Sentence alignment for gv-nld-20150505-19336.xml (html) - gv-spa-20150430-283779.xml (html)

#nldspa
1De herinnering aan een Kroatisch dorp leeft voort, 71 jaar nadat de nazi's het verwoestten.Los recuerdos persisten en una aldea croata, 71 años después de que los nazis la destruyeran
2Enkele van de huizen in Lipa vernietigd op 30 april 1944.Algunas de las casas en Lipa destruidas durante ese 30 de abril de 1944.
3De ruïnes bleven bewaard om de herinnering aan de horror van de haat levend te houden.Las ruinas se han conservado para mantener viva la memoria del horror del odio.
4Foto: Marinella MatejčićCrédito de la foto: Marinella Matejčić.
5Op 30 april 1944, rond 14.30 u., werd het dorp Lipa [en] in Kroatië omsingeld door zowel een groep Duitse SS officieren [en], leden van de Wehrmacht als Italiaanse fascistische milities [en].El 30 de abril de 1944, alrededor de las 2:30 de la tarde, la aldea de Lipa en Croacia fue rodeada por un grupo de oficiales de la división alemana de las SS y miembros de la Wehrmacht así como la milicia fascista italiana.
6Naar verluidt waren er Chetniks en Slovenian Home Guards [en] in de groep, die onder het commando stonden van Aurelio Piese, leider van de fascistische militie in Rupa, Kroatië.Supuestamente, había chetniks y miembros de la Guardia Nacional Eslovenia en el grupo, y estaban bajo el mando de Aurelio Piese, jefe de la milicia fascista en Rupa, Croacia.
7Rond 15.00 u. uur vielen ze het dorp binnen en stalen alles wat ze konden dragen, ook het vee.Irrumpieron en la aldea cerca de las tres de la tarde, y empezaron a robar todo lo que pudieron cargar, incluido ganado.
8De groep verkrachtte vrouwen en meisjes, vermoordde baby's en ouderen.El grupo violó a mujeres y niñas, masacró a los bebés y los ancianos.
9Na 21 mensen gemarteld en vermoord te hebben, realiseerden ze zich dat ze op deze manier het dorp niet konden vernietigen, dus veranderden ze van tactiek.Después de torturar y asesinar a 21 personas, se dieron cuenta de que no iban a poder destruir la aldea de esa manera, así que cambiaron de táctica.
10Ze verzamelden iedereen van het dorp, gaven hen het bevel hun waardevolle bezittingen in een bundel te pakken om naar interneringskampen gestuurd te worden.Reunieron a todos los de la aldea, les dijeron que empacaran sus objetos de valor en un atado y ordenaron que los enviaran a campos de internamiento.
11De nazi's leidden de mensen naar het huis van Kvartika, huis nummer 20 aan het begin van het dorp, en geboden hen naar binnen te gaan, waarna ze brandbommen gooiden en in het huis schoten.Los nazis llevaron a la gente a la casa de Kvartika, la casa número 20 a la entrada de la aldea, y les dijeron que entraran, después de lo cual arrojaron bombas incendiarias y dispararon contra la casa.
12De aanvallers overgoten daarna het huis met petroleum en verbrandden iedereen die binnen opgesloten zat.El grupo militante luego empapó la casa con petróleo y la quemó con todos encerrados.
13Ze vermoordden 269 mensen, waarvan 121 kinderen vanaf de leeftijd van 7 maanden tot 15 jaar.Asesinaron a 269 personas, de las cuales 121 eran niños de entre siete meses a 15 años.
14De nazi's brandden het hele dorp af en verwijderden de verkoolde lijken.Los nazis quemaron toda la aldea hasta sus cimientos y retiraron los cuerpos incinerados.
15Lipa was helemaal verwoest, alle 87 huizen en 85 bijgebouwen.Lipa quedó completamente destruida, todas sus 87 casas y 85 construcciones nexas.
16Van alle dorpsbewoners die aanwezig waren, overleefden slechts één man en één vrouw.De todos los aldeanos que estuvieron ahí ese día, solamente sobrevivieron un hombre y una mujer.
17Nazi's die de bundels van de slachtoffers doorzoeken en waardevolle bezittingen verzamelen.Nazis rebuscan los bultos de las víctimas, juntando objetos de valor.
18Originele foto's van het Maritiem en Historisch Museum van het Kroatisch Kustgebied Rijeka, met toestemming gebruikt.Fotografías originales, cortesía del Museo Marítimo y de Historia del Litoral Croata Rijeka, publicado con autorización.
19De acties van de nazi-groep werden door de daders op camera vastgelegd om op te scheppen tegenover hun oversten en vrienden en de film werd later voor ontwikkeling naar het fotoatelier van Silvestar Marož gebracht in Ilirska Bistrica, Slovenië, net 17,5 kilometer van Lipa.La acción del grupo nazi fue registrada en cámara por los perpetradores, con la idea de ser material de alardear para sus superiores y amigos, y luego la película fue llevada al taller de fotografía de Silvestar Marož en Ilirska Bistrica, Eslovenia, apenas a 17.5 kilómetros de Lipa, para ser desarrollada.
20Zijn zus maakte dubbels van de foto's en verborg ze, zo werden ze bewaard tot het einde van de oorlog.Su hermana hizo duplicados de las fotografías y los escondió, así que fueron preservados hasta el final de la guerra.
21Toen de oorlog voorbij was, werden de foto's in de etalage geplaatst zodat iemand ze kon herkennen.Cuando todo terminó, las fotografías se pusieron en la vitrina del taller para que alguien las reconociera.
22Het duurde niet lang vooraleer voorbijgangers het dorp herkenden.No pasó mucho hasta que un transeúnte reconoció la aldea.
23De foto's behoren nu tot het Herdenkingscentrum van Lipa, dat officieel geopend werd op 8 maart 2015.Las fotografias son ahora parte del Centro Conmemorativo Lipa Recuerda, que abrió oficialmente el 8 de marzo de 2015.
24Curator Vana Gović verklaart aan Global Voices:La curadora Vana Gović explicó a Global Voices:
25Foto's die als oorlogstrofeeën geconcipieerd werden, gebruiken we tegenwoordig om dergelijke praktijken te veroordelen.Las fotos que se concibieron como trofeos de guerra las usamos hoy para condenar este acto.
26We hebben een eerbiedwaardige procedure voor de foto's tot stand gebracht, aangezien we deze enkel tonen indien er een persoon is die er een verband mee kan aantonen.Hemos logrado un trato digno para estos artículos conmemorativos, pues estas imágenes trascendentales se muestran solamente si hay una persona que puede demostrar una relación con ellas.
27De kamer op de eerste verdieping is intiem ingericht met gedimd licht voor reflectie, zodat de bezoekers zich verbonden kunnen voelen met de slachtoffers en de misdaden die ze ondergaan hebben.La habitación del primer piso es privada, con iluminación tenue con la intención de ser lugar de reflexión, para que los visitantes puedan establecer una relación con las víctimas y los crímenes que sufrieron.
28De voorloper van het huidige Herdenkingscentrum was het Herdenkingsmuseum van Lipa, dat in 1968 zijn deuren opende, hoewel de etnografische collectie en de bewaarde ruïnes pas in mei 1969 opgenomen werden.El antecesor del Centro Conmemorativo de ahora fue el Museo Conmemorativo de Lipa, inaugurado en 1968, aunque la colección etnográfica y las ruinas preservadas se agregaron en mayo de 1969.
29Hetzelfde gebouw bood ook onderdak aan een kleuterschool, een kinderdagverblijf en een naschoolse kinderopvang voor kinderen van Lipa die in de afgelegen dorpen Rupa en Matulji naar school gingen.El mismo edificio albergó un colegio para niños de preescolar, un jardín de niños y una guardería para después de horario de oficina para niños de Lipa que asistían al colegio en las aldeas lejanas de Rupa y Matulji.
30Het museum en de school stond onder leiding van Danica Maljavac, een lerares geschiedenis en aardrijkskunde, wiens grootmoeder één van de twee overlevenden was en die vaak in het openbaar gesproken [en] heeft over de wreedheden die in Lipa gepleegd werden.El museo y colegio estaba bajo la dirección de Danica Maljavac, profesora de historia y geografía, cuya abuela fue una de los dos sobrevivientes y que a menudo ha hablado públicamente sobre las atrocidades cometidas en Lipa.
31Het Herdenkingscentrum, gelegen in het centrum van het dorp, bestaat uit een kelderverdieping, gelijkvloers en eerste verdieping.El Centro Conmemorativo, ubicado en el corazón de la aldea, consiste de un sótano, plata baja y piso superior.
32De kelderverdieping bevat de etnologische collectie van de streek en is nog niet geopend, terwijl het gelijkvloers en de eerste verdieping al toegankelijk zijn en het verschrikkelijke verhaal van WOII in de Westelijke Balkan verteld.El sótano contiene la colección etnológica de la región y todavía no ha abierto, mientras que la planta baja y el piso superior están abiertos y cuentan la aterradora historia de la Segunda Guerra Mundial en los Balcanes del oeste.
33Het gelijkvloers heeft een multifunctionele ruimte en een permanente tentoonstelling over de geschiedenis en het leven in Lipa en de hele regio van de Liburnische karst.La planta baja tiene un espacio multifuncional y una exhibición permanente sobre la historia y la vida de Lipa y toda el área Liburnia Karst.
34Behalve de foto's met context kunnen de bezoekers de Sloveense documentaire “De dag dat Lipa stierf” bekijken, waarin getuigen de verschrikkelijke dag beschrijven. De bezoekers kunnen ook luisteren naar de getuigenissen van informanten.Además de las fotografías con contexto, los vistantes pueden ver el documental eslovenio “El día que Lipa murió”, donde los testigos sobrevivientes describen el terrible día y se escuchan testimonios de informantes.
35Aangezien het centrum de traditie van het Herdenkingscentrum tracht verder te zetten, zal het gelijkvloers gebruikt worden als gemeenschapsruimte voor vergaderingen, tentoonstellingen en andere evenementen.Como el centro está tratando de continuar la tradición del Centro Conmemorativo, la planta baja será usada como una habitación comunitaria para encuentros, diversas exhibiciones y otras actividades.
36Slachtoffers die nadien verzameld en verbrand werden.Víctimas, que luego fueron reunidas y quemadas.
37Originele foto van het Maritiem en Historisch Museum van het Kroatische Kustgebied Rijeka, gebruikt met exclusieve toestemmingFotografía original, cortesía del Museo Marítimo y de Historia del Museo Marítimo y de Historia del Litoral Croata Rijeka, publicado con autorización.
38Gović zegt:Gović dice:
39De permanente tentoonstelling op het gelijkvloers toont het leven voor en na de verschrikkelijke dag in Lipa.La exhibición permanente en la planta baja está dedicada a la vida antes y después del sufrimiento de Lipa.
40Onze bedoeling is om elke bezoeker na het museumbezoek zich ervan bewust te maken dat deze tragische en verschrikkelijke gebeurtenis noch het begin, noch het einde was van de bewoners in Lipa.Nuestra intención es hacer que todo visitante, luego de visitar el museo, sea consciente de que este acontecimiento trágico y horrible no fue el inicio ni el final del pueblo de Lipa.
41Hoewel de totale vernietiging onder de nazi's deze gemeenschap getekend heeft, is het slechts een deel van hun identiteit.Aunque la severa destrucción de los nazis marcó a esta comunidad, es solamente una parte de su identidad.
42Zoals het Tsjechische Lidice en het Franse Oradour Sur Glane, werd Lipa volledig vernietigd door de nazi's, waarbij iedereen omkwam.Como Lidice checo y Oradour Sur Glane en Francia, también Lipa fue destruida completamente por los nazis, que mataron a todos los que encontraron.
43Maar Lipa is uniek op één punt: Het is het enige van die drie dorpen, dat nog steeds bestaat.Pero Lipa es único en un aspecto: es el único lugar de los tres que siguió viviendo.
44Op de eerste verdieping wordt het verhaal getoond van de vernietiging, de mensen en de haat.La planta baja cuenta la historia de la destrucción, personas y odio.
45Wanneer de bezoekers de trap op gaan, horen ze via de geluidsinstallatie een nazi-mars, de zogenaamde “paradepas” [en], en de muren zijn bedekt met replica's van militaire helmen.Cuando los visitantes suben las escaleras, hay un sonido instalado de la marcha nazi, llamada “paso de la oca“, y las paredes están cubierta con réplicas de cascos militares.
46Zowel de traptreden als de hoger gelegen kamers zijn in duister gehuld, met weinig licht en in absolute stilte zodat iedereen zich met de slachtoffers kan inleven en hun verhaal lezen.Los peldaños y las habitaciones de arriba son negros, con luz tenue y en silencio -para que todas las personas puedan identificarse con las víctimas y leer su historia.
47De namen van de vermoordde mensen werden niet op een lange collectieve lijst geplaatst, in een poging om hun identiteit te bewaren.Los nombre de las personas muertas no se pusieron en una gran lista colectiva, en un intento de preservar su identidad.
48In plaats daarvan heeft men de namen in kleine huisjes geplaatst met de adressen erbij, om zo het dorp dat er ooit was na te maken.En cambio, sus nombres han sido marcados en casitas con nombres individuales y direcciones, imitando la aldea que fue alguna vez.
49Het Herdenkingscentrum van Lipa is een deel van het Maritiem en Historisch Museum van het Kroatische Kustgebied van de stad Rijeka.El Centro Conmemorativo Lipa Recuerda es parte de Museo Marítimo y de Historia del Litoral Croata de la ciudad de Rijeka.
50Maar wat waren nu de gebeurtenissen die aan deze horror voorafgingen?Pero, ¿cuáles fueron los hechos que antecedieron a este horror?
51Na de capitulatie van Italië [en] in september 1943, viel het gebied van de Liburnische karst onder de fascistische “Republiek van Salò”, die door Adolf Hitler opgericht was in Noord-Italië voor de Italiaanse duce Benito Mussolini.Luego de la capitulación de Italia en setiembre de 1943, la zona de Liburnia karst cayó bajo la fascista “República Social Italiana”, que fue fundada por Adolf Hitler en el norte de Italia, para el Duce italiano Benito Mussolini.
52Hoewel, zowel in de “Republiek” als in de operationele zone van het Adriatische kustgebied [en], waartoe Lipa behoorde, waren de Duitse nazi-troepen aan de macht.De todas maneras, tanto en la “República” y en la zona de operaciones del litoral del Adriático, del que Lipa era parte, las tropas nazis alemanas estaban a cargo.
53Generaal Ludwig Kübler [en] was de bevelvoerende officier van de Duitse strijdkrachten, terwijl de politie en de SS geleid werden door Odilo Globocnik [en], één van de ergste nazi-oorlogsmisdadigers en het brein achter de vernietigingskampen [en] in Polen.El general Ludwig Kübler era el oficial al mando de los XCVII Corps alemanes, mientras la policía y las SS estaban a manos de Odilo Globocnik, uno de los mayores criminales nazis y el cerebro detrás de los campos de exterminio en Polonia.
54In het begin van 1944, vermeerderde de rivaliserende verzetsbeweging van de Partizanen [en] het aantal en het kaliber van hun acties in deze regio.A comienzos de 1944, el movimento de resistencia partisano aumentó el tamaño y cantidad de sus acciones en la zona.
55Aangezien de Partizanen in de minderheid waren, gebruikten ze guerillatactieken.Como los partisanos eran superados en número por los alemanes, usaban tácticas de guerrilla de choque y fuga.
56Door spoorwegen en wegen aan te vallen vernietigden de Partizaanse verzetstroepen infrastructuur die van vitaal belang was voor de nazi-strijdkrachten.Atacando ferrocarriles y caminos, las tropas de la resistencia partisana destruyeron infraestructura vital para las fuerzas nazis.
57De Partizanen stonden onder leiding van Josip Broz Tito, die de leider was van de ondergrondse Joegoslavische Communistische Partij (KPJ), en die steun kreeg van Stalin's Sovjet-Unie.Los partisanos eran liderados por Josip Broz Tito, que era el jefe del clandestino Partido Comunista Yugoslavo (KPJ), y recibía apoyo de la Unión Soviética de Stalin.
58Broz was een Kroatisch-Sloveense boer, die een fanatiek communist geworden was nadat hij tijdens de Grote Oorlog als Oostenrijks-Hongaarse soldaat gevangen werd door de Russen.Era un campesino croata-esloveno, que luego de ser capturado como soldado austro-húngaro por los rusos durante la Gran Guerra, se convirtió en comunista fanático.
59Terwijl de Partizanen moeilijk te vangen bleken, was de lokale bevolking, die de Partizanen steunde en hielp, een gemakkelijk doelwit.Aunque los partisanos demostraron ser elusivos, la población local, que ofrecía asistencia y apoyo a los partisanos, era un blanco fácil.
60Door zijn problemen met de Partizanen riep Generaal Kübler zijn tien eenheden op om te vechten tegen wat hij de “bendes” noemde.Debido a sus problemas específicos con los partisanos, el general Kübler llevó sus diez unidades para luchar contra lo que llamaba las “pandillas”.
61Hij moedigde de soldaten aan te moorden, brand te stichten en massarepresailles te ondernemen tegen de bevolking, die in de ogen van de nazi's niets meer waren dan de logistieke basis voor hun gezworen vijanden, de Partizanen.Ordenó y animó las muertes, los saqueos y las represalias masivas contra la población, que a los ojos de los nazis, no era más que la base logística de sus enemigos jurados, los partisanos.
62“Terreuracties tegen terreur; oog om oog, tand om tand,” luidde zijn bevel.“Terror contra terror, ojo por ojo, diente por diente”, eran sus órdenes.
63Curator Vana Gović licht toe:La curadora Vana Gović explica:
64De nazi's bleven gedurende enkele dagen na de moorden naar het dorp terugkeren op zoek naar iedereen die de Partizanen hielp.Los nazis siguieron visitando la aldea varios días después de las matanzas -su objetivo era cualquiera que ayudara a los partisanos.
65Gedurende een patrouille stuitten ze op de oude man Josip Simčić en zijn dochter Vinka.Durante una patrulla, se encontraron con el anciano Josip Simčić y su hija Vinka.
66Nadat ze haar verkracht hadden, vroegen de nazi's hen wie als eerste opgehangen wilde worden.Luego de violarla, los nazis les preguntaron quién quería ser ahorcado primero.
67Josip zei dat ze haar eerst moesten doden omdat het voor hem gemakkelijker zou zijn om haar opgehangen te zien dan andersom.Josip dijo que la mataran a ella primero porque sería más fácil para él verla ahorcada que al revés.
68Ze werden opgehangen op het kruispunt tussen Lipa en Rupa.Los ahorcaron en el cruce de caminos entre Lipa y Rupa.
69Het huis van Kvartika, waar bijna iedereen van het dorp vermoord werd, is nu een gedenkteken en een ossuarium.La casa de Kvartika, donde casi toda la aldea fue asesinada, es ahora un monumento y un osario.
70Het bovenvermelde kruispunt waar Josip Simčić en zijn dochter Vinka opgehangen werden, heeft een cenotaaf.El cruce de caminos donde ahorcaron a Josip Simčić y su hija Vinka tiene un cenotafio.
71Het hele dorp wordt bewaard als herinnering voor het nageslacht zodat dergelijke barbaarsheden nooit meer zouden gebeuren.Toda la aldea se ha convervado como un recordatorio para la posteridad, para que una barbarie así no se repita.
72Lipa herinnert het zich nog.Lipa recuerda.
73En dit zou iedereen moeten doen.Lo mismo deberíamos hacer todos los demás.
74Het huis van Kvartika is nu een gedenkteken en een ossuarium.La casa de Kvartika es ahora un monumento y un osario.
75Foto: Marinella MatejcicCrédito de la foto: Marinella Matejcic.