Sentence alignment for gv-mlg-20150304-68045.xml (html) - gv-swa-20150224-8551.xml (html)

#mlgswa
1Hampianatra Amin'ny Fiteny Swahili I TanzaniaWanafunzi Nchini Tanzania Kufundishwa kwa Lugha ya Kiswahili, si Kiingereza
2Mpianatra ao Arusha, Tanzania.Watoto wa shule mkoani Arusha, Tanzania.
3Sary ampiasàna ny lisansa Creative Commons , an'i Colin J.Picha imetolewa na mtumiaji wa mtandao wa Flickr Colin J.
4McMechan, mpampiasa Flickr.McMechan kwa leseni ya Creative Commons.
5Miomana ny handray kihon-dàlana ho raketin'ny tantarany i Tanzania amin'ny fanoloana ny teny Anglisy ka hampiasàna ny swahili ho teny entina mampianatra any an-tsekoly manerana ny firenena.Tanzania iko tayari sasa kufanya mabadiliko ya historia kwa kuachana na lugha ya Kiingereza na kuanza kutumia rasmi Kiswahili kama lugha ya kujifunzia na kufundishia katika shule za nchi hiyo.
6Ny 13 febroary 2015, natomboky ny filoha Jakaya Kikwete, ao anatin'ny Vinam-pirenena 2025, hanitatra ny ambaratonga fototra 7 taona ho lasa 11 taona ity rafi-panabeazana vaovao ity. Nofoanany koa ny fanaovana fanadinam-pirenena rehetra amin'ny ambaratonga fototra ary hatao maimaim-poana ny fanabeazana any amin'ny fanabeazana fototra ihany.Sera mpya ya elimu iliyozinduliwa na Rais Jakaya Kikwete mnamo Februari 13, 2015, inayokwenda sambamba na Mpango wa Taifa Kuelekea 2025 inarefusha elimu za msingi kutoka miaka saba ya sasa mpaka miaka 11, na kuifanya elimu hiyo kuwa bure ikiwa ni pamoja na kuondoa mtihani wa taifa kwa wahitimu wa elimu ya msingi kuingia sekondari.
7Sambany teo amin'ny tantara no misy firenena iray ao Afrika hanome lanja ny fampianarana amin'ny teny Afrikana fa tsy amin'ny tenim-pirenena vahiny ho an'ireo mpianatra amin'ny ambaratonga rehetra.Hatua hii inaonekana kuwa mojawapo ya maamuzi ya kwanza kwamba nchi ya Afrika inaamua kufundisha wanafunzi wake kwa ngazi zote kwa kutumia lugha ya ki-Afrika badala ya lugha za kigeni.
8Maneho hevitra amin'ity fitsimbadihan'ny teny ity dia nanamarika i Atetaulwa Ngatara, sekretera maharitry ny Ministeran'ny fanabeazam-pirenena sy ny fiofanana momba ny asa, fa ho ampianarina hatrany ny teny Anglisy. Kanefa, tsy horaisina intsony ho tsy maintsy ilain'ny mpianatra io ny hianatra ny taranja rehetra amin'ny teny Anglisy.Akitoa maoni yake kuhusu mabadiliko ya lugha, Atetaulwa Ngatara, naibu mkurugenzi wa sera katika Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi, alisema Kiingereza kitaendelea kufundishwa kama lugha, na kwamba wanafunzi kujifunza Kiingereza haitamaanisha kuwa ni lazima masomo yote yafundishwe kwa lugha hiyo.
9Niteraka valinkafatra mifamahofaho be ny lahatsoratra iray miresaka io fiovàna ara-politika io navoaka ao amin'ny Facebook, avy amin'i Oliver Stegen, mahay ny fiteny swahili fa manam-piaviana Alemàna no sady mpanolotsaina momba ny teny ao amin'ny SIL InternationalMakala kuhusu mabadiliko hayo ya sera iliyowekwa kwenye mtandao wa Facebook naOliver Stegen, ambaye ni mzungumzaji wa Kiswahili mwenye asili ya Ujerumani na mshauri wa lugha wa shirika lisilo la kibiashara linaloshughulika na ukuzaji wa lugha SIL International, iliibua hisia mchanganyiko.
10Manàla azy amin'izany i Nancy Petruzzi Maurer :Nancy Petruzzi Maurer alitania kwa salamu ya Kiingereza iliyokosewa:
11Good mauning teacha !”“Goood mauning teacha!”
12Tsy misy anampiana azy.Hakuna zaidi
13Mametraka fanehoankevitra iray amin'ny teny swahili i Paul A Kijuu, ka ao no hanazavàny fa namadika ny kilasy ho toy ny milina mpanatanteraka baiko ny teny anglisy :Paul A Kijuu alitoa maoni kwa Kiswahili akisema kwamba Kiingereza kimegeuza tabaka la wasomi kuwa maroboti:
14Ho ahy, Oliver Stegen, heveriko fa fanapahankevitra tsara io.Kwa upande wangu, Oliver Stegen mimi naona hii ni hatua nzuri sana.
15Ny olona dia tsy manao afa-tsy ny mitaraina isika.Shida yetu ni kulalamika.
16Tokony ho ny teny azon'izay hampiasa azy no anaovana ny fanabeazana.Elimu inapaswa itolewe kwa lugha inayoeleweka kwa mtumiaji.
17Ankoatry ny famadihana antsika ho toy ny milina mpanatanteraka baiko, tsy dia manampy antsika loatra ny teny Anglisy.Kiingereza hakitusaidii zaidi ya kutufanya maroboti.
18Tsy afaka ny hisaina malalaka ireo vato nasondrotry ny tany avy eto amintsika satria tsy tàkany izay nianarany.Wasomi wetu hawafikiri kwa kujitegemea kwa sababu hakuna walichojifunza wanachokielewa.
19Mampahatsiahy i Vera Wilhelmsen fa raha tsy ny olona rehetra no mila mandalo oniversite; dia ilain'ny olona rehetra kosa ny zo hahazo fanabeazana tsara kalitao :Vera Wilhelmsen alibainisha kwamba ingawa si kila mtu anahitaji kufika Chuo Kikuu lakini kila mmoja anastahili elimu bora ya msingi:
20Heveriko fa tena zava-dehibe ny mijery izay fanabeazana fototra tena ahitan'ny maro tombony.Ninadhani ni muhimu kutafakari aina gani ya elimu ya msingi itawanufaisha watu wengi.
21Azo antoka fa vitsy amin'izao fotoana izao ny olona tonga eny ambonin'ny dabilion'ny ambaratonga faharoa, ary mbola vitsy amin'ireo no mivoaka mahazo diplaoma.Ni bayana kwamba mpaka leo hii si watu wengi wanafanikiwa kufika sekondari, na ni wachache sana wanahitimu elimu hiyo.
22Raha toa ny mpianatra sy ny mpampianatra ka tsy voaomana hiala amin'ny anglisy ho amin'ny swahili, dia hametraka olana goavana izany.Kuna tatizo pale ambapo si wanafunzi wala walimu wameandaliwa kubadilika kutoka Kiswahili kwenda Kiingereza katika shule ya Sekondari.
23Mila jerena akaiky ny fiantraikan'io fanovàna io, saingy efa dingana tsara mankany aloha amin'ny lafiny rehetra mihitsy io.Ni kweli, tunapaswa kutazama athari zake, lakini ninaamini hii ni hatua nzuri ya mafanikio.
24Tsy ny rehetra no mila mankany amin'ny oniversite nefa kosa mendrika ny rehetra ny hahazo fanabeazana fototra !Si lazima kila mmoja afike Chuo Kikuu, lakini raia wote wanastahili elimu bora ya msingi!
25Tsy mbola ny rehetra anefa no manaiky ilay rafi-panabeazana vaovao.Hata hivyo, si kila mmoja aliafiki mfumo huo mpya wa elimu.
26Tsipihan'i Steve Nicolle ny iray amin'ireo antony mety hampidi-doza ao anatin'ity politika vaovao :Steve Nicolle alibainisha uwezekano wa athari ya sera hiyo mpya ya elimu:
27Ny fiantraikany iray mampanahy ahy ho aterak'ity lalàna vaovao ity dia ny fitomboan'ny fampidirana ny ankizy hianatra any amin'ny sekoly tsy miankina, izay hanohy ny hanome fampianarana amin'ny teny Anglisy.Ninahisi athari ya sera hii itakuwa kuongezeka kwa uandikishaji wa wanafunzi katika shule binafsi ambazo zinaendelea kufundisha kwa Kiingereza.
28Asio maso akaiky ireo politisiana, amin'ny hoavy, izay mety hanome alàlana fanokafana sekoly vaovao hampianatra amin'ny teny Anglisy !Chunguzeni sana mtaona wanasiasa wakifungua shule mpya zinazofundisha kwa Kiingereza katika siku za hivi karibuni!
29Mitovy hevitra amin'i Steve Nicole i Elly Gudo, tamin'ny faminavinàna fa ireo politisiana no tena hivoaka hahazo tombony amin'io politikam-panabeazana io :Elly Gudo alikubaliana na Steve Nicole, akidhani kwamba wanasiasa watakuwa wanufaika wakuu wa sera hii:
30Miombon-kevitra tanteraka amin'i Steve Nicolle aho.Ninakubaliana na wewe kabisa Steve Nicolle.
31Efa ela niainana tao Tanzania, azoko atao tsara ny manamafy aminareo fa ireo politisiana no tena hivoaka hahazo tombony amin'io politika vaovao momba ny fanabeazana io.Kwa kuishi hapa Tanzania, ninaweza kukuambia kwa hakika kwamba wanasiasa watakuwa ndio wanufaika wakuu wa sera hii ya elimu.
32Ny ankamaroan'ireo saranga salantsalany sy manan-katao, izay mihevi-tena ho ao anaty tanàna iray ao anaty fanatontoloana, dia hanao izay tratry ny heriny hampianatra ny zanany any amin'ireo sekoly mampiasa sy miteny Anglisy.Wengi wa wa-Tanzania wa tabaka la kati na la juu ambao wanahusudu utandawazi watafanya kila wanaloweza kuwapeleka watoto wao kwenye shule zinazofundisha Kiingereza.
33Ny zanaky ny sahirana araka izany no tena ho voa mafy sy sahirana rehefa hiditra oniversité, ary azo hitarina hatrany amin'ny resaka fitadiavana asa.Mtoto wa masikini ndiye atakayekuwa mwathirika mkuu utakapokuja wakati wa kujiunga na Chuo Kikuu na hata pale anapoanza kutafuta kazi.
34Ato anaty 20 taona, hampizarazara ny firenena ireny saranga ireny.Baada ya miongo miwili, nchi [hii] itakuwa na matabaka yaliyo wazi.
35Amin'ny endriny rehetra, mila manao revôlisiôna toy ny nataon'ny frantsay i Tanzania.Tanzania inahitaji mapinduzi kama yale ya Ufaransa katika sura nyingi.
36Manohitra an'io politika io, i Muddyb Mwanaharakati no mandefa ity hafatra manaraka ity amin'ny teny swahili :Akipinga sera hiyo, Muddyb Mwanaharakati alisema yafuatayo kwa Kiswahili:
37Aza mampihomehy ahy, ry Oliver Stegen !Oliver Stegen usichekelee.
38Avadik'izy ireo ho lasa politika ny olana.Wametia siasa ndani yake.
39Ny zanaky ry zalahy alefa any aminà sekoly iraisampirenena [izay ny teny anglmisy no entina mampianatra].Watoto zao wanasoma international schools [shule za Kimataifa].
40Isika, mahantra, hanohy handeha any amin'ireo sekolintsika tsizarizary sy tsy dia mahavita azy, ary isika hothizantsika ny fomban'ampondra amin'ny teny anglisintsika “ya-ya-yes-no-yes-no”, raha ny zanak'izy ireo kosa hiteny tsy miambakavaka ny teny Anglisy.Sisi akina kajamba nani tutasoma zilezile S.t vichochoroni ili tubaki na Kiingereza chetu cha ya, ya, yes no yes no. Wakati watoto wao wanamwaga ngeli ya maana.
41Ry Oliver, mbola lavitra ny fiovàna isika, na ny afisy sy ny famitam-baovaon'ny governemanta aza mbola betsaka no amin'ny teny Anglisy any amin'ny faritra maro any.Sijaifurahia hatua hii. Kwetu bado sana Oliver hata matangazo na sehemu nyingi ya masuala ya serikali yapo Kiingereza.
42Josephat Rugemalira manamarika fa tsy tena miainga ifotony araka ny inoan'ny olona azy ilay politikam-panovàna vaovao :Josephat Rugemalira alibaini kwamba sera mpya haina mabadiliko makubwa kinyume na watu wanavyofikiri:
43Ilainareo ny mamaky antsakany sy andavany izay voasoratra momba io pôlitika io. Voasoratra fa hoe ampianarina amin'ny ambaratongam-pianarana rehetra ny swahili ary voasoratra IHANY koa fa ampiasaina amin'ny ambaratonga rehetra ny Anglisy (izay midika fa hatrany amin'ny fanabeazana fototra).Unahitaji kusoma kwa makini sera inavyosema: Inasema Kiswahili kitafundishwa katika ngazi zote na PIA inasema Kiingereza kitaendelea kutumika katika ngazi zote (maana yake ni pamoja na shule ya msingi).
44Ho ahy, ny zavatra vaovao tokony hotànana ao anatin'ity fanavaozana ity, dia ny fahafahan'ny olona sasantsasany mameraka sekoly ambaratonga faharoa mampiasa ny teny swahili, fa koa ho an'ireo solontenam-panjakana eny an-toerana, hamadika amin'ny fomba ofisialy ireo sekoly ambaratonga fototra tsy miankina efa misy ao mba ho lasa sekoly mampiasa sy miteny Anglisy.Kwa hiyo tafsiri yangu ni kwamba jambo pekee jipya linalowezekana kupitia kauli kama hizi ni kuwepo kwa uwezekano kwamba sasa baadhi ya watu wanaweza kuanzisha Shule za Sekondari zinazofundisha kwa Kiswahili, na kwamba sasa ni rasmi mamlaka za serikali za mitaa zinaweza kugeuza shule za msingi zilizopo kuwa za Kiingereza.
45Maneho hevitra amin'io lahatsoratra io ihany, izay noraisin'ny Trending Kenya, hazavain'i Margaret Njeru fa tsy manafoana ireo tenim-pirenena vahiny na ny teny faharoa akory ilay rafi-panabeazana vaovao. Ny mifanohitra amin'izay aza, mametraka azy ireny ho ami'ny toerany tokony hisy azay ao anatin'ny dingan'ny fandrantoana fahalalàna :Akijibu makala hiyo hiyo iliyochapishwa kwenye mtandao wa Trending Kenya, Margaret Njeru alieleza kwamba mfumo huo mpya wa elimu haipigi teke lugha za kigeni bali kuziweka katika nafasi sahihi katika mafunzo:
46Tena sahisahy ity rafitra vaovao ity ary mankany aminà zotra natao haleha.Kwa hakika, hatua hii ni ya kijasiri na ni mwelekeo sahihi.
47Mandray anjara amin'ny fampandrosoana ny fanabeazana, ary ny fandrosoaa dia miankina amin'ny teny izay takatry ny vahoaka.Elimu ni maendeleo, na maendeleo yanaweza kuja tu kupitia lugha inayoeleweka vizuri kwa watu.
48Eran'izao tontolo izao, tsy misy mihitsy toekarena niroborobo tamin'ny fianteherana tami'ny tenim-pirenena vahiny, ary ny fampiasàna ireo tenin'ny mpanjanatany fahiny tao Afrika dia nandray anjara betsaka tamin'ny fanilikilihana ny ankamaroan'ireo vahoaka tsy ho ao anatin'ny dingan'ny fampandrosoana.Duniani kote, hakuna nchi zinazosemekana kuwa zimeendelea zinazotumia lugha za kigeni. Matumizi ya lugha za wakoloni waliotawala nchi nyingi za Afrika yamechangia kubaguliwa kwa wananchi wengi katika mchakato wa maendeleo.
49Raha tiantsika ny hamaritra ny làlan'ny fampandrosoan”ntsika”, dia mila mifanindran-dàlana aminy koa ny fisafidianana ny teny ampiasaina.Kama tunapaswa kutafsiri njia ya maendeleo ‘yetu', basi uchaguzi wa lugha lazima uende sambamba na njia hiyo.
50Ary izany tsy midika velively ho fandraràna ny tenim-pirenena vahiny (na ireo teny faharoa), fa famerenana azy ireny ho amin'ny toerany tokony hisy azy ao anatin'ny dingan'ny fandratoana fahalalàna.Na hii haimaanishi kwa vyovyote kuzipiga teke lugha za kigeni (au zile tunzojifunza ukubwani), badala yake ni kuziweka katika nafasi inayozifaa katika ufundishaji na ujifunzaji.
51Kwame Aboagye maminavina hoe fotoana ireo ho an'ny Afrikana hanehoany hevitra amin'y fiteniny :Kwame Aboagye alisema ni wakati sasa wa-Afrika watumie lugha zao wenyewe:
52Tena efa fotoana izao ho antsika, firenena afrikana, hitenenantsika ireo tenim-paritra aty amintsika, toy ny twi, ny yoruba, ny swahili ary ny mandingue. Tsy tenindrenintsika mihitsy ny anglisy.Wakati umewadia nchi zetu za ki-Afrika ziongee lugha zetu wenyewe kama vile ki-Twi, ki-Yoruba, ki-Swahili na ki-Mandingo.
53Mila mifoha isika ary miverina amim-pireharehàna amin'ny maha-izy antsika eo ami'ny lafiny fiteny.Kiingereza hakikuwa lugha yetu ya asili na tunahitaji kuamka na kurejea misingi yetu wenyewe kwa fahari.
54Goavana be io kihon-dàlana io, saingy miaraka aminy dia misy fanamby tsy azo tsinontsinoavina, ho i Christina Higgins manamarika :Mabadiliko hayo ni ya kihistoria lakini yanakuja na changamoto kadhaa, kama alivyobainisha Christina Higgins:
55Tena vaovao tsara na izany aza.Habari njema kabisa.
56Ny ilaina fantarina sisa dia fomba hiantohana ny tetezamita hifindràna mankany amin'ny swahili amin'ny resaka fitaovana enti-mampianatra, ny fanadinana… Na eo aza ireo fanamby tsy maintsy atrehana, dia tena kihon-dàlana goavana be io.Sasa jaribio kubwa litakuwa namna ya kutafsiri kwa Kiswahili vitabu, mitihani na zaidi. Pamoja na changamoto zake, mabadiliko haya ni ya kihistoria.