# | nld | por |
---|
1 | Chungui: Het opgraven van de verschrikkingen van terrorisme in Peru | Chungui: desenterrando o horror do terrorismo no Peru |
2 | Het disctrict Chungui vormt een onderdeel van de provincie La Mar in de regio Ayacucho. | Chungui, o distrito, é parte da província de La Mar, na região de Ayacucho. |
3 | Een gedeelte van het district staat bekend als Oreja de Perro (hondenoor) omdat het op de kaart daarop lijkt. | Uma parte do distrito é conhecida como Oreja de Perro (Orelha de Cachorro) por causa da sua semelhança no mapa. |
4 | Het bovenstaande plaatje is gemaakt door Moner Lizana van de website chungui.info | Foto de Moner Lizana do website chungui.info |
5 | Dertig jaar geleden werden honderden burgers slachtoffer [es] van de terroristische organisatie het Lichtend Pad en de tegenacties van de Peruaanse overheidstroepen in de gemeenschappen in Chungui en Oreja de Perro (Dog Ear) [es] gelegen in de regio Ayacucho. | Trinta anos atrás, centenas de civis foram vítimas [es] do grupo terrorista Sendero Luminoso e das ações de contra-insurgência do governo peruano nas comunidades de Chungui e Oreja de Perro (Orelha de Cachorro) [es], na região de Ayacucho. |
6 | Velen van de slachtoffers zijn begraven in onbekende massagraven, en de opgraving en identificatie van de menselijke overblijfselen is pas kort geleden begonnen. | Muitas dessas vítimas foram enterradas em valas comuns de localização desconhecida, e a exumação e identificação dos cadáveres começaram a ser feitas recentemente. |
7 | De terroristische organisatie het Lichtend Pad is ontstaan in Ayacucho en zijn strategie was om de arme en van oudsher uitgebuite plattelandsbevolking te bewapenen om de grote steden in het land aan te vallen. | O grupo terrorista Sendero Luminoso nasceu precisamente em Ayacucho e sua estratégia era de armar os camponeses, tradicionalmente pobres e explorados, para que cercassem as maiores cidades do país. |
8 | Het gevolg van deze strategie was dat vele boeren gedwongen werden om zich aan te sluiten bij het Lichtend Pad of om de gewapende groepen op uiteenlopende manieren te helpen, hierdoor werden de boeren door het nationale leger gezien als terroristen. | A implementação dessa estratégia significava que muitos deles eram forçados a se tornar parte do Sendero Luminoso ou a ajudar as células armadas de diversas maneiras, as quais, aos olhos do Exército, qualificavam os campesinos como terroristas. |
9 | De Waarheids- en Verzoeningscommissie [en] werd in 2001 opgericht om het politieke geweld dat het land in de jaren tachtig en negentig had geteisterd te onderzoeken. De commissie publiceerde in zijn eindverslag de getuigenissen [es] die waren verzameld in Chungui en Oreja de Perro samen met een tijdlijn van de gebeurtenissen die plaatsvonden tussen 1967 en 1995. | A Comissão Verdade e Reconciliação [en], estabelecida para investigar a violência política que flagelou o país entre os anos 1980 e 1990, divulgou os depoimentos [es] coletados em Chungui e Oreja de Perro em seu relatório final, com a cronologia dos eventos ocorridos entre 1967 e 1995. |
10 | Na het lezen van de verhalen wordt duidelijk dat het district niet één of twee aanvallen heeft ondergaan maar vele gewapende aanvallen en intimiderende acties van het Lichtend Pad gedurende de jaren tachtig. Onderdeel hiervan waren massamoorden op leden van de gemeenschap en de executie van burgerautoriteiten. | Após a leitura dessa história, é evidente que o distrito sofreu não somente um ou dois ataques, mas muitos ataques armados e ações intimidatórias feitas pelo Sendero Luminoso durante os anos 1980, incluindo o assassinato em massa dos membros da comunidade e a execução de autoridades civis. |
11 | Naar men zegt zijn er alleen al in het district Chungi 1.384 slachtoffers van terrorisme. | Houve supostamente 1384 vítimas do terrorismo, somente no distrito de Chungi. |
12 | Dit is wat een vrouw die getuige was van de Santa Carmen-massamoord in 1982 aan de commissie vertelde: | Esse é o relato feito à Comissão por uma mulher que testemunhou o massacre de Santa Carmem em 1982: |
13 | Deze mannen hadden een groot boek en lazen een lijst voor en ze zeiden mijn vaders naam, ze noemden XZ en zeiden dat hij dat moest zeggen, ze namen hem mee naar buiten en ze noemden mijn vader XZ en hij zei: “present, baas”. | Esses homens tinham um livro grande com eles e chamaram uma lista em que constava o nome do meu pai, pronunciando XZ e o levando para fora; então meu pai foi chamado de XZ, “aqui chefe”, meu pai respondeu. |
14 | Ze zeiden: “zeer goed, zeer goed, ze roepen je, ren, ren, ze roepen je vanaf daar” en ze maakten hem aan het rennen naar de school. | Eles disseram, bem, bem, estão te chamando então corra, corra, eles estão te chamando de lá, e eles o fizeram correr para a escola. |
15 | Verschillende mensen wachtten op hem achter de school, ongeveer zes of zeven waren aan het wachten en nog meer aan de andere kant van de muur. | Várias pessoas estavam esperando por ele atrás, como umas seis ou sete, e em volta do muro havia mais gente. |
16 | Mijn vader kwam daar aan en nog voor hij goed en wel zijn rug naar de school had toegekeerd viel iemand hem van achteren aan en begon hem te schoppen en toen hij zich probeerde te verdedigen werd hij neergestoken. | Então meu pai chegou até lá e, assim que ele deu as costas para a escola, um deles o atacou por trás começando a chutá-lo e quando meu pai tentou se defender o esfaquearam. |
17 | Het verhaal gaat verder: | A história continua: |
18 | Ze staken een mes in zijn rug en mijn vader begon te stompen en schoppen, bam, bam, bam. | Eles metem uma faca nas costas do meu pai e ele começa a dar socos e chutar e pa, pa, pa. |
19 | Ze gooiden hem op de grond en stonden op hem en mijn vader ging niet dood, maar toen hij nogmaals werd gestoken in zijn buik en zijn hart, schreeuwde mijn vader: “aaaah, aaaah neeee”, slechts drie keer. | Eles o empurram e pisoteiam, e meu pai não morre; mas quando ele é novamente esfaqueado, na barriga, o coração dele grita: “aiiiii, aiiiiinãoooo”, somente três vezes. |
20 | En nadat dit gebeurde, werd een andere man van de lijst opgeroepen en ook hij riep present, en opnieuw werd deze man gevraagd te rennen, rennen, en ook deze man rende. | E então, depois disso, eles chamam um outro homem da lista que também responde “aqui”, e que também lhe pedem para que corra, corra; e então, novamente, um outro, corra. |
21 | Ze riepen nog meer mensen van de lijst, acht mensen zijn doodgegaan. | A lista continua e oito pessoas morrem. |
22 | In januari 2013 zijn de overblijfselen van 78 opgegraven slachtoffers uit het district Changui [es] aan hun families [es] gegeven, en dit is slechts het begin. | Em janeiro de 2013 os restos mortais de 78 vítimas foram exumados na região de Chungui [es] e devolvidos às suas famílias [es], e isso é só o começo. |
23 | In augustus van hetzelfde jaar kondigde [es] het Speciale Forensisch Team (EFE) - een onderdeel van het openbaar ministerie - aan dat de menselijke overblijfselen van 200 personen waren gevonden in massagraven in het district Oreja de Perro en dat was begonnen om hen terug te brengen naar hun families. | No mesmo ano, em agosto, a Equipe Forense Especializada (EFE) - unidade do Ministério Público -, anunciou [es] o descobrimento de restos mortais de 200 pessoas em valas comuns na região de Oreja de Perro e deu início ao trabalho de devolução às suas famílias. |
24 | De leider van het forensisch team, Ivan Rivasplata, zei [es] dat het nog steeds onzeker is of deze mensen slachtoffer zijn geweest van het Lichtend Pad of van het leger. | O chefe da equipe forense, Ivan Rivasplata, disse [en] que ainda não é certo se essas pessoas foram vítimas do Sendero Luminoso ou do Exército. |
25 | Het verslag [es] van de opgraving, gepubliceerd door een lokale krant, is een pijnlijke na-vertelling van de jaren van terreur en van hoe, ook al zijn er zoveel jaren overheen gegaan, de nabestaanden nog steeds geïnteresseerd zijn in het achterhalen van wat er gebeurd is met hun vermoorde familieleden. | A crônica do processo de exumação, publicada por um jornal local, é um doloroso rememorar dos anos de terror e como, muito embora tanto tempo tenha passado, os enlutados estão interessados em recuperar o que quer que tenha restado dos membros assassinados das suas famílias; eles ajudam, dando as informações necessárias para que se encontrem mais valas comuns e locais de sepultamento clandestino. |
26 | De familieleden helpen ook door informatie te verstrekken die nodig is voor het vinden van meer massagraven en verborgen begraafplaatsen: “In dit dorp [Amaybamba] wacht Valentín Casa Quispe, een 36-jarige muildierdrijver die op zijn tien lastpaarden alle benodigde bagage en gereedschappen heeft voor de opgravingen, omdat hij denkt dat hij in een van de massagraven de overblijfselen van zijn vermoorde moeder zal vinden, die in 1986 overleed toen hij slechts negen jaar oud was”. | “Nessa cidade [Amayabamba], espera Valentín Casa Quispe, um jovem muleteiro de 36 anos que carrega nos seus 10 animais de carga toda a bagagem e ferramentas para as exumações. Ele tem um interesse especial em ajudar a equipe de acusação, porque ele acredita que, numa dessas valas, ele encontrará os restos mortais da mãe dele, morta em 1986 quando ele era um menino de 9 anos de idade”. |
27 | Vele kinderen werden wees en waren op zich zelf aangewezen [es] om te overleven: “Eugenia was zeven jaar oud toen in 1984 haar zusjes werden geëxecuteerd in hun dorp Chaupimayo en haar vader op de militaire basis in Mollebamba. | Muitas crianças foram deixadas órfãs e tiveram que tentar [es] sobreviver de qualquer maneira. “Eugenia tinha sete anos quando suas irmãs foram executadas na cidade de Chaupimayo e seu pai, na base militar de Mollebamba em 1984. |
28 | Na deze tragedie leefde ze twee jaar in de bergen waar ze half-gekookte kruiden en rauwe mais at. | Depois dessa tragédia, a menina passou dois anos nas montanhas comendo ervas escaldadas e miho cru. |
29 | […] ‘Toen het leger mij gevangen nam en naar Mollebamba bracht was ik al negen'. | […] ‘Quando o exército me capturou e me levou para Mollebamba, eu já tinha 9 anos'. |
30 | Het leger gaf haar aan een plattelandsvrouw, Lorenza Hurtado, die haar dwong om haar vee naar de buiten te brengen om te grazen en te werken in het huishouden. | “O Exército a entregou para uma camponesa, Lorenza Hurtado, que a forçava a levar o rebanho para a pastagem e a prestar serviços dentro de casa. |
31 | ‘De vrouw mishandelde mij, ze schreeuwde tegen mij en vertelde altijd tegen iedereen in de gemeenschap dat ze een kleine terrorist in huis had genomen'. | ‘A senhora me maltratava, gritava comigo e sempre falava para todos na comunidade que ela tinha pego uma pequena terrorista'. |
32 | Een jaar later redde haar oom, Antonio Quispe Nieve, haar en nam haar mee naar Andahuaylas. | Um ano depois, o tio da menina, Antonio Quispe Nieve, a salvou, levando-a para Andahuaylas”. |
33 | Ondanks alles kan worden gezegd dat Eugenia geluk heeft gehad in vergelijking tot andere kinderen die niet alleen hun ouders hebben verloren maar ook hun identiteit, als ze niet vermoord werden. | Apesar de tudo, poderia se dizer que Eugenia teve sorte, se comparada com crianças que ficaram órfãs de pai e mãe e ainda perderam suas identidades, quando não foram assassinadas. |
34 | Van de 56 slachtoffers die in Chungui zijn gevonden, zijn 26 kinderen. | Das 56 vítimas encontradas em Chungui, 26 eram crianças |
35 | De journaliste Jacqueline Fowks deelde op de blog NoticiasSer het verhaal van het kleine broertje van Rigoberto en Marina. | A journalista Jacqueline Fowks, no blog NoticiasSer, compartilhou a história do irmão menor de Rigoberto e Marina. |
36 | Zij vroegen het leger hem met een helikopter naar het Huamanga-ziekenhuis te brengen omdat hij ernstig ziek was. | Eles pediram ao Exército para levá-lo de helicóptero para o Hospital Humanga porque ele estava muito doente. |
37 | Hierna hebben ze nooit meer iets van hem gehoord. | Depois disso, eles nunca mais souberam do paradeiro dele. |
38 | De journaliste voegt toe [es]: | A jornalista completa [es]: |
39 | Dit verhaal is geen uitzonderlijk geval. | Esse não é um caso isolado. |
40 | Een medewerker in de gezondheidszorg uit Ayacucho refereerde ook aan medewerkers en assistenten uit die tijd die zieke of gewonde kinderen meenamen met de helikopter, of kinderen wiens gemeenschap was verwoest; ze brachten de kinderen nooit terug. | Um funcionário da área de saúde de Ayacucho se referiu a trabalhadores e assistentes sociais daquela época, que levavam de helicóptero crianças doentes ou feridas ou crianças de comunidades devastadas, e depois nunca as devolviam. |
41 | Ze werden naar weeshuizen gebracht, zonder naam, en later registreerden de medewerkers hen als hun eigen kinderen. | Eles as levavam para orfanatos, sem nomes, e depois os funcionários as registravam como se fossem seus filhos. |
42 | Na het bestuderen van de gewelddadige geschiedenis van Chungui en Oreja de Perro vergelijkt en concludeert [es] de econoom Silvio Rendón het volgende op de blog GranComboClub : | No blog GranComboClub, o economista Silvio Rendón, após rever a violenta história de Chungui e Oreja de Perro, compara e conclui [es]: |
43 | In de jaren tachtig en negentig was het district Chungui het toneel van een oorlog van opstand en tegenopstand, vandaag is het district onderdeel van “VRAE”, de vallei van de rivieren Apurimac en Ene, een zone waar coca wordt verbouwd en nog steeds gewapende acties tegen de Peruviaanse staat plaatsvinden. | A área de Chungui foi palco de uma guerra insurgente-contra-insurgência durante os anos 80 e 90 e hoje é parte do “VRAE”, o vale dos rios Apurimac e Ene, uma zona de coca onde ainda existem ações armadas contra o Estado peruano. |
44 | Wat er 45 jaar geleden plaatsvond is zeer tekenend geweest voor nog steeds bestaande kwesties in de recente Peruviaanse geschiedenis. | O que aconteceu há 45 anos é um sinal dos problemas que persistem na história peruana recente. |
45 | En zoals we gezien hebben in 1965 tijdens de Gran Pajonal opstand [es], toen was er geen “waarheidscommissie”, geen militair tribunaal, geen beschuldigingen, helemaal niets van dat alles. | E como vimos em 1965: a revolta Gran Pajonal [es], não houve “comissão da verdade”, julgamentos militares, acusações, nada desse tipo. |
46 | De dingen bleven gewoon zoals ze waren. | As coisas permaneceram da mesma maneira. |
47 | Dertig jaar na de massamoorden, in 2013, lijkt het erop dat de slachtoffers en hun nabestaanden eindelijk enige waardigheid en herdenking (terug)krijgen. | Trinta anos após os massacres, em 2013, parece que as últimas vítimas e suas famílias irão reaver alguma dignidade e memória. |