# | mlg | swa |
---|
1 | Mozambika: Noravan'ny polisy tamin-kerisetra ny grevy | Msumbiji: Polisi Washambulia Waandamanaji |
2 | Ny 6 aprily, mpiasa ao amin'ny sampana polisin'ny Repoblikan'i Mozambika - Hery Vonjy Taitra ( Force d'Intervention Rapide) - no nampiasa herisetra mba handrava ny fihetsiketseham-panorenana nataon'ireo mpiasa amina orinasa momba ny Fiarovana olo-tsotra Group Four Security (G4S). | Siku ya tarehe 6 Aprili, maofisa wa tawi la Polisi wa jamhuri ya msumbiji (PRM) - Kikosi cha Askari Maalum wa Dharura (FIR) - walitumia nguvu kusitisha maandamano ya wafanyakazi wa shirika binafsi la ulinzi Group Four Security (G4S). |
3 | Toa hita fa ny G4S dia nampidina ny karaman'ireo mpiasany, ary mitaraina izy ireo ankehitriny noho ny faharatsian'ny toe-draharaha nanomboka ny volana jona 2010. | inasemekana [pt] kampuni ya G4S kinyume cha sheria imekuwa ikipunguza mishahara ya wafanyakazi wake, na sasa walikuwa wakilalamika kuhusu hali inayozidi kuwa mbaya tangu mwezi Juni 2010. |
4 | Tamin'ny fihetsiketsehana, nitaky ny karamany izay efa nahenan'ny mpampiasany tsy ara-drariny ireo mpiasa, ary koa nitaky ny tambim-pialan-tsasatra sy ora fanampiny iasana . | Katika maandamano hayo, wafanyakazi walidai malipo waliyokatwa kiholela na mwajiri, kadhalika malipo ya bonasi kwa ajili ya likizo na malipo ya kazi baada ya saa za kazi. |
5 | Sary mipoitra voalohany amin'ny horonantsary mampiseho ny firotsahan'ny FIR an-tsehatra feno herisetra, afaka jerena ao amin'ny Youtube navoakan'i verdadetruth. | Picha za skrini kutoka kwenye video inayoonesha vurugu zilizofanywa na FIR wakati walipovamia. Zinapatikana kwenye YouTube kwa kupitia verdadetruth. |
6 | Ao amin'ny Facebook, nanambara ilay mpahay lalàna Hbro Chipas fa tsy ara-dalàna ny fihetsikehana ataon'ireo mpiasa, satria tsy nanaja ny sori-dalana “voalazan'ny lalàna”. M. | Kwenye Facebook, mwanasheria Hbro Chipas anasema mgomo huo wa wafanyakazi ulikuwa kinyume cha sheria, kwani haukuitishwa kwa mujibu wa “kile kinachohitajiwa na sheria”. |
7 | Chipas nandinika ny toe-draharaha, izay nilaza fa misy “fahitana roa” [amin'ny teny portiogey] manoloana ny zava-misy : | Chipa anachambua shauri hilo, na kudai kuwa kuna “mitazamo miwili” [pt] juu ya shambulio lile: |
8 | Voalohany, ny herisetra tsy ara-drariny nataon'ireo mpiasan'ny Hery Vonjy Taitra (FIR), ary ny faharoa, ny loza naterak'ireo mpiambina. | Ule wa vurugu zisizo na sababu za Askari Maalum wa Dharura, na mwingine, ule wa hasara zilizosababishwa na wafanyakazi wa ulinzi (wa Group 4). |
9 | Tamin'ny resadresaka tao amin'ny Facebookn'ny gazety @Verdade, nanamafy ny fahitan'i Chipas ilay mpaka-sary Hugo Costa. | Katika maoni kwenye ukurasa waFacebook wa gazeti la @Verdade, mpiga picha Hugo Costa anaafiki maono ya Chipas. |
10 | Mihevitra ny andaniny fa “ny fanaovana fihetsiketsehana” dia midika fa manana zo hitondra tena tsy mendrika sy hamotika izay rehetra hita ka manimba ny fananan'olo-tsotra sy mandrangitra ireo izay tsy tafiditra amin'ny fitakiana atao: ary ny ankilany milaza fa “ny firotsahan'ny polisy” dia midika fahazoana alalana amin'ny fampisehoana herisetra maimai-poana sy fanararaotam-pahefana noho ny tombotsoa amin'ny tsy fanasaziana” !! | Wengine wanafikiri kwamba kugoma (kuandamana) kunamaanisha kwamba wana haki ya kutenda kama watu wasistaarabika na kuharibu kila kitu kilicho mbele yao kuharibu mali binafsi za watu ambazo hazina uhusiano wowote na madai yao; na wengine wanafikiri kwamba “Kuhusika kwa Polisi” kunamaanisha taa ya kijani kwa waandamanaji inayoruhusu vurugu zisizo na sababu na kutusi mamlaka huku wakifaidi kinga (ya sheria)!! |
11 | Tsy misy ifandraisany amin'ireo “fahitana roa ireo”, tsikaritr'i Chipas ny fihetsika feno herisetra ataon'ireo polisy amin'ny mpanao fihetsiketsehana, ary nanampy izy hoe: | Kando ya “mitazamo hiyo miwili” iliyotolewa, Chipas aliona kuwa vitendo vya askari polisi dhidi ya waandamanaji kuwa ni vya kikatili na kuongeza: |
12 | Inoako fa tsy hijanona hipetraka sy hangina ireo tompon'andraikitra manam-pahefana manolona izao toe-javatra mampalahelo izao. | Natumaini kuwa vyombo vyenye uwezo havitabaki kimya bila ya kusukumwa na hali hii kusitusha. |
13 | Tsy ho loza amin'ny hoavy na mananontanina io rangahy io, tsy mampiseho karazana fanoherana mihitsy. | Mtu yule hakuwakilisha hatari yoyote wakati wa baadae, na hakufanya kitendo chochote cha kupinga (kukamatwa). |
14 | Tao amin'ny horonantsarin'ny TVM, hita ny famaizana arahina herisetra ataon'ireo Hery Vonjy Taitra izay namono ny mpiambina ny G4S nefa efa tsy mihetsika sy nampidirina tao anatin'ny fiaran'ireo polisy. | Katika video ya TVM, unaweza kuona vitendo vya vurugu vya maofisa wa kikosi cha Askari Maalum wa Dharura ambao walimvamia mlinzi wa G4S ambaye alikuwa tayari amekwisha zidiwa nguvu na kuwekwa kwenye gari ya polisi. |
15 | Nampiseho fihetseham-po feno hakiviana ny horonantsary tao amin'ny valan-tserasera, ary indrindra tamin'ny Facebook izay Mozambikana marobe sy vahiny no nampiseho ny alahelony manoloana ny herisetra toy izao. | Video hii ilizusha maoni kadhaa ya kuchukizwa kwenye vyombo vya habari vya kiraia, na kwa kiasi kikubwa kupitia Facebook ndio watu wengi wa Msumbiji, na wageni, walipoonesha kuchukizwa kwao na vitendo vile vya nguvu na vurugu. |
16 | Tononina ny fanambaran'ny [pdf] Liga Moçambicana de Direitos Humanos (LDH) [Fikambanana miaro ny Zon'olombelona] - izay mitaky ny anaovana fanadihadina ho an'izay tompon'andraikitra tamin'ny loza sy ny fandroahana ny lehiben'ny Hery Vonjy Taitra, ny jeneraly Binda - nanoratra ilay psykology Linette Olofsson hoe: | Akirejea tamko [pdf] la Liga Moçambicana de Direitos Humanos (LDH) [Jumuiya ya Haki za Binadamu] - ambayo inadai ufanywe uchunguzi wa wale waliohusika na shambulio na kufukuzwa kazi kamanda wa kikosi cha Askari Maalum wa Dharura, Jenerali Binda - mwanasaikolojia Linette Olofsson aliandika: |
17 | Tsy azo ekena ao amin'ny firenena tan-dalàna! | Haikubaliki chini ya utaratibu sheria! |
18 | Mampatsiahy ahy ireo fotoanan'ny didi-jadona tao Mozambika tamin'ny taona 1975-1994 izany, raha tsy voahaja ny zon'olombelona; (na ankehitriny aza dia mbola tsy voahaja araka ny hitatsika). | Inanifanya nikumbuke wakati wa utawala wa kidikteta nchini Msumbiji, 1975-1994 ambapo haki za binadamu zilikuwa hazishemiwi; (na hata leo tunaona zinavyokiukwa). |
19 | Tokony hiala amin'ny asany ny lehiben'ny Hery Vonjy Taitra izao dia izao. | Kamanda wa kikosi cha Askari Maalum wa Dharura anatakiwa afukuzwe kazi mara moja. |
20 | Araka ny hevitry ny LDH, io lehibe io ihany no nanao fanakorontanana tao amin'ny faritanin'i Nampula. | Kwa mujibu wa LDH, kamanda huyu huyu ndiye aliyefanya uharibifu kule Nampula. |
21 | Anjakazakan'ireo tia fitondrana miaramila miafina ho demokraty ny Firenentsika ! | Jimbo letu bado linatawaliwa na wanajeshi wanaojionesha kama wanademokrasia. |
22 | Mampatahotra izany endri-javatra izany. | Picha hizi ni za mbaya mno. |
23 | "Ny polisy no atahoran-ny olona kokoa noho ny mpamono olona", tatitra nataon-ny Amnesty International "Afaka mamono - Mangataka zavatra amin-ireo polisy ao Mozambika" (2008) .pdf | Watu wanaogopa polisi zaidi ya wanavyoogopa wahalifu”, Ripoti ya Shirika la Kimataifa la Haki za Binadamu (Amnesty International report) “Leseni ya Kuua - Uwajibishwaji wa Polisi nchinin Msumbiji” (2008).pdf |
24 | Ao Mozambique, tsy misy zava-baovao ireo herisetra vitan'ny polisy izay nandrasana ny fametrahana ny filaminana ara-dalàna, araka ny voamarin'ny tatitra navoakan'ny Amnesty International tamin'ny taona 2008 - Zo hamono olona. | Nchini Msumbiji vurugu zinazofanywa na maofisa wa polisi ambao wanapaswa kutunza sheria na amani si jambo geni, kama inavyooneshwa katika ripoti ilichapishwa mwaka 2008 na Shirika la Msamaha la Kimataifa - Kibali cha Kuua. |
25 | Herintaona taty aoriana, tamin'ny 2009, tatitra hafa an'ny Amnesty - “Tsy mino ny fitsarana intsony aho” (Já não acredito na Justiça [amin'ny teny portiogey sy teny anglisy])- nilazalaza ny amin'ireo karazana “tranga famonoan'olona vitan'ny polisy tao Mozambika”. | Mwaka mmoja baadaye, 2009, taarifa nyingine ya Shirika hilo - Siamini Tena Katika Haki (Já não acredito na Justiça [Pt])- inaorodhesha ‘kesi mbalimbali za mauaji yaliyofanywa na polisi nchini Msumbiji”. |
26 | Toe-draharaha mitovy ny nahazo ireo mpiasa tao amin'ny G4S koa no niseho tamin'ny volana aprily 2009, raha nitifitra ireo mpanao fihetsikitsehana tao amin'ny tranobe ireo polisy [amin'ny teny portiogey]. | Kesi nyingine inayofanana na hii ya wafanyakazi wa G4S ilitukia mwezi Aprili 2009, wakati askari polisi alipowafyatulia risasi wafanyakazi wa ujenzi waliogoma [Pt]. |
27 | Toy izany koa tamin'ny fikomiam-bahoaka ny 1 sy 2 septembra 2010 (jereo ny lahatsoratra de Global Voices) nitifitra ireo mpanao fihetsiketsehena ny polisy, namono olona 11, araka ny tatitra [amin'ny teny portiogey] nataon'ny Foiben'ny Fitsinjovana ny Vahoaka (Intégrité Publique). | Kadhalika wakati wa mapinduzi ya umma ya Septemba 1 na 2 ya 2010 (yaliyoripotiwa na Global Voices) polisi walifyatua risasi dhidi ya waandamanaji, na kuua watu 11, kwa mujibu wa taarifa [Pt] iliyotolewa na Kituo Cha Maaadili ya Umma. |
28 | Ofélia Macie, mpianatra, nilaza hoe: | Mwanafunzi, Oflia Macie, alitoa maoni haya: |
29 | Mihevitra ireo polisy fa afaka manao izay tiany atao ka tsy ho voasazy mihitsy…Nahita polisy 2 ambony aho nikapoka ankizy lahikely 2 izay 12 sy 13 taona noho ny antony manokana tsy nananan'izy ireo karampanondro, araka izany dia nomeny totohondry sy daka izy roa lahikely ary noveleziny tamin'ny basy AK, ary raha nahita azy ireo niboba rà ny polisy dia noentiny teny amin'ny commissariat avy eo… Manontany tena aho hoe hiaro ve no antom-pisiany, sa hitsara ? | Hawa polisi wanafikiri wanaweza kufanya lolote wanalotaka na hakuna litakalofanyika dhidi yao… Mimi binafsi niliwaona polisi 2 kule Tete mwezi Februari wakiwapiga watoto wawili wenye umri wa miaka 12 na 13 kwa sababu tu hawakuwa na kadi za vitambulisho, kwa hiyo waliachwa wapigwe, masumbwi, mateke na pia walipagiga hata na bunduki zao za AK, na walipoona watoto wale wanatoka damu, waliwapeleka kituo cha polisi… Ninauliza wapo hapa ili kutoa kulinda au kutoa hukumu? |
30 | Sa hampihorohoro ny vahoaka? | Au kutisha watu? |
31 | Maharikoriko kokoa ireo FIR ireo!! | Na hawa FIR ni wabaya zaidi kuliko watu washenzi!! |
32 | Nandritra ny firotsahan'ny polisy manohitra ireo mpiasan'ny G4S, mpanohitra 24 no notanana ary notazonina am-ponja tao amin'ny distrika faha-18 ny polisy. | Wakati wa shambulio la polisi dhidi ya wafanyakazi wa G4S, waandamanji 24 walitiwa nguvuni na wamefungwa ndani ya mahabusu ya kata ya 18 ya polisi. |
33 | Vaovao tsy voamarina no nanambara fa mpiasa tao amin'ny G4S no namoy ny ainy noho ny herisetra niaretany nandritra ny firotsahan'ny polisy. | Habari ambazo hazijathibitishwa [Pt] zinaashiria kuwamfanyakazi mmoja wa G4S amepoteza maisha wakati alipokumbwa na vipigo wakati wa shambulio lile la kikatili. |
34 | Amin'izao fotoana izao, ireo mpiasan'ny FIR rehetra dia mbola hita mirehareha eny hatrany. | Mpaka sasa, maofisa wote wa FIR wapo huru. |
35 | Mahakasika ny fahafatesan'ilay mpiambina ny orinasa, niantso fanentanana tao amin'ny Facebook i Inusso Mario Jojo Mutambe | Juu ya habari za kifo cha mlinzi wa shirika hilo, kwenye Facebook Inusso Mario Jojo Mutambe alitoa rai ya kuhamasisha umma |
36 | Tokony hanao diabe ho fanoherana ny FIR ireo rehetra momban'ny G4S eto an-toerana | Wafanyakazi wote wa G4S kitaifa waandamane dhidi ya FIR |
37 | Naneho ny fahatezerany i Celso Miguel mpahay serasera sy varotra | Mtaalamu wa mawasiliano na masoko Celso Miguel alielezea kuchukizwa kwake |
38 | Hatramin'ny rahoviana isika no hizaka tsimatimanota ??? | Je kwa muda gani tuishi na hali hii ya (polisi) kutoadhibiwa ??? |
39 | Aina nafoy, vehivavy nanjary mpitondratena, ankizy navela ho tsy manan-dray, olom-pirenena very… tsy mba fantatr'ireo polisy ve fa ny haba aloan'io olona io isam-bolana izay nataon'Andriamanitra dia mba andoavana ny kamaran'izy ireo ??? tsy mba fantany izany! | Maisha yamepotea, kuna mwanamke aliyefanywa mjane, watoto waliochwa bila ya baba, nchi imempoteza raia… hawa polisi wanasau kuwa kodi alizolipa mtu huyu, kila mwezi wenye Baraka, ndio pia zilizolipa mishahara yao??? Sijui! |
40 | Fa iza marina tokoa no tena tompon'andraikitra ???? | Kwa dhati, ni nani atakayewajibika???? |
41 | ENY ???? | NANI???? |
42 | … mampalahelo tokoa ny mahita izao toe-javatra izao eto amin'ny firenentsika !!!! | … inakera sana kuona kitu kama hiki kinatukia nchini kwetu!!!! |
43 | Ireo izay tokony hiaro antsika indray no mamono antsika !!!! | Wale wanaotulinda ndio wanaotuua!!!! |
44 | Araka an'i Ivone Gonçalves, misy “sakantsakana marobe” amin'ny fampiharana ny zon'ny olombelona ao Mozambika. | Kwa Ivone Gonçalves bado kuna vizingiti vingi katika utekelezaji wa haki za binadamu nchini Msumbiji. |
45 | Tsy manantena na inona na inona raha resaka fitsarana, hoy izy nalahelo : | Hana matumaini katika yale yanahusiana na haki, analalamika: |
46 | Indrisy fa tsy nandray fepetra ny minisitry ny Atitany mba hamaizana ireo mpanao herisetra izay manararaotra ny tsy fanasaziana satria tsy misy Fitsarana marina eto amin'ny firenentsika. | Kwa bahati mbaya Wizara ya mambo ya Ndani haitafanya lolote kuwaadhibu washari na kama kawaida (washari hao) watafaidi hali ya kutoadhibiwa kwa sababu hakuna haki nchini. |
47 | Tsy manao ny asany ny Fitsarana raha tsy amin'ireo mpangalatra akoho ! | Sheria inafanya kazi kwa wezi wa kuku tu! |
48 | Ho fehin'izany, Boa Matule niantso ny firaisankina hanoherana ny fampitahorana : | Kuhitimisha, Boa Matule anatoa wito wa kuungana dhidi ya vitisho: |
49 | Izao no vokatry ny tafika nampiasaina ho fitaovana politika izay hampihorohoro no vahoaka ny tanjona tokana kendrena! | Haya ni matokeo ya jeshi la kisiasa lenye lengo pekee la kuwatisha watu! |
50 | Fa raha ny marina dia isika no mbola lehibe sy matanjaka noho izy ireo! | Lakini ni kwamba sisi wakubwa zaidi yao! |
51 | Hiray isika mba hanova an'i Mozambika | Pamoja tunaweza kuikomboa Msumbiji. |