Sentence alignment for gv-mlg-20130602-48950.xml (html) - gv-swa-20130601-5055.xml (html)

#mlgswa
1Mozambika : Mitokona Mitaky Karama Ambonimbony Kokoa Ireo Mpiasan'ny FahasalamanaWafanyakazi wa Sekta ya Afya Nchini Msumbiji Wagoma Kudai Maslahi
2Francisco J.Francisco J.
3P.P.
4Chuquela, mpiara-miasa amin'ny gazety @Verdade mpikambana ao amin'ny Global Voices any Mozambika no nitatitra ity tantara ity ho an'ny Global VoicesChuquela, anayefanya kazi na mshirika wa Global Voices @Verdade Newspaper nchini Msumbuji, aliripoti habari hii kwa ajili ya Global Voices
5Nitokona nandritra ny folo andro ny mpiasan'ny fahasalamana mozambikana, nitarika tany amin'ny fiatoan'ny asa atao any amin'ny toeram-pitsaboana maro manerana ny firenena.Wafanyakazi wa sekta ya afya nchini Msumbiji wamekuwa katika mgomo uliodumu kwa siku kumi na kusababisha kusimama kwa huduma katika vitengo vingi vya kutoa huduma za afya kote nchini humo.
6Ny fisondrotan-karama, ny fampitoviana, ary ny fanamboarana ny saran'ny ao amin'ny sampan-draharahan'ny vonjy aina amin'ny tobim-pitsaboana manerana ny firenena no fototry ny fitakiana ataony amin'ny governemanta.Mgogoro wao na serikali umetokana na madai yao ya kuboreshewa maslahi na mazingira ya kazi pamoja na kurekebishwa kwa gharama za chumba cha wagonjwa mahututi katika mahospitali yote nchini humo.
7Efa fitokonana faharoa teo amin'ity sampan-draharaha ity nandritra ny 2013 izao miseho izao, fa saingy ny tamin'ity indray mitoraka ity dia nitatra bebe kokoa tany amin'ireo matianina mpiasan'ny fahasalamana ny hetsi-panoheran'ireo mpitsabo ary efa naharitra roa herinandro izao.Huu ni mgomo wa pili katika sekta hiyo kufanyika nchini humo kwa mwaka 2013, isipokuwa tu wakati huu mgomo wa madaktari umepanua wigo wake na kujumuisha wataalamu zaidi wa afya na umeendelea kwa juma la pili sasa.
8Tonga tamin'ny fara-tampony ny hetsika rehefa nosamborin'ny mpitandro filaminana i Dr. Jorge Arroz, filohan'ny Associação Médica de Moçambique, ny 26 May 2013 noho ny fanamelohana ho mpanakorontana (famporisihina ny hatezerana na fiokoana amin'ny governemanta).Hisia za hasira zilipanda Jumapili usiku, Mei 26, 2013 wakati Rais wa Associação Medica de Moçambique, Daktari Jorge Arroz, alipokamatwa na polisi akishitakiwa kwa makosa ya uchochezi (kitendo cha kuonyesha kutoridhika au uasi dhidi ya serikali).
9Vokatry ny fanetsehana ny vahoaka niaraka tamin'ny haino aman-jery ary ny fanelanelanan'ireo mpahay lalàna teo anoloan'ny tobin'ny mpitandro filaminana no antony namotsorana an'i Arroz ora vitsy tato aoriana.Kuachiliwa huru kwa Arroz saa chache baadaye kulichochewa kwa kiasi kikubwa na uhamasishaji mkubwa wa watu mbele ya kituo cha polisi ikichangiwa pia na kuwepo kwa vyombo vikuu vya habari na hatua ya wanasheria kuingilia kati.
10Nofintinin'i Tomás Queface, mpianatra iray ao amin'ny sosiolojia, tao amin'ny bilaoginy [pt] Política e Tecnologia ny fametraham-panontaniana avy hatrany nataon'ny Mozambikana tao amin'ny haino aman-jery sosialy mikasika ny ao antony ambadiky ny fisamborana an'i Arroz ary ny fanehoankevitra momba ny tsy fisian'ny fahalalahana maneho hevitra ao amin'ny firenena.Tomás Queface, mwanafunzi wa sosholojia, alitoa muhtasari kwenye blogu yake [pt] aiitayo Política e tecnologia jinsi wananchi wa Msumbiji walipohoji haraka sana kwenye vyombo vya habari vya kijamii sababu ya Arroz kutiwa kizuizini na kutoa maoni juu ya ukosefu wa uhuru wa kujieleza nchini humo.
11Ny alatsinainy maraina 27 May, nivory tao amin'ny Cineteatro Gilberto Mendes, ireo mpiasan'ny fahasalamana mitàna lovia tsy misy na inona na inona eny an-tànany.Siku ya Jumatatu asubuhi, Mei 27, wataalamu wa afya walikutana katika jengo la Cineteatro Gilberto Mendes, huku wameshika sahani tupu kwenye mikono yao.
12Sary avy amin'ny Canal Moz.Picha kwa hisani ya Canal Moz.
13Ny valintenin'ny governemantaSerikali yadhibiti habari
14Heverin'ireo mpandinika fa mampitombo isa ireo mpiasan'ny Fahasalamana mitokona ny nisamborana an'i Arroz.Wachambuzi wanaamini kwamba kukamatwa kwa Arroz kulichochea ushiriki [pt] wa wafanyakazi zaidi wa afya katika mgomo huo.
15“Tatitry ny salam-pahavitrihin'ireo mpitokona avy amin'ireo irakiraka : nidina ho dimy isan-jato izany raha 90 isan-jato teo aloha”, notaterin'ny The Stream-n'ny Aljazeera ny 28 May.Taarifa kuhusu asilimia ya wafanyakazi walioshiriki mgomo ni kati ya asilimia 90 hadi 95 ya wafanyakazi wote wa afya”, kipindi cha The stream cha Aljazeera kiliripoti tarehe 28 Mei.
16Ny 28 May , olon-tsotra iray no nitatitra hoe nihaona tao amin'ny Hopitaly Be tao Beira ireo mpiasa matianina amin'ny fahasalamana.Mei 28, raia alitoa taarifa kwamba wataalamu wa afya walikuwa wanakutana katika Hospitali ya Beira ya kati.
17Efa miverina amin'ny laoniny avokoa ny toeram-pitsaboana rehetra nandritra ny herinandro voalohany nitokonana hoy ny mpitondra tenin'ny Ministry ny Fahasalamana, ny mponina sy ny mpanao gazety tsy miankina dia nanambara fa nisy faneriterena betsaka tany amin'ny toerana fitsaboana sasany.Katika wiki ya kwanza ya mgomo, wakati msemaji wa Wizara ya Afya akisema kuwa vitengo vyote afya vilirejea hali ya kawaida, waandishi wa habari za kiraia na wale wa kujitegemea walisema kuwa kulikuwa vikwazo vingi katika baadhi ya vitengo vikubwa vya matibabu.
18Nandefa ny tatitr'izy ireo momba ny zava-misy any amin'ny tobim-pitsaboana sy toeram-pitsaboana maro ny mponina sy ny mpanao gazety ao Maputo : misy fahatarana ny fandraisana ary ny mpianatra, ny mpitsabo miaramila, ny vahiny ary ny vondrona iraisam-pirenena toy ny vokovoko mena no mandray sy mijery ny marary.Raia na waandishi wa habari mjini Maputo walituma ripoti zao kutoka hospitali kadhaa na vitengo vya afya: kulikuwa na kuchelewa kwa ushauri wa kitabibu, na wagonjwa walikuwa wanapokewa na kupimwa na wanafunzi, madaktari wa kijeshi, wageni na mashirika ya kimataifa kama vile Shirika la Msalaba Mwekundu.
19Ireo matianina hafa, izay manana ny toerana maha-lehibe azy any ivelan'ireo toeram-pitsaboana amin'ny andavanandro, no nanao ireo fitsaboana nilàna fahaizana manokana.Wataalamu wengine, ambao kwa kawaida huchukua nafasi ya uongozi wa nje vitengo, walikuwa wanafanya huduma fulani mahususi.
20Asa fampihorohoroanaVitendo vya vitisho
21Nanandrana nanetsiketsika ireo mpiasan'ny fahasalamana hiverina miasa ireo talenà tobim-pitsaboana, fa zava-poana izany.Wakurugenzi wa hospitali walijaribu kuhamasisha wataalamu wa afya kufanya kazi, lakini hawakufanikiwa.
22Nisy rakipeo nozarain'ny [pt] Fikambanana Medikaly any Mozambika ny 21 May tao amin'ny Facebook izay nilaza fa mandrahona sy mampihorohoro ny mpiasan'ny fahasalamana ny talenà Tobim-pitsaboana lehibe indrindra Mozambikana :Rekodi ya sauti [pt] iliyotumwa na Chama cha Madaktari cha Msumbiji katika Mtandao wa Facebook mnamo Mei 21 imefunua kitendo cha Mkurugenzi wa hospitali kubwa Msumbiji akiwatisha wataalamu wa afya:
23…amin'ny andro izay hampiasàn'ny Ministeran'ny Fahasalamana ny milina [fanerena] izay ao aoriana ao, hitomany ianareo …… siku ambayo Wizara ya Afya itaanza kutumia mashine [za kutesa] ambazo zipo, mtalia…
24Noraràn'ny Polisin'ny Repoblikan'i Mozambika (PRM) sy ny Hery Vonjy Taitra (FIR) tsy hiditra ao amin'ny zaridainan'i Nangade, kianja malalaka ao an-drenivohitr'i Mozambika, izay toeram-pivoriany ny mpiasan'ny fahasalamana ny 22 May teo.Mei 22, Polisi wa Jamhuri ya Msumbiji (PRM) Wakifuatana na Jeshi la Rapid Intervention (FIR) walizuia watu kuingia kwenye bustani ya Nangade, eneo wazi katika mji mkuu wa Msumbiji, ambako wafanyakazi wa afya walipanga kukutania hapo.
25Nobahanan'ny mpitandro filaminana ny fidirana ny zaridainan'i Nangade.Zuio la kuingia kwenye bustani ya Nangade likisimamiwa na polisi.
26Mitohy ny fitokonana, ahoana ny momba ny fahasalamana ?Mgomo unaendelea, vipi kuhusu afya?
27Mampanahy ny fikarakarana ny fahasalamam-bahoaka satria mbola tsy voavahan'ny Ministeran'ny Fahasalamana ny olan'ny mpitsabo, ny mpitsabo mpanampy sy ireo mpiasa sasany.Wakati Wizara ya Afya bado haijaweza kutatua tatizo la madaktari, wauguzi na watumishi, hali ya huduma ya afya inazidi kuwa mbaya zaidi.
28Tao amin'ny toraka bilaogy mivantana noforonin'ny @Verdade mba handraisana ireo tatitra ataon'ny mponina momba ny fitokonan'ny sampan-draharahan'ny fahasalamana, dia nisy fijoroana vavolombelona ny amin'ny fahabangan'ny fahadiovana, ny fanafody, ary ireo filàna fototra hafa.Katika blogu inayokusanya habari za moja kwa moja iliyotengenezwa na @ Verdade kukusanya habari za kiraia kuhusu mgomo katika sekta ya afya, kuna shuhuda za ukosefu wa usafi, madawa, na mahitaji mengine ya msingi.
29Nisy olona iray nitatitra tamin'ny SMS ny marainan'ny 28 May :Asubuhi ya Mei 28, mtandao wa raia uliripoti kupitia SMS:
30Tao amin'ny fotoam-pivoriana tao amin'ny Hopitaly Ben'i #Maputo io maraina io “tsy misy akanjo, tsy misy fitsaboana fery (pansement), tsy misy fampatoriana (anesthesie).Katika huduma ya mkutano leo asubuhi katika Hospitali Kuu ya Maputo, “hakuna mavazi, bandeji, dawa za ganzi.
31Tsy azo atao ny miasa amin'izany.”Ni vigumu kufanya kazi katika mazingira kama haya.”
32Tsy nahazo fanafody ireo mararin'ny TB tao amin'ny tobim-pitsaboana Malavane ao an-denivohitry ny firenena hatramin'ny nanombohan'ny fitokonana.Wagonjwa waliolazwa kwa sababu ya ugonjwa wa kifua kikuu katika Hospitali kuu ya Mavalane katika mji mkuu wa nchi hiyo hawajapata dawa tangu siku ya kwanza ya mgomo.
33Naverin'ny Fikambanana Medikaly any Mozambika sy ny Kaomisionan'ny Mpiasan'ny Fahasalamana fa tsy hijanona ny fitokonana raha tsy atsahatry ny governemanta ny fampihorohoroana ny mpiasan'ny fahasalamana sy ireo mpiasa hafa nanatevina laharana ny fitakiana, ary mahafa-po ny valin'ny fangatahan'izy ireo.Chama cha Madaktari cha Msumbiji na Tume ya Watumishi wa Afya walisisitiza kwamba mgomo utasitishwa tu endapo serikali itaacha kuwatishia wataalamu wa afya na wafanyakazi wengine ambao walijiunga na mgomo huo, na pia ikiwa madai yao yatatimizwa.
34Tsy eken'izy ireo ny fomba nanamboarana ny karamany, satria fanivaivana raki-pifanarahana teo amin'ny fikambanana sy ny governemanta tamin'ny volana Janoary izany.Wafanyakazi wa afya wanapinga jinsi marekebisho ya mshahara yanavyofanywa, katika ukiukaji wa mkataba wa maridhiano kati ya chama hicho na serikali mwezi Januari.
35Nambaran'ny governemanta tamin'ny alalan'ny Tale nasionalin'ny fitantanana mpiasa ao amin'ny Ministeran'ny Asa sy ny Asam-panjakana fa eo amin'ny fetra farany azony atao ry zareo raha resaka fanamboarana ny karama.Serikali, kupitia mkurugenzi wa kitaifa wa uongozi wa kimkakati wa rasilimali-watu katika Wizara ya Utumishi wa Umma, alisema kwamba tayari imefikia kikomo katika uwezo wake wa kulipa marekebisho ya mshahara.
36Ny Ministeran'ny fahasalamana kosa dia miampanga ny fikambanana ho tsy mety misokatra amin'ny resaka.Wizara ya Afya ilishtaki chama kwa kutokuwa wazi katika mazungumzo.
37Fa manana ny dika avy amin'ny taratasy ofisialy nifanakalozan'ny fikambanana tamin'ny Ministeran'ny Fahasalamana ny @ Verdade izay azon'ny tsirairay vakiana, ao anatin'ny taratasy iray tamin'ny 21 May, izay nanambaràn'ny mpiasan'ny fahasalamana ny fahavononany hanohy ny fifampiraharahana, ho valin'ny taratasy avy amin'ny Ministera.Lakini @ Verdade ina nakala ya mawasiliano rasmi yaliyokuwepo kati ya chama na Wizara ya Afya ambapo yeyote anaweza kusoma, katika barua ya tarehe Mei 21, kwamba wataalamu wa afya waelezea uwazi wao wa muendelezo wa mazungumzo, katika kujibu barua kutoka kwa Wizara.