty fa tsy fanampiny fotsiny ao anatin'ny olana saro-bahan'ny maha-izy ny tena manoloana ny sehatra manara-penitra. | Matokeo ya mfungamanisho huu si tu kutengwa kwa idadi kubwa ya watu, lakini lililo muhimu zaidi ni kuendelea kwa mtindo usioeleweka mara nyingi kwamba kipaumbele kwenye hifadhi ya jamii ni kwa ajili ya sekta rasmi na sio kwa ajili ya matatizo yanayofanana. |
29 | Ireo kisary teknika loatra ary indraindray diso manara-penitra loatra dia narafitra teny ivelan'ireo vahoaka ka tsy mifanaraka amin'ny drafi-pirenena ho fampandrosoana ifotony.. | Mifumo yenye utaalamu sana na mara nyingi iliyo rasmi ilibuniwa nje ya watu hao na haikuwa sehemu ya mpango wa taifa wa maendeleo kamilifu … |
30 | Ohatranà fahombiazana tsy azo odian-tsy hita | Sehemu ya utekelezaji wenye mafanikio |
31 | Talohan'ny olana politika mandronjona azy ankehitriny, Mali dia nahavita dingana goavana tamin'ny resaka fiahiana ara-tsosialy sy ny fandraisana an-tànana ny fitsaboana. | Kabla Mali haijatikiswa na migogoro ya sasa ya kisiasa , nchi hiyo ilipiga hatua kubwa za kimaendeleo katika suala la hifadhi ya jamii na utoaji huduma za afya. |
32 | Ity lahatsary ity dia ohatra iray maneho ny hetsika ara-tsosialy miaraka amin'ny fantraikany mafonja amin'ny resaka fandraisana an-tànana ny fitsaboana : Tetikasa fanatsarana ny fandraisana an-tànana ny diabeta tao Mali, nataon'ny ONG Santé Diabète Mali | Video ya mpango wa kuboresha matibabu ya kisukari nchini Mali unaoendeshwa na AZISE iitwayo Santé Diabète Mali, inaonyesha mfano wa hatua yenye matokeo bora katika utoaji wa huduma ya jamii: |
33 | Ny tsy maintsy handraisana an-tànana ny aretina dia napetraka tamin'ny 2010 tao Mali. | Bima ya lazima ya afya ilianzishwa nchini Mali mwaka 2010. |
34 | Io fandaharan'asa io dia nahafahana niaro tsara ireo vahoaka vitsy an'isa sy voahilikilika [en] saingy tsy afaka nahafahana nanamafy ireo andry roa hafa amin'ny resa-piahiana ara-tsosialy tao Mali izay ny fampandrosoana ny foto-drafitrasam-pamokarana sy ny fanamafisana ny resaka fanitsiana ara-drafitra. | Mpango huu uliowezesha hifadhi bora kwa watu masikini na walio pembezoni , lakini hata hivyo mpango huo haukuimarisha mihimili mingine miwili kwa ustawi wa jamii nchini Mali: maendeleo ya miundombinu ya uzalishaji na uimarishaji wa marekebisho ya kimfumo. |
35 | Mitoetra ho iray amin'ireo olana goavana sedraina amin'ny fiantohana ireny fandaharanasa sosialy ireny ny resaka loharanom-bola. | Fedha inabaki kuwa moja ya vikwazo vinavyoathiri uendelevu wa mipango hii ya kijamii. |
36 | Misy fototra mafy ho an'ny fiahiana ara-tsosialy izao an-dàlam-pametrahana azy ao Burkina Faso . | Hivi sasa, nchini Burkina Faso mifuko kwa ajili ya ustawi wa jamii inaendelea kuanzishwa. |
37 | Ny foto-kevitra ijoroan'ity fototra mafy ho an'ny fiahiana ara-tsosialy ity dia miankina amin-javatra roa tena lehibe: ny tolotra sy ny famindram-pitantanana. | Kanuni kuu ya mfumo ya hifadhi ya jamii inategemea nyenzo mbili muhimu: huduma na hawilisho. |
38 | Olivier Louis antsoina hoe Guérin dia manazava ny votoatin'ireo fitaovana roa ireo : | Olivier Louis dit Guérin anatafsiri vyenzo mbili [fr]: |
39 | - fahafahana miditra ara-jeografika sy ara-bola amin'ireo tolotra tena ilaina : rano, fanajariana, fahasalamana, sakafo, fanabeazana, fonenana, tahiry, fiantohana - famindràm-bola ara-tsosialy arotsaka ho an'ny ankizy, ny zokiolona sy ireo olona mamokatra nefa tsy manana fidiram-bola ampy hahazoana ireo tolotra tena ilaina voalaza tetsy aloha. | - Huduma: upatikanaji wa kifedha na kufikika kwa huduma muhimu kama maji, kuondoa uchafu, afya, chakula, elimu, nyumba, akiba, bima - Hawilisho: ruzuku ya ustawi wa jamii kwa watoto, wazee na watu wenye uwezo wa kufanya kazi wapatao chini ya kiasi kinachotosha kupata huduma muhimu zilizotajwa hapo juu. |
40 | Tanaty fanadihadiana iray fampitahàna an'ireo rafitra fiahiana ara-tsosialy ao Roandà sy Borondi, ny Solidarité Mondiale dia manome ny famintinana manaraka etoana momba ny fiahiana ara-tsosialy any amin'ireo firenena roa mpifanolo-bodirindrina ireo : | Katika utafiti unaolinganisha mifumo ya ustawi wa jamii nchi Rwanda na Burundi, Solidarité Mondiale anahitimisha kama ifuatavyo kuhusiana na ustawi wa jamii katika nchi hizi jirani [fr]: |
41 | Ny fanadihadiana nampitahàna ireo rafitra fiahiana ara-tsosialy ao Roandà sy Borondi dia nampiseho mazava fa Roandà dia efa nahavita dingana lehibe amin'io sehatra io izay tohanan'ny finiavana politika goavana amin'izao fotoana izao ary mahazo ny tolo-tànana betsaka avy amin'ny Cellule Technique d'Appui aux Mutuelles de santé ao anivon'ny Ministeran'ny Fahasalamana. | Utafiti unaolinganisha mifumo ya hifadhi ya jamii nchini Rwanda na Burundi unaonyesha vizuri kwamba Rwanda tayari imepiga hatua kubwa katika sekta hii muhimu ambayo imewezeshwa na utashi thabiti wa kisiasa na unaonufaika na msaada wa wafanyakazi wa kitengo cha utaalamu cha (CTAMS-la Cellule Technique d'Appui aux Mutuelles de Santé) ndani ya Wizara ya Afya. |
42 | Ny fifamenoana izay tena amporisihan'ny fanjakana fatratra, eo amin'ny rafitra avy amin'ny fanjakana momba ny fiahiana ara-tsosialy, izay mandalo fanavaozana indrindra amin'izao fotoana, sy ireo rafitra tsy miankina fifanohanana ara-pahasalamana izay tena efa lasa lavitra tokoa any Roandà, dia tena tosika manana ny lanjany tokoa amin'ny dingana fanamafisana sy fanapariahana ireo rafitra fiahiana ara-tsosialy [..] | Serikali inaunga mkono ushirikiano wa kitaalamu baina ya mfumo wa serikali wa hifadhi ya jamii, marekebisho yanayoendelea, na mfumo wa bima ya afya inayojikita kwa jamii. Ushirikiano huu ni dalili njema kwa maendeleo ya kuboresha na kupanua mifumo ya hifadhi ya jamii […] Burundi, kufuatia mapigano ya muda mrefu, haikuweza kusaidia mifumo iliyopo ili kuweza kuipanua kuzifikia sekta zisizo rasmi na vijijini. |
43 | I Borondi, taorian'ny ady nitarazoka, dia tsy afaka nanamafy ireo rafitra fiahiana ara-tsosialy efa nisy mba ho fanitarana azy ireny any amin'ny faritra tsy manara-penitra sy any ambanivohitra. | |
44 | Na izany aza, nahavita dingana lehibe ireo fandraisana andraikitry ny tsy miankina tamin'io sehatra io. | Hata hivyo, miradi fulani binafsi imefikia mafanikio makubwa katika tasnia hii. |
45 | Tokony handrisika azy amin'izany i Borondi mba hanome tombony ireo rafitra fiahiana ara-tsosialy misy firotsahan'ny olona betsaka, raha tiany ny hiantoka ny fandovany izany sy ny faharetany. | Kama inalenga kuhakikisha umiliki na uendelevu, Burundi ni lazima iruhusu kuweka kipaumbele katika mifumo ya hifadhi ya jamii kupitia ushirikishwaji imara na unaokubalika. |
46 | Araka izany, mety ho avo dia avo tokoa ny fitsiriritana hametraka amin'ny fomba malaky rafitra iray ho fiahiana ny daholobe ary mahazo fanohanana betsaka amin'ireo mpamatsy vola avy any ivelany. | Inaweza kuwa changamoto kurekebisha mfumo wa upatikanaji wa kimataifa, ambao kwa kiasi kikubwa umefadhiliwa na wahisani wa nje. |
47 | Ny fisintahana'ireo mpamatsy vola toy ireny dia mety hitondra malaky mankany amin'ny zava-doza toy ny efa hita tany amin'ny faritany sasany tao amin'ny firenena. | Kutokupatikana kwa fedha ikiwa wahisani watajitoa kunaweza kusababisha janga kubwa, kama ambavyo tayari imetokea katika baadhi ya majimbo nchini humo. |