# | mlg | swa |
---|
1 | 50 Taona Aty Aoriana, Manontany Ny Dikan'ny Fahaleovantena ny Zambiana | Miaka 50 Baadae, wa-Zambia Wanajiuliza Nini Maana ya Uhuru |
2 | Andron'ny fahaleovantenam-pirenena Zambia tamin'ny taon-dasa tao Lusaka. | Maadhimisho ya Siku ya Uhuru wa Zambia mwaka jana jijini Lusaka. |
3 | 24 Oktobra 2013, sary avy amin'i Owen Miyanza. | Oktoba 24, 2013, picha na Owen Miyanza. |
4 | Demotix. | Demotix. |
5 | Nankalaza ny jobily volamenany i Zambia tamin'ny herinandro lasa, 24 Oktobra. | Zambia ilisherehekea jubilee ya miaka 50 juma lililopita tarehe 24 Oktoba. |
6 | Tao anatin'ny 50 taona nisian'ny fahaleovantena, sambany tsy nahitana filoha am-perinasa ao Zambia nanatrika ny fankalazana ny andron'ny fahaleovantena tamin'ity taona ity, satria any ivelany manaraka “fanaraha-maso ara-pahasalamana” ny filoha Michael Sata [izay efa nodimandry amin'izao fotoana izao] araka ny filazan'ireo mpiara-miasa aminy. | Maadhimisho ya siku ya uhuru kwa mwaka huu yameweka historia ya kuwa maadhimisho ya kwanza kufanyika katika miaka 50 bila kuhudhuriwa na rais aliye madarakani kufuatia Rais Michael Sata kuwa nje ya nchi katika kile wasaidizi wake wanachokiita “uchunguzi wa afya yake.” |
7 | Raha nankalaza ny fety tamin'ny alalan'ny hanimpitoloha, lokon'ny sainam-pirenena sy izay zavatra azon'izy ireo lanjaina amin'ny tanana ny Zambiana manerantany, misy kosa ireo mpanara-baovao sasany nanangana fanontaniana matotra mikasika ny lasa sy ny hoavin'ny firenena | Wakati wa-Zambia duniani kote wakisherehekea siku kuu hiyo kwa vyakula, rangi rasmi za nchi hiyo na chochote walichoweza kukifanya, baadhi ya wachunguzi wa mambo waliibua maswali mazito kuhusu historia na mustakabali wa nchi hiyo. |
8 | Avy amin'ny mpanohitra ireo tsikera goavana indrindra: Niantso ny vahoaka i M. | Nembo rasmi ya sherehe hizo za uhuru wa miaka 50 ya Zambia. |
9 | Hakainde Hichilema, filohan'ny Antoko Tafaray hoan'ny Fampandrosoam-Pirenena (UPND) [United Party for National Development], mba hitafy akanjo mainty ho fahatsiarovana fa tsy ho fankalazana ny fotoana : Fango ofisialin'ny jobily volamenan'i Zambia. | Ukosoaji mkubwa ulitoka upinzani: kiongozi mkuu wa chama cha United Party for National Development (UPND) Hakainde Hichilema aliyetoa wito kwa watu kuvaa nguo nyeusi kuomboleza na sio kusherehekea tukio hilo: |
10 | Inona no novinavinain'ireo mpitolona ho amin'ny fahafahana ho misy ny firenena 50 taona aty aoriana? | Kipi ambacho wapigania uhuru wetu wanaweza kujivunia kwa kuwa uhuru kwa miaka 50? |
11 | Izay ve no izy ankehitriny? | Leo tunasherehekea nini? |
12 | Hatramin'ny nahatongavan'ny PF teo amin'ny fahefana tamin'ny alalan'ny fandaharan'asa feno lainga sy fitaka, nisedra fangejana ny firenena, nisedra fanitsakitsahana zo fototra maha-olombelona, fanitsakitsahana ny fahalalahana sy ny fahafahana, fitanilan'ny fitantaram-baovaom-panjakana, herisetran'ny polisy, herisetra politika any amin'ny dingana mbola tsy tratrany hatramin'izay tsy mba noeritreretiko hiainana taorian'ny taona 1991. | Tangu chama PF kiingie madarakani kwa ahadi za uongo na udanganyifu, taifa limeshuhudia unyanyasaji, nchi imeshuhudia kukiukwa kwa haki za binadamu, uhuru na kujiamulia mambo yetu, tumeshuhudia habari zikitangazwa kwa upendeleo mkubwa, ukatili wa polisi, matumizi ya nguvu kupita kiasi yanayofanywa na polisi vyote ambavyo sikuwahi kufikiri baada ya mwaka 1991 ningekuja kuyaona kwa ghasia nyingi za kisiasa kiasi hiki. |
13 | Tsy niombo-kevitra tamin'i Hichilema, izay nandany andro mankahery ireo diso fanantenana sy mizara gony feno lafarinina katsaka sy menaka fahandro ny Zambiana sasany mpiserasera media sosialy. Canicius Banda, iray amin'ireo filoha lefitra roa ao amin'ny UPND kosa no nahasarika ny fifantohan'ny maro momba ny jobily volamenan'i Zambia tamin'ny alalan'ny fanontaniana nalefa tao amin'ny Facebook. | Baadhi ya wa-Zambia wanaotumia mitandao ya kijamii hawakukubaliana na Hichilema, aliyetumia siku nzima ya uhuru kuwafariji wenye shida na kugawa magunia ya mahindi na mafuta ya kupikia, lakini haikuwa Canicius Banda, mmoja wa makamu rais wawili wa chama UPND waliovutia watu wengi kwenye sherehe za miaka hamsini ya uhuru kwa swali waliloliwekwa kwenye mtandao wa Facebook. |
14 | Nanasa ny vahoaka i Banda mba handinika lalina momba ny fety, manontany raha mankalaza ny fety ho fandalovan'ny fotoana fotsiny, na ny zava-bitan'ny firenena hatramin'ilay alim-pahavaratra mamaivavy 50 taona lasa izay, fony niofo ho Repoblikan'i Zambia i Rhodesia Avaratra tamin'izany fotoana izany. | Banda aliwapa changamoto wananchi kufikiri kwa kina kuhusiana na sherehe hizi, , akihoji kama siku ya uhuru inasherehekewa kwa kupitisha muda tu, aukwa mafanikio ya nchi tangu kupatikana kwa uhuru miaka 50 iliyopita, mwaka ambao Rhodesia Kaskazini ilipojibadilisha kuwa Jamhuri ya Zambia. |
15 | Hoy izy nanoratra: | Aliandika: |
16 | AMIN'IZAO JOBILY VOLAMENAN'I ZAMBIA IZAO [Mifaly Noho Ny Fandalovan'ny Fotoana fa TSY noho ny Zava-bita/ ny Fandaharan'asan'ny Antoko]: Hoy i Vernon Mwaanga, iray amin'ireo mpiadin'ny fahafahan'i Zambia sy manampahefana ara-politika tao amin'ny bokiny, “The Long Sunset” [ Ny Filentehan'ny Masoandro Maharitra] … niala ireo mpanjanaka 40 taona mahery izay ary tahaka ireo any amin'ny firenena Afrikanina marobe, tsy afaka ny hanome tsiny azy ireo intsony noho ny fahoriantsika isika. | KUHUSU JUBILEE YA MIAKA 50 YA ZAMBIA [Tukio la kufurahia kupita kwa miaka na SIO mafanikio/Ratiba ya vyama]: Vernon Mwaanga, mmoja wa wapigania uhuru wa Zambia na mwanasiasa mwandamizi, katika kitabu chake, The Long Sunset [Machweo marefu] anasema kama ifuatavyo: ‘wakoloni walituacha miaka 40 iliyopita na kama ilivyo kawaida ya nchi za ki-Afrika hatuwezi kuendelea kuwalaumu wakoloni kwa matatizo yetu. |
17 | Efa lasa ny fanandevozana izay nampitondra takaitra antsika. | Utumwa ni historia iliyopita. |
18 | Ankehitriny, tokony hanova ny firenentsika sy handroso mankany amin'ny maoderina isika, manitsy ireo tsy nety taloha; ary mandroso hatrany hatrany … . Vao herinandro lasa izay, niteny toy izao ny Filoha lefitra Repoblikana ny dokotera Guy Scott nandritra ny fanehoan-kevitra momba ny Tetibolam-panjakana 2015, dimampolo taona taty aorian'ny fahaleovantena: « Diso laharam-pahamena amin'ny maha-firenena antsika isika. | Sasa lazima tugeuze nchi zetu ili zipige hatua za kimaendeleo, huku tukisaisha makosa yetu, twapaswa kusonga mbele…' Makamu wa Rais wa Jamhuri Dr Guy Scott, miaka hamsini baada ya uhuru, juma moja tu lililopita alipokuwa akizungumzia bajeti ya serikali ya mwaka 2015 alisema: ‘Vipaumbele vyetu vya taifa vimepinda. |
19 | Raha tokony hiady amin'ny tsy fananan'asa isika, dia mifantoka amin'ny fitontongan'ny fiharian-karena [tsy hihoatra ny folo isanjato]; mandritra izany fotoana izany, miavo-tena amin'ny [fihinanana] maingoka ny olom-pirenena ao amin'ny honahonan'i Lukanga. | Badala ya kupambana na ukosefu wa ajira sisi tunapambana na mfumuko wa bei ubaki kuwa tarakimu moja; wakati huo huo wananchi wanaoishi kwenye mabwawa ya Lukanga wanaishi kwa [kula] nge. |
20 | Tsy rariny izany.” | Hili si sahihi.' |
21 | Herinandro vitsy lasa izay, nanambara Andriamatoa Alexander Chikwanda, minisitry ny tetibola hoe: “Tsy nahavita nampandroso ity firenena ity isika noho ny tsy fahaizana mitantana.” | Bw Alexander Chikwanda, Waziri wa Fedha, majuma machache yaliyopita alitamka maneno yafuatayo: ‘Tumeshindwa kuendelea nchi hii kwa sababu ya uongozi ulioshindwa.' |
22 | Marina ny an'ny Andriamatoa Chikwanda amin'ny fanadihadiany. | Bw Chikwanda yuko sahihi na ameelewa tatizo letu. |
23 | Raha manomboka 50 taona vaovao isika, dia mila taranaka vaovao, mpitarika azo itokisana, tia tanindrazana, nationalista, mahay, marani-tsaina sy matahotra an'Andriamanitra. | Wakati tunaanza miaka mingine 50, tunahitaji kizazi kipya cha vijana, chenye uzalendo, uelewa, busara na chenye kumcha Mungu. |
24 | Izao no vavaka ataontsika. | Haya ndiyo maombi yetu. |
25 | Tompo ô, henoy izahay! | Bwana tusikie! |
26 | Ary mino isika fa Hamaly ny vavaka ataontsika Izy. | Na tuna uhakika kwamba utajibu maombi yetu. |
27 | Tokony hifarana hatero tokoa izao fotoan-tsarotra izao! | Hizi nyakati za undanganyifu na ulangai lazima zifikie mwisho! |
28 | Michael Chishala, tamin'ny lahatsoratra nandraisany anjara tao amin'ny tranokalam-baovao Zambian Watchdog, nanoratra hoe: | Michael Chishala, akichangia kwenye tovuti ya habari mtandaoni iitwayo Zambian Watchdog, aliandika: |
29 | Aorian'ny 50 taonan'ny fahaleovantena, mahamenatra fa mbola mitovy amin'ireo firenena rotiky ny ady ny antotanisan'ny toekarentsika, ny sasany aza mbola lasa lavitra kokoa noho isika amin'ny sehatra marobe. | Baada ya miaka 50 ya kujitawala, ni aibu kuwa takwimu za uchumi wetu zinafanana na zile za nchi zenye machafuko vya vita, na nyingine zinafanya vizuri kuliko sisi katika maeneo mengi. |
30 | Miampanga ny hafa ny governemanta Zambiana mifandimby noho ny korontana iainantsika. Voafidy mba hitondra fanovana izy ireo saingy tsy nahomby, ary isika olom-pirenena kosa tsy mba nanao fanerena azy ireo. | Kila serikali mpya ya Zambia huja na lawama kwa jambo fulani badala ya kujikagua yenyewe pale iliposhindwa na kutuingiza kwenye matatizo. |
31 | Fotoana izao hitondrakantsika taranaka vaovao hanao fanovana. | Wanachaguliwa kuleta mabadiliko lakini wanashindwa, wakati sisi raia tunawashinikiza. |
32 | Nandefa toromarika sasany tsara arahina hoan'i Zambia kosa i Chishala: | Ni wakati wa kizazi kipya kuleta mabadiliko. |
33 | Mino aho fa tokony hisy ny fanovana amin'ny hevitra sy ny fihetsika. | Chishala aliandika kile alichofikiri ni suluhisho la kwenda mbele kwa taifa la Zambia: |
34 | Voalohany indrindra dia tokony hahafantatra ny Zambiana fa tokony ho matotra amin'ny fandrotsaham-bato ataony fa tsy ataon'ireo mpanao politika savony vava famafana tongotra fotsiny. | Ninaamini kwamba kumekuwepo mabadiliko ya mawazo na mtazamo. Wazambia lazima kwanza waelewe kwamba ni lazima kuona umuhimu wa kura zao na wasidanganywe na maneno ya ulaghai wa wanasiasa. |
35 | Tokony hametraka fihetsika mahay mitsikera izy ireo ary manadihady tsara ny fandaharan'asan'ireo mety ho kandidà… Tokony hitaky mafy ny fampihenana henjana ny fahefan'ny mpanatanteraka, izay tsy azo isalasalana fa olana tokana goavana indrindra, ny firaisamonim-pirenena, ny Fiangonana sy ny antoko politika ary isika rehetra. | |
36 | Dans une lettre pastorale commune à l'occasion de la fête, les trois églises “mères” en Zambie - la Conférence épiscopale, le Conseil chrétien et l'Alliance évangélique - ont souligné la nécessité de réduire de la pauvreté comme une priorité absolue: | Lazima wajenge hali ya kutokuwaamini kirahisi wanasiasa na wawaulize maswali mazito wanapogombea nafasi za uongozi….vyama vya kiraia, makanisa, vyama vya kisiasa na sisi sote lazima tushinikize kupunguzwa kwa madaraka ya watalawa, ambalo kwa hakika ndilo tatizo kubwa linalotukabili. |
37 | Tamina taratasy iombonana nandritra ny andron'ny Fahaleovantena avy amin'ny mpitondra fivavahana , nanipika ny tokony hampihenana ny fahantrana ho laharampahemana voalohany indrindra ireo fiangonana “lehibe” telo ao Zambia - Ny Kaonferansy Episkopaly, Ny Vaomera Kristianina ao Zambia, ary ny Firaisankina Evanjelikan'i Zambia : | Katika barua ya pamoja ya kichungaji kwenye mkesha wa siku ya Uhuru, makanisa makuu matatu ya Zambia-Mkutano Mkuu wa Maaskofu Zambia, Baraza la Wakristo Zambia, na Umoja wa Kiinjili wa Zambia-yalisisitiza juu ya haja ya kuchukuliwa hatua za kupunguza umasikini kama kipaumbele cha taifa: |
38 | Mbola mitoetra ny fanamby eto Zambia amin'ny fametrahana ny politikan'ny fanavaozam-pizaràna tsaratsara kokoa mba tsy avela ho mpitazana fotsiny ny zavamisy ara-toekarena ankehitriny ireo mahantra sy marefo indrindra maro an'isa amin'ny fiarahamonintsika. | Changamoto iliyopo ni Zambia kutekeleza sera bora za usawa ili masikini waliowengi na wale walio kwenye mazingira hatarishi katika jamii yetu wasiachwe nyuma na kubaki kuwa waangaliaji tu wa shughuli za uchumi. |
39 | Na koa hoe, tsy misy dikany ny fandrosoana ara-toekarena ao amin'ny firenena raha tsy mampihena tanteraka ny fahantrana eo amin'ny vahoakan'i Zambia ary avela handray anjara mavitrika ny olom-pirenena maro an'isa. | Kwa maneno mengine, ukuaji wa uchumi utakuwa na maana kama utaweza kupunguza umasikini wa watu wa Zambia na kuruhusu ushiriki wa raia walio wengi. |
40 | Saingy indrisy, ny zavabita hitantsika dia ny fitomboan'ny hantsana misy eo amin'ny mahantra sy ny mpanankarena mbamin'ny fanaovana an-kilabao ny faritra ambanivohitra amin'ny resaka fampandrosoana ara-potodrafitrasa sy ara-toekarena. | Bahati mbaya, kile tunaona tunafanikiwa ni kukuza pengo kati ya matajiri na masikini na kutengwa kwa maeneo ya vijijini kwa maana ya maendeleo ya miundombinu na shughuli za uchumi. |