# | nld | spa |
---|
1 | Eeuwenoude piramide in Peru verwoest omdat projectontwikkelaars grond op het oog hebben | La lucha de los peruanos por salvar El Paraíso |
2 | Dit artikel is geschreven door Jessica Mota en werd oorspronkelijk gepubliceerd [pt] op 21 augustus 2013 door de Braziliaanse organisatie die zich bezig houdt met onderzoeksjournalistiek, Agência Pública. | Este artículo, escrito por Jessica Mota, fue publicado originalmente [pt] el 21 de agosto del 2013 por la Agencia Pública, en una serie sobre el Patrimonio Amenazado [pt]. |
3 | Het artikel is onderdeel van een serie over #PatrimônioAmeaçado [pt - Bedreigd erfgoed]. Op zaterdag 29 juni om vier uur ‘s middags hoorde Estequilla Rosales, een 51-jarige Peruaanse, lawaai vanaf de andere kant van de archeologische opgraving die ze heel goed kent. | Eran las cuatro de la tarde del sábado 29 de junio, cuando Estequilla Rosales, una peruana de 51 años, escuchó un ruido que llegaba desde el otro lado del sitio arqueológico que tan bien conoce. |
4 | Ze is al 14 jaar vicevoorzitter van het genootschap Kapaq Sumaq Ayllu [sp] en mede verantwoordelijk voor het beschermen van de 45-hectare grote archeologische vindplaats in El Paraíso, een van Peru's grootste en oudste culturele erfgoederen. | Vicepresidenta de la asociación Kapaq Sumaq Ayllu hace 14 años, tiene la misión de ayudar a proteger un patrimonio cultural arqueológico del Perú, el Complejo Arqueológico El Paraíso, que con sus 45 hectáreas, es uno de los mayores y más antiguos de Perú. |
5 | Daar brengt zij haar dagen door. | Ahí pasa sus días. |
6 | Dichtbij bouwde ze haar huis op een heuvel met de naam Santa Josefina. | Ella ha hecho su casa muy cerca, en el cerro de Santa Josefina. |
7 | Het lawaai kwam van een kant die Estequilla nooit had verwacht, zelfs niet in haar ergste nachtmerries. | El ruido significaba algo que Estequilla no podría imaginar ni en su peor pesadilla. |
8 | Een groepje mannen was met zware machines bezig om een van de elf geregistreerde archeologische heuvels te verwoesten. | Un grupo de hombres, utilizando retroexcavadoras y una carretilla elevadora, destruía uno de los once montículos arqueológicos registrados en el sitio. |
9 | Onder deze kleine heuvel, met een afmeting van 2,5 vierkante kilometer en een hoogte van vier tot zes meter, ligt een eeuwenoude piramide van voor de Inca-tijd. | Bajo ese montículo se encuentra una pirámide preincaica de unos 4 a 6 metros de altura y 2.5 km2 de extensión, de la edad antigua. |
10 | De plaats waar een van de piramides van El Paraíso werd verwoest, zoals in het zand te zien is. | Lugar donde estuvo una de las pirámides de El Paraíso, donde se ve la arena revuelta. |
11 | Foto: Jessica Mota / Agência Pública | Foto: Jessica Mota / Agencia Pública |
12 | “Ik was wanhopig, wist niet wat ik moest doen, want telefoons hebben hier geen bereik. | “Me quede como loca, no sabía qué hacer, pues aquí no hay cobertura telefónica. |
13 | Ik klom de heuvel op en zei de bewakers dat ze de politie moesten bellen”, vertelt Estequilla: | Lo que hice fue subir al cerro y decir al vigilante que llamara a la policía”, cuenta Estequilla: |
14 | Nu voel ik me wat kalmer, maar toen het gebeurde deed het enorm veel pijn, alsof het om een persoon ging waar ik gek op was. | Ahora estoy más tranquila. Pero cuando ocurrió sentí un inmenso dolor, como si fuera una persona, un ente querido. |
15 | Omdat het een stuk van mijn vaderland is, voelt het alsof ze mijn identiteit hebben vermoord, mijn cultuur. | Pues es parte de mi país, estaban matando mi identidad, mi cultura. |
16 | En je zou kunnen spreken van landverraad. | Y eso es por así decir, una traición a la patria. |
17 | Ik schaam me omdat een Peruaan zo dom kan zijn om zoiets te vernielen. | Siento mucho que un peruano pueda ser tan ignorante y capaz de causar tamaña destrucción. |
18 | Lokatie van de opgraving in El Paraíso in de provincie Lima, Peru. | Localización del Complejo Arqueológico de El Paraíso en la región Lima en el Perú. |
19 | Ontwerp: Bruno Fonseca voor Agência Pública | Arte: Bruno Fonseca para la Agencia Pública |
20 | De archeologische opgraving van El Paraíso ligt op een uur rijden van Lima in het district San Martin de Porres, in een gebied waar in toenemende mate wordt gespeculeerd met onroerend goed. | El Complejo Arqueológico El Paraíso, a una hora de Lima, en el municipio de San Martin de Porres, está en una área de expansión de la especulación inmobiliaria. |
21 | De vindplaats werd ontdekt in de jaren 50 van de vorige eeuw en bleef ongemoeid tot december 2012, toen het ministerie voor Cultuur het project opstartte. | Descubierto en la década de 1950, el sitio arqueológico permaneció abandonado hasta diciembre del 2012, cuando se inició el proyecto implantado por el Ministerio de Cultura. |
22 | In de loop der jaren werd het omliggende gebied langzamerhand privébezit. | Con el pasar de los años, los alrededores del sitio arqueológico fueron siendo ocupados. |
23 | Tegenwoordig grenst de opgraving direct aan privéterreinen en akkers. | Hoy, los límites del sitio terminan donde empiezan las plantaciones y los terrenos privados. |
24 | De opgraving telde 12 registreerde piramides. | Allí había 12 pirámides registradas. |
25 | De belangrijkste werd tussen 1965 en 1966 bijna volledig gerestaureerd door de Zwitserse archeoloog Fredéric Engel. | La principal fue casi totalmente restaurada por Fredéric Engel, un arqueólogo suizo, entre 1965 y 1966. |
26 | In januari 2013 ontdekte de afdeling van het Peruaanse ministerie voor Cultuur die verantwoordelijk is voor de opgravingen, bewijs dat El Paraíso net zo oud is als de piramides van Egypte of de Mesopotamische beschaving; tussen de 4.500 en 4.800 jaar oud. | En enero de este año, el sector de excavaciones del Ministerio de Cultura peruano descubrió una evidencia que muestra que El Paraíso es tan antiguo como las pirámides de Egipto o la civilización Mesopotámica. Ahí estaría una de las cunas de la civilización en nuestro continente latino-americano, que tendría entre los 4.500 a 4.800 años de antigüedad. |
27 | Het zou een van de bakermatten van het Latijns-Amerikaanse continent zijn. Het bewijst dat Lima lang voor de Spanjaarden, de Kerk en zelfs Christus, al een belangrijke hoofdstad was. | La prueba de que mucho antes de los españoles, de la iglesia y hasta de Cristo, Lima ya era una gran capital. |
28 | Marco Guillén, de archeoloog die het project leidt dat door het ministerie van Cultuur in El Paraíso werd ontwikkeld, legt uit: | Marco Guillén, arqueólogo director del proyecto desarrollado por el Ministerio de Cultura en El Paraíso, explica: |
29 | Het is een van de weinige steden in de wereld die in de loop der jaren blijk hebben gegeven van culturele samenhang. | Es una de las pocas ciudades en el mundo, que tiene una continuidad cultural a lo largo del tiempo. |
30 | En dit is een enorm voordeel. (…) De hoofdstad Lima heeft de oudste waka [sic] (heilig monument uit de oudheid) van Peru. | Lo que es una gran ventaja (…) Lima, la capital, tiene la huaca (monumento antiguo y sagrado) más antigua del Perú. |
31 | Het laat zien hoe de beschaving hier was. | Es como la civilización surgió aquí. |
32 | De verwoesting van de piramide staat gelijk aan het verscheuren van een bladzijde uit een boek over de geschiedenis van Peru. | Destruir la pirámide es como sacar una hoja de un libro de la historia de Perú. |
33 | We kunnen op geen enkele manier meer achterhalen wat er in het verleden is gebeurd. | No se puede saber lo que pasó. |
34 | Midden op de weg stond een piramide | En el medio del camino, había una pirámide |
35 | Als je vanuit Lima naar El Paraíso wil reizen moet je de microbus nemen - een soort bestelbusje dat het overig openbaar vervoer in Lima in aantal overtreft. Die brengt je naar de dichtbijgelegen stad Pro. Het is een rit van 40 minuten door het hectische verkeer van de Peruaanse hoofdstad. | Para ir de Lima hacía El Paraíso, hace falta coger un micro - especie de Van que domina el transporte público en Lima - hasta el municipio vecino de Pro. Es una viaje de 40 minutos por el trafico caótico de la capital peruana. |
36 | Van daaruit ga je met nog twee andere microbussen naar een auto die in de buurt van het station staat en wordt bestuurd door een van de leden van de ‘Association Kapaq Sumaq Ayllu'. | Desde allí, hay que coger más dos micros más hasta el coche, cerca del terminal, conducido por un miembro de la Asociación Kapaq Sumaq Ayllu. |
37 | Het landschap is kaal met her en der eenvoudige huisjes. | El paisaje es árido, con algunas pocas casas simples. |
38 | Als je bij het smalle weggetje aankomt dat naar de opgraving voert, zie je afval, gieren en kinderen die tussen het vuil naar speelgoed zoeken. | Al adentrarse en la pequeña carretera que lleva al Complejo, uno se encuentra con basura al aire libre, buitres y niños que buscan juguetes en medio de la suciedad. |
39 | “Toen we aankwamen waren er op iedere heuvel aanplakborden geplaatst. | “Cuando llegamos empezaron a poner carteles en todos los montes. |
40 | Ze denken dat dit gebied van hen is”, zegt een van de archeologen van het project. | Piensan que este sitio es suyo”, cuenta uno de los arqueólogos del proyecto. |
41 | Er staat: ‘particulier terrein, erkend op 8 augustus 1984′, gevold door een beschrijving van het gebied en het registratienummer. | |
42 | Foto: Jessica Mota / Agência Pública | Foto: Jessica Mota / Agencia Pública |
43 | Ik zie een muur die over het hele traject dicht langs de kant van de weg loopt. | Me fijé en un muro que nos acompañaba durante todo el trayecto. |
44 | “Dat is een muur”, legt Miguel Castillo uit, die achterin de auto zit. Hij staat aan het hoofd van het project in El Paraíso. | “Es una muralla”, explica Miguel Castillo, el jefe de campo del proyecto El Paraíso, sentado en el asiento de atrás del coche. |
45 | Later hoorde ik dat de muur 30 kilometer lang is en rond de heuvels in de regio loopt. | Más adelante me enteraría que aquella muralla tenía 30 kilómetros de extensión y que circundaba los montes de la región. |
46 | De muur maakte allengs plaats voor particuliere gebouwen en grond. | Con el pasar del tiempo, fue dividida por construcciones y terrenos privados. |
47 | Castillo overdenkt: | Castillo explica: |
48 | De regering is niet efficiënt. | El estado es ineficiente. |
49 | Ze heeft de middelen om de waka's [sic] te beschermen, maar ze doet niets. | Tiene recursos para delimitar y proteger las huacas, pero no lo hace. |
50 | Datzelfde gebeurt in Brazilië, in Argentinië… We moeten het doen met het persoonlijke initiatief van een paar mensen, van archeologen. | Pasa lo mismo en Brasil, o en Argentina…Lo que hay es la iniciativa personal de algunos, de los arqueólogos. |
51 | Maar dat is niet genoeg. | Pero no es suficiente. |
52 | Een week eerder waren leden van de Kapag Associatie, samen met hun beveiligingsmensen, het slachtoffer van een aanval. | Los miembros de la Asociación Kapaq, junto con los vigilantes, sufrieron un ataque hace una semana. |
53 | Een bewaker gaat uit veiligheidsoverwegingen met onze groep - het hele team archeologen - mee op onze wandeling naar de plek waar de piramide werd vernield. | Por seguridad, un vigilante acompañó a nuestro grupo - con todo el equipo de arqueólogos - durante la caminata hasta el área donde la pirámide fue destruida. |
54 | De plaatselijke arbeiders die voorheen bij de opgraving werkten, houden nu bovenaan de heuvels de wacht. | Los trabajadores de la región que ayudan en las excavaciones pasaron a sentarse en lo alto del monte, vigilando. |
55 | Nadat de piramide vernield was, werd de bewaking verdubbeld. | Después del derrumbe de la pirámide, la seguridad fue redoblada. |
56 | Nu wordt de plaats dag en nacht bewaakt door vier agenten. Daarnaast zijn er twee bewakers van een particulier bedrijf die zijn ingehuurd door het ministerie van Cultuur. | Actualmente son cuatro los policías que vigilan por el día y por la noche, y dos los vigilantes de una empresa privada contratada por el Ministerio de Cultura, que se apañan para cubrir las 45 hectáreas del sitio. |
57 | Zij spannen zich allemaal in om toezicht te houden op het hele gebied van 45 hectare. | Este artículo continúa en: Perú: Un país de sitios arqueológicos en peligro. |