# | mlg | swa |
---|
1 | Mikarakara Fitsapankevitra Hijanonany 35 Taona Mahery Eo Amin'ny Fitondràna ao Kongô i Sassou-Nguesso | Sassou-Nguesso Aungana na Marais Wengine wa Maisha Barani Afrika Dennis Sassou Nguesso. |
2 | Dennis Sassou Nguesso tao amin'ny wikipedia CC-BY-20 | Picha kupitia ukurasa wa Wikipedia CC-BY-20 |
3 | Filoha 4 amperinasa ao Afrika (Roandà, Borondi, Repoblikan”i Kongô ary ny Repoblika Demaokratikan'i Kongô) no miezaka manalava ny fe-potoana fiasàny hihoatra ny fetra napetraky ny lalàm-panorenana any amin'ny tany misy azy avy. Ao Kongô Brazzaville, nisy fitsampankevitra naroson'ny filoha Denis Sassou-Nguesso mba hahafahany mirotsaka indray hofidiana. | Mnamo Novemba 6, Rais wa Jamhuri ya ki-demokrasia ya Kongo, Denis Sassou-Nguesso alijipatia ushindi katika kura ya maoni iliyokuwa iamue ikiwa angeweza kugombea Urais kwa mara nyingine, kufuata nyayo za watawala wenzake wa Rwanda, Burundi na Jamhuri ya ki-Demokrasia ya Kongo (DRC), ambapo ma-Rais waliodumu madarakani kwa muda mrefu wanajaribu kubadili katiba zao ili kujiongea muda wa kubaki madarakani. |
4 | Fepetra vaovao nolavin'ny mpanohitra ara-politika ary niteraka fahafatesana maro nandritra ireo fihetsiketsehana maro teny andalambe tao Brazzaville (renivohitry ny firenena). | Kura hiyo ya maoni ilipigwa vikali na vyama vya upinzani nchini humo na kusababisha vifo kadhaa katika maandamano yaliyoendelea kwenye baadhi ya mitaa ya makao makuu ya nchi hiyo, Brazzaville, wakati wa juma la kuelekea kura hiyo iliyofanyika Oktoba 25. |
5 | Sassou-Nguesso no filohan'ny Repoblika entim-bahoakan'i Kongô nanomboka 1979 hatramin'ny 1992 ary filoha mbola amperinasa ao amin'ny Repoblikan'i Kongô nanomboka ny 1997. Hetsi-panoherana #Sassoudegage (SassouMiala) avy amin'ny kabolokongo.com | Sassou-Nguesso alikuwa rais wa Jamhuri ya Watu wa Kongo kati ya 1979 na 1992 na aliendelea kushikilia madaraka hata baada ya nchi hiyo kubadili jina na kuitwa Jamhuri ya Kongo kuanzia mwaka 1997. |
6 | Fifandonana nahery setra nandritra ireo hetsi-panoherana ny fitsapankevitra | Maandamano ya #Sassoudegage. Picha kupitia kabolokongo.com |
7 | Feran'ny lalàm-panorenan'ny Repoblikan'i Kongô (antsoina ihany koa hoe Congo-Brazzaville) ho 70 ny taona ahafahana mirotsaka hofidiana any indroa ny fe-potoana fiasàna ho an'ny filoha. | Katiba ya Jamhuri ya Kongo (nchi inayofahamika pia kama Kongo-Brazzaville) inamzuia rais kutawala zaidi ya vipindi viwili, na imeweka umri wa mwisho wa rais kuwa madarakani ambao ni miaka 70. |
8 | Tany am-piandohan'ny taona 2015, nikarakara andianà fifanatonana tamin'ireo mpisehatry ny politika tao amin'ny fireneny i Sassou-Nguesso mba handinihana ny mety ho azo hanovàna ny Lalàm-panorenana manankery efa hatramin'ny 2002 ao amin'ny firenena. | Mwanzoni mwa 2015, Sassou-Nguesso aliandaa mfululizo wa mashauriano na baadhi ya watu muhimu kisiasa nchini humo ili kuangalia uwezekano wa kurekebisha katiba ambayo imekuwa ikitumika tangu mwaka 2002. Mpango huo ulikosolewa vikali na wapinzani wake, walioutafsiri kama mchezo wa rais aliyepo madarakani kufanya jaribio la kutaka kugombea kwa muhula wa tatu. |
9 | Efa nanakiana be ilay fomba famindra ireo mpanohitra, izay mahita hafetsifetsena ao anatiny ikendrena ny hahafahana mirotsaka fanintelony ho filohan'ny Repoblika indray. | Sassou-Nguesso, hata hivyo, aliendelea na mpango wake na kuitisha kura ya maoni, akiwauliza wananchi wa Kongo kama wanaweza kubariki marekebisho yanayoweza kumwezesha kubaki madarakani. |
10 | Karakarain'i Sassou-Nguesso ihany anefa ilay fitsapankevitra izay natao hakàna ny hevitry ny vahoaka raha toa ka eken'izy ireo ny hanavaozana ny lalàm-panorenana. | Kabla ya kupigwa kura hiyo, vyama vya upinzani vilitangaza kususia zoezi hilo, na maandamano yalilipuka kumpinga rais katika miji kadhaa, hususani Brazzaville na Pointe-Noire. |
11 | Niantso fanaovana ankivy an'ilay fitsapankevitra ny mpanohitra ary dia nipoaka talohan'ilay fitsapankevitra tany amin'ireo tanàndehibe tao amin'ny firenena ireo hetsi-panoherana an'i Sassou-Nguesso (indrindra fa tao Brazzaville sy Pointe-Noire) mb hanoherana ilay tanjony farany. Nambaran'ny manampahefana fa 4 no maty ary 10 no naratra. | Mamlaka zinasema watu wanne walipoteza maisha na 10 wengine walijeruhiwa katika mapigano wakati wa juma la kura hiyo ya maoni kama alama habari za #Sassoufit (inayochezea jina la ukoo la rais huyo na kulichanganya na neno la Kifaransa lenye maana ‘imetosha') na #Sassoudegage (Sassou nje) zikitumika sana kwneye mitandao ya kijamii. |
12 | Any anaty tambajotra sosialy, miparitaka ireto tenifototra toy ny hoe #Sassoufit sy #Sassoudegage mba hanoherana ny zava-kinendrin'ny filoha. Na teo aza ny taha tena ambany tamin'ny fandraisana anjara (10%), nankatoavin'ilay fitsapankevitra ny hanavaozana ny lalàm-panorenana. | Pamoja na watu kujitokeza kwa kiwango kidogo cha asilimia 10 kura hiyo ya maoni hata hivyo iliidhinisha ushindi wa ‘ndio', na hivyo kutengenezea njia ya mabadiliko ya katiba aliyoyataka mhe. |
13 | Tenifototra #sassoufit nandritra ireo fihetsiketsehana nanoherana an'i Nguesso, tao amin'ny canalfrance info | Sassou-Nguesso. kauli mbio za #sassoufit kwenye maandamano yanayompinga Nguesso. |
14 | Ho aiza i Congo-Brazzaville ? | Picha kupitia canalfrance info |
15 | Ho an'ny mpanohitra, ny taha ambany tamin'ny fandraisana anjara dia midika hoe toherin'ny vahoaka ilay fanavaozana izay hanome fahafahana an'i Sassou-Nguesso hijanona ho filoha. | Kwa vyama vya upinzani, idadi ndogo ya waliojitokeza kupiga kura ni ishara ya ushindi na umaarufu wake kuhusu suala hilo la mabadiliko ya katiba. |
16 | Ismaël Bowend NABOLE, mpanangona vaovaon'ny Omega fm ao Brazzaville, manoratra hoe lavin'ny fanoherana ao Kongô ilay fanapahankevitra noraisina nandritry ny fitsapankevitra: | Ismaël Bowend Nabole, mwandishi wa Omega FM iliyopo jijini Brazzaville, anasema kwamba vyama vya upinzani nchini humo viliyakataa matokeo hayo: |
17 | Ho an'ny iray amin'ireo sehatra tena an'ny mpanohitra dia « fanonganam-panjakàna araka ny lalàm-panorenana » ilay fitsapankevitra natao, satria « sady tsy nalalaka, no tsy marina, no nitanila, no tsy mangarahara ilay fifidianana » izay notanterahana tao « anaty fahirano ». | Vyombo viwili vikuu vya habari vinavyomilikiwa na vyama vya upinzani vimeita kura hiyo ya maoni “Mapinduzi ya kikatiba” kwa sababu kura hiyo haikuwa huru, wala haki, ilijaa upendeleo bila uwazi” na ilifanyika “katika mazingira ya utekaji”. |
18 | Tsy resy lahatra amin'ny ho maha-azo itokiana ireo vokatra nambara ihany koa ny fianakaviambe iraisampirenena sy ireo mpanaramaso ny fifidianana. | Jumuiya ya kimataifa na waangalizi wa uchaguzi wamekuwa na wasiwasi na matokeo hayo. |
19 | Michel Taube, talen'ny “Opinion Internationale”, manazava ny toerana raisin'i Frantsa manoloana io fifidianana io : | Michel Taube, Mkurugenzi wa tovuti ya habari inayotumia lugha ya Kifaransa “l'Opinion Internationale” alielezea upinzani wa serikali ya Ufaransa kuhusu uchaguzi huo: |
20 | ialàn'i François Hollande, filohan'ny Repoblika Frantsayi Denis Sassou-Nguesso. | François Hollande, Rais wa Ufaransa, amejitenga na Sassou-Nguesso. |
21 | Tao anaty filazàna efa taty aoriana, toarian'ireo teny natao ny omalin'io ary nahakivy an'i Afrika manontolo, « manameloka izay rehetra herisetra no sady manohana ny fahalalahana maneho hevitra ny ao Elysée. | Baada ya kusababisha mshangao kote barani Afrika kwa matamshi aliyoyatoa mbele ya vyombo vya habari siku moja kablda, Elysée ilisema “inalaani ghasia zozote na inaunga mkono uhuru wa kujieleza. |
22 | [François Hollande] mampahatsiahy fa niriany, nandritry ny kabary nataony tany Dakar, ny 29 Novambra 2014, ho voahaja ireo Lalàm-panorenana ary ho ao anaty mangarahara tsy azo hiadiana hevitra no hanatanterahana ireo fakànkevitra amin'ny fifidianana. | [François Hollande] anatoa mfano wa hotuba yake aliyoitoa jijini Dakar mnamo Novemba 29, 2014 alizungumzia matarajio yake kwa katiba zote kuheshimiwa na zoezi la kuwasikiliza wapiga kura kufanyika katika mazingira yenye uwazi wa kutosha.” |
23 | Nefa mazava fa miaraka amin'ilay fitsapankevitra nokasainy hatao ny Alahady, tsy manaja ny Lalàm-panorenan'i Kongô i Denis Sassou-Nguesso ary tsy manome antoka na kely aza hisian'ilay mangaraharaha tsy azo hiadiana hevitra. | Sasa ni wazi baada ya kura ya maoni ya Jumapili kwamba Denis Sassou-Nguesso, haheshimu katiba wala kuweka uwazi usio na shaka. |
24 | Ampian'i Taube hoe io toerana raisiny io no hanery ireo andaniny sy ankilany mpifanandrina hanamafy ny heviny ary mety betsaka ny zavatra tsy ampoizina hivoaka amin'ilay famahàna ny olana: | Taube aliongeza kwamba upinzani utailazimisha serikali na vyama vya upinzani kuchukua tahadhari kwa sababu mgogoro wa kisiasa unaendelea kufuka nchini humo: |
25 | Aoka ho tsaroana : tany Tonizia toy ny tao Burkina Faso, ora vitsy talohan'ny latsabato, Ben Ali sy Blaise Compaoré samy tsy nisy nihevitra hoe ao anaty fikoropahana no hialàny amin'ny fitondràna, ary amin'ny farany dia ny demaokrasia no handresy manoloana ny fibodoana fahefana ataon'olona iray. | Tusisahau: masaa kadhaa kabla ya kung'olewa, Ben Ali wa Tunisia na Blaise Compaoré wa Burkina Faso hawakuwa na habari kuwa demokrasia ingeshinda dhidi ya watawala wanaojiona wana nguvu zote. Vijana wa nchini hiyo wana matumaini na mustakabali wao, lakini hata hivyo wana wasiwasi mkubwa kwa maslahi ya kisiasa yanayotishia ustawi wa nchi yao. |
26 | Feno fanantenana ny tanora Kongôle saingy miahiahy ihany koa momba ireo tombontsoa politika tafiditra anatin'io. Tanora mpianatra ry Josué Mfutila Kiangata, Aaron Malu Mukeba sy Martin Nomapungu ary izy ireo no manome antsika ny fomba fijeriny ny demaokrasia ao Afrika : | Wanafunzi watatu, Josué Mfutila Kiangata, Aaron Malu Mukeba na Martin Nomapungu walitoa maoni yao kwenye tovuti ya habari za Afrika inayoitwa Waza Online kuhusu hali yamaono inavyoendelea nchini humo. |
27 | Martin: | Martin: |
28 | Mihiaka fandreseana sahady dieny mbola any alohan'ny fifidianana ny sasany amin'ireo mpirotsaka hofidiana ; sahala amin'ny manisika ry zareo hoe miara-mirona amin'izany ireo mpitarika andrim-panjakana misahana ny fifidianana. | Baadhi ya wagombea wanadai wameshinda kabla ya uchaguzi; wana maana kwamba wakuu wa taasisi zinazoendesha uchaguzi ni vibaraka wao. |
29 | Kanefa ireny andrim-panjakana ireny tsy afaka hiandàny, tsy maintsy mahaleotena. | Lakini taasisi hizi hazikupaswa kuwa na upande na zilitakiwa kuwa huru. |
30 | Io rantsana io dia ahitàna ireo mpanao pôlitika ; tonga ao miaraka amin'ny firehany ara-politika ry zareo. | Ni vyombo vilivyoundwa na wanasiasa; vinakuwa na maslahi fulani ya kisiasa. |
31 | Aaron: | Aaron: |
32 | Heveriko fa iraisan'ny tany tontolo ny fotokevitra demaokratika ary natao hanaja ireny fotokevitra ireny isika. | Ninadhani misingi ya kidemokrasia inafanana duniani kote na kwamba tunapswa kuiheshimu. |
33 | Tsy iombonako hevitra ireo izay mihevitra hoe rafitra tsara ny rafitra ifandovàna ampiharin'ny afrikàna. | Sikubaliani na wale wanaofikiri mfumo wa zamani wa ki-Afrika kurithishana ulikuwa mfumo mzuri. |
34 | Josué: | Josué: |
35 | Ampianarin'ny boky aman-gazety antsika fa tokony ho anaty tontolo milamina no ikarakaràna fifidianana. | Fasihi inatufundisha kwamba lazima tuandae uchaguzi kubadilisha mambo. |
36 | Nefa aty Afrika, tsy izany no zava-misy. | Lakini hapa Afrika mambo hayaendi namna hiyo. |
37 | Nahoana ? | Kwa nini? |
38 | Satria kolontsaina indramina izy io, kolontsain'ny Tandrefana izay tonga mba hoterena hapetraka eto Afrika. | |
39 | Hozongozonin'ny tanora afrikana izay mangetaheta hetsika vaovao ny fanjakàn'ireo filoha mitondra mandra-maty aty Afrika. | Kwa sababu ni utamaduni ulioazimwa, utamaduni wa wa-Magharibi ulioletwa Afrika bila kuangalia mazingira halisi. |