Sentence alignment for gv-pol-20141118-23385.xml (html) - gv-por-20141024-55404.xml (html)

#polpor
1Jak masakra w Tlatelolco wpłynęła na współczesnego bohatera Meksyku, Raúla Álvareza Garína.Como o massacre de Tlatelolco fez de Raúl Álvarez Garín um herói mexicano dos tempos modernos
2Zdjęcie wykorzystane za pozwoleniem autora.Imagem usada com autorização
3Poniższy artykuł, autorstwa Davida Bacona, został pierwotnie opublikowany na stronie internetowej NACLA (North American Congress on Latin America).Este artigo contém links que levam a outras páginas, inclusive noutros idiomas, caso queira aprofundar o assunto
4David Bacon jest fotoreporterem i od czterech dekad aktywistą, walczącym o prawa imigrantów i poprawę warunków pracy.Este artigo, escrito por David Bacon, foi publicado originalmente no site do NACLA (Congresso Norte-Americano sobre a América Latina).
5Jest autorem czterech książek, z których ostatnia nosi tytuł „The Right to Stay Home” (Beacon Press, 2013)..David Bacon é fotojornalista e é há quatro décadas activista pelos direitos laborais e dos imigrantes. É autor de quatro livros, o último dos quais ‘The Right to Stay Home' (Beacon Press, 2013).
6Każdego roku 2 października tysiące studentów z Meksyku przetacza się przez ulice miasta Meksyk, maszerując od Tlatelolco (Placu Trzech Kultur), przez historyczne centrum miasta, do placu głównego Zócalo.Todos os anos, a 2 de Outubro, milhares de estudantes mexicanos invadem as ruas da Cidade do México, marchando desde Tlatelolco (Praça das Três Culturas) pela baixa histórica do centro da cidade até à praça principal, o Zócalo.
7Upamiętniają oni w ten sposób tysiące studentów, którzy zostali ostrzelani przez ich własny rząd w 1968 roku. To wydarzenie ukształtowało życie prawie wszystkich świadomych politycznie młodych Meksykanów w tamtych czasach.Recordam as centenas de estudantes que foram mortos a tiro pelo seu próprio governo em 1968, um evento que transformou as vidas de quase todos os jovens mexicanos politicamente conscientes naquela altura.
8W tym roku, krótko przed marszem, miejska policja w Iguala, w stanie Guerrero, zastrzeliła studentów z lokalnego kolegium nauczycielskiego w Ayotzinapa.Este ano, a poucos dias da marcha, a polícia municipal de Iguala, em Guerrero, alvejou estudantes do centro local de formação de professores, em Ayotzinapa.
9Coraz więcej demonstracji i przemarszów organizowanych jest w całym Meksyku; protestujący domagają się odnalezienia wciąż zaginionych 43 studentów.Mais demonstrações e marchas estão a acontecer por todo o México, exigindo que o governo encontre os 43 estudantes que continuam desaparecidos.
10Wiele osób spekuluje, że znalezione w Iguali groby to groby tych studentów - zamordowanych przez tę samą policję, która jest na usługach lokalnego kartelu narkotykowego.Muitos especulam que as valas encontradas em Iguala contêm os seus corpos - assassinados pela mesma polícia, que agiu como agente para o cartel de droga daquela zona.
11Studenci, którzy przemaszerowali 2 października, byli tam też dla nich, świadomi tego, że krwawe wydarzenia z 1968 roku nie są aż tak zaprzeszłą historią.Os estudantes que marcharam a 2 de Outubro estiveram nas ruas também por eles, conscientes de que os acontecimentos sangrentos de 1968 não faziam parte de um passado assim tão distante.
12Raúl Álvarez Garín był jednym z tych, których świat zmienił się w Tlatelolco.Raúl Álvarez Garín foi daqueles cujo mundo mudou em Tlatelolco.
13Był przywódcą narodowego studenckiego komitetu protestacyjnego, organizującego strajki na terenie uczelni i uliczne przemarsze wiosną 1968 roku.Ele era o líder do comité da greve nacional de estudantes, organizando greves na universidade e mobilizações de rua na primavera de 1968.
14Powstańcze zrywy miały miejsce równocześnie we Francji, Stanach Zjednoczonych i, jak wydawało się wtedy, na całym świecie.Este movimento rebelde aconteceu em simultâneo com protestos estudantis em França, Estados Unidos e, como parecia na altura, em todo o mundo.
15W Meksyku punktem kulminacyjnym protestów była wielkie zgromadzenie na Placu Trzech Kultur.No México culminou com uma enorme manifestação na Praça das Três Culturas.
16Tego roku rząd meksykański przygotowywał miasto Meksyk na olimpiadę.Naquele ano, o governo mexicano preparava-se para as olimpíadas na Cidade do México.
17Rząd nigdy nie tolerował odmiennych przekonań, ale wtedy był jeszcze bardziej defensywny niż zazwyczaj, obawiając się jakichkolwiek ruchów społecznych, które podważałyby porządek polityczny w kraju.Nunca tolerou dissidência política além de limites restritos, mas tornou-se ainda mais defensivo do que o normal, receando qualquer movimento social que parecesse desafiar o seu domínio na política do país.
18Władze zdecydowały się użyć armii i zastrzelić studentów.As autoridades decidiram chamar o exército e disparar contra os estudantes.
19Jakimś cudem kule na placu ominęły Álvareza, a on trafił do celi w niesławnym więzieniu Lecumberri, gdzie spędził dwa lata i osiem miesięcy.De algum modo, Álvarez sobreviveu às balas na praça e foi fechado numa cela durante dois anos e oito meses, na célebre prisão de Lecumberri.
20Zmarł 27 września. Poświęcił swoje życie, by wskazać odpowiedzialnych za podjęcie decyzji o otworzeniu ognia do tłumu.Morreu a 27 de Setembro, tendo passado a vida a tentar atribuir responsabilidades pela decisão dos disparos contra a multidão.
21Zresztą nie było to żadną tajemnicą, że rozkazy dokonania masakry zostały wydane przez ówczesnego ministra spraw wewnętrznych (Gobernación) Luisa Echevarrie.Não havia, no entanto, qualquer mistério acerca disso. As ordens para o massacre foram dadas pelo então Secretário do Interior (Gobernación) Luis Echeverría.
22Jednak Echevarria działał na polecenie meksykańskiego politycznego establishmentu z Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej (PRI).Mas Echeverría agia em prol do sistema político mexicano, organizado pelo Partido Revolucionário Institucional (PRI).
23Álvarez chciał, by wydarzenie uznano publicznie za zbrodnie, a winnych ukarano.Álvarez queria que o crime fosse reconhecido publicamente e os culpados punidos.
24Poświęcając pół wieku na osiągnięcie tego celu, stał się on nie tylko bohaterem meksykańskiej lewicy, ale także jej sumieniem.Tendo passado meio século em busca desse objectivo, tornou-se não só um herói para a esquerda mexicana, como também a sua consciência.
25Álvarez sympatyzował z lewicą podczas wydarzeń w Tlatelolco.Álvarez já era um homem de esquerda quando chegou a Tlatelolco.
26Wcześniej był członkiem Młodych Komunistów, jednak opuścił partię jeszcze przed rokiem 1968.Ele fez parte da Juventude Comunista, mas saiu antes de 1968.
27Poślubił Marie Fernanda Campa, córkę Valentino Campa, jednego z bardziej znanych meksykańskich radykałów, który mieszkał w podziemiach i został aresztowany za dowodzenie strajkami pracowników kolei w 1958 roku.Casou com María Fernanda Campa, filha de Valentín Campa, um dos mais famosos radicais mexicanos, que vivia na clandestinidade e que foi preso depois de liderar uma greve dos trabalhadores ferroviários em 1958.
28Po wypuszczeniu Campa został w roku 1976 kandydatem na Prezydenta Meksyku z ramienia Meksykańskiej Partii Komunistycznej, która później połączyła się z innymi partiami, a w końcu zniknęła ze sceny politycznej.Após a sua libertação, Campa tornou-se em 1976 o candidato presidencial do Partido Comunista Mexicano, antes de este se unir a outros partidos, acabando mais tarde por desaparecer.
29Później trudno było sobie wyobrazić Álvareza z 1968 roku, opisywanego przez przyjaciół jako chudego, poważnego 27-latka.Anos mais tarde, era difícil imaginar Álvarez tal como era descrito pelos amigos em 1968: um jovem de 27 anos, magro e intenso.
30Kiedy spotkałem się z nim w 1989 roku, był już mężczyzną znacznej postury.Quando o conheci em 1989, ele já era um homem com uma cintura de tamanho substancial.
31Poszliśmy na lunch z jego bratem, ekonomistą, Alejandro Álvarez'em i godzinami rozmawialiśmy o polityce.Nós íamos almoçar com o seu irmão, o economista Alejandro Álvarez, e passávamos horas a falar de política.
32Raúl stał się bardzo ożywiony. Mówił pod swoimi wąsami szybciej, niż ja mogłem nadążyć z moim łamanym hiszpańskim.O Raúl ficava animado, falando por baixo do seu enorme bigode, mais rápido do que eu, com o meu espanhol mal falado, conseguia acompanhar.
33Zadawał tysiące pytań, dotyczących Meksykanów i unii w Stanach Zjednoczonych i planował artykuły dla gazety Corre la Voz (Szerz słowo), której był redaktorem.Ele fazia centenas que perguntas sobre os mexicanos e os sindicatos nos Estados Unidos e planeávamos os artigos para o jornal que ele editava, Corre la Voz (Espalhar a Palavra).
34Álvarez wierzył, że słowa mają władzę.Álvarez acreditava no poder das palavras.
35Na długo przed Corre la Voz, założył z innymi weteranami z roku 1968 inny znany lewicowy dziennik, Punto Crítico.Muito antes de Corre la Voz, ele deu início a outro famoso jornal mexicano de esquerda, Punto Crítico, com outros veteranos de 1968.
36Założeniem gazety było przybliżenie zwykłym ludziom jego poglądów politycznych, a nie inspirowanie debaty pośród demagogów.O seu objectivo era tornar a sua política acessível às pessoas comuns e não inspirar debates entre dogmáticos.
37„On nadaje kontekst naszym debatom i pokazuje ich ograniczenia” wspomina Luis Navarro, obecny redaktor meksykańskiego lewicowego dziennika, La Jornada.“Ele contextualizava os nossos debates e mostrava os seus limites,” lembra Luis Navarro, agora editor no jornal diário de esquerda mexicano, La Jornada.
38„Jego język był zawsze zrozumiały”.“A sua linguagem era sempre compreensível.”
39Przez wiele lat po 1968 roku wspierał on każdą walkę pracowników, która mogła poprawić ich warunki pracy, jak również zmienić porządek polityczny.Ao longo dos anos, depois de 1968, apoiou todas as causas dos trabalhadores que pareciam ser capazes de melhorar condições, mas que também desafiavam a ordem política.
40Kiedy w latach osiemdziesiątych zaczęły się zmieniać w Meksyku struktury polityczne, Cuauhtémoc Cárdenas ubiegał się w 1988 roku o urząd prezydenta. Kandydował przeciwko partii PRI, której założycielem był przed czterdziestu laty jego ojciec.Quando a estrutura política do México começou a mudar nos anos 1980, Cuauhtémoc Cárdenas candidatou-se em 1988 a presidente, contra o PRI que o seu pai havia fundado 40 anos antes.
41Álvarez i inni postrzegali kampanię Cardenasa jako sposobność, by wyrwać władzę PRI, 20 lat po wydarzeniach w Tlatelolco.Álvarez e outros viram a campanha de Cardenas como uma abertura para arrancar o poder ao PRI, 20 anos depois de Tlatelolco.
42Kiedy liczono głosy i było już pewne, że Cárdenas wygra, przestały nagle działać komputery.Enquanto os votos de Cárdenas estavam a ser contados e era claro que ele estava a vencer, os computadores eleitorais subitamente foram abaixo.
43Kiedy znowu zostały uruchomione następnego ranka, kandydat PRI, Carlos Salinas de Gortari, jeden z najbardziej skorumpowanych polityków, został ogłoszony zwycięzcą.Quando voltaram a funcionar na manhã seguinte, o candidato do PRI, Carlos Salinas de Gortari, um dos políticos mais corruptos do país, foi declarado vencedor.
44W czasie trwania jak również po zakończeniu kampanii wiele nurtów meksykańskiej lewicy połączyło się i utworzyło Partido Revolucionario Democrático.Durante e depois dessa campanha, muitas correntes da esquerda mexicana juntaram-se e organizaram o Partido da Revolução Democrática (PRD).
45Álvarez był jej założycielem.Álvarez foi um dos fundadores.
46Szukał sposobu, by uwolnić robotników i unie od PRI, by wprowadzić w nowej partii fundamenty ideologiczne klasy robotniczej.Ele começou a procurar um modo de libertar os trabalhadores e os sindicatos do PRI, para dar ao novo partido uma base de classe trabalhadora.
47Spotkałem go tamtego roku po wyborach, kiedy przyjechałem do Meksyku z innymi członkami amerykańskich związków zawodowych.Estive com ele naquele ano após a eleição, quando vim ao México com outros sindicalistas dos Estados Unidos.
48Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu był już na horyzoncie.O Tratado Norte-Americano de Livre Comércio (NAFTA) já estava no horizonte.
49Raúl i Alejandro Álvarez byli jednymi z pierwszych, którzy zauważyli pozytywne aspekty wspólnej walki po dwóch stronach granicy przeciwko układowi.Raúl e Alejandro Álvarez foram das primeiras pessoas que viram a vantagem da cooperação na tentativa de combatê-lo em ambos os lados da fronteira.
50Zaczynałem pracę jako dziennikarz na północ od granicy.Eu estava a começar a trabalhar como jornalista a norte da fronteira.
51Raúl i Alejandro pomogli mi zrozumieć, że katastrofalny wpływ układu NAFTA na robotników w moim kraju, miałby jeszcze tragiczniejsze skutki w Meksyku.Raúl e Alejandro ajudaram-me a entender que por todos os impactos desastrosos do NAFTA nos trabalhadores do meu país, o acordo de comércio teria consequências muito piores no México.
52Zeszły tydzień spędziłem jako sędzia w Permanent People's Tribunal, badając powody emigracji z Meksyku do Stanów Zjednoczonych i wielokrotne łamanie praw imigrantów w obydwóch krajach.Passei a semana passada como juíz no Tribunal Permanente dos Povos, a investigar as causas da migração do México para os Estados Unidos e as terríveis violações dos direitos dos migrantes nos dois países.
53Krzywdy są zdecydowanie lekceważone.Está claro que, quando muito, eles subestimaram os danos.
54Represje w Meksyku nie należą do przeszłości.E a repressão no México não é só uma coisa do passado.
55Kiedy spotkaliśmy się jako sędziowie w Permanent People's Tribunal, kilka dni po śmierci Raúla Álvareza, wysłuchaliśmy zeznania o innych masowych zabójstwach 73 imigrantów zabitych i pogrzebanych na pustymi w północnym Meksyku i o odkryciu 193 ciał w 47 grobach niecały roku później.Enquanto nos encontrávamos como juízes do Tribunal Permanente dos Povos, alguns dias após a morte de Raúl Álvarez, ouvimos o testemunho sobre mais um massacre - o de 73 migrantes mortos e enterrados no deserto do norte do México e da descoberta, menos de um ano depois, de mais 193 corpos em 47 covas.
56PRI w końcu straciła prezydenturę w 2000 roku, jednak nie na rzecz partii lewicowej, ale prawicowej - Partii Akcji Narodowej.O PRI finalmente perdeu a presidência em 2000, embora não para a esquerda mas sim para um partido de direita, o Partido da Acção National (PAN).
57Jednak Álvarez wierzył, że będzie możliwe, by utworzyć nowy rząd, nawet konserwatywny, który pociągnie do odpowiedzialności morderców z 1968 roku.No entanto, Álvarez acreditava que podia ser possível ter um novo governo, mesmo que conservador, para chamar os assassinos de 1968 à responsabilidade.
58Utworzono specjalny urząd Special Prosecutor for Social and Political Movements of the Past (prokurator specjalny do spraw ruchów społecznych i politycznych działających w przeszłości).Foi criado um novo gabinete, a Procuradoria Especial para Movimentos Sociais e Políticos do Passado.
59Álvarez, Felix Hernández Gamundi i Jesus Martin del Campo wnieśli oskarżenie przeciwko Echevarrze w związku z masakrą w Tlatelolco, zabójstwami innych studentów podczas ulicznych protestów w 1971 roku, i „brudną wojną”, podczas której meksykański rząd mordował przedstawicieli lewicy do końca lat siedemdziesiątych.Álvarez, Felix Hernández Gamundi e Jesus Martin del Campo instauraram um processo judicial contra Echeverría pelo massacre de Tlatelolco, os assassinatos de outros estudantes num protesto de rua em 1971 e a “guerra suja” em que o governo mexicano teve como objectivo assassinar membros da esquerda durante a década de 70.
60W końcu oskarżono Luisa Echevarrie Alvareza i Luisa Gutierrez Oropez o morderstwa w Tlatelolco, jak również między innymi Mario Moya Palencia i Alfonso Martinez Dominguez o ataki w 1971 roku.Finalmente, foram feitas acusações formais contra Luis Echeverría Alvarez e Luis Gutierrez Oropeza pelos assassinatos de Tlatelolco e contra Mario Moya Palencia e Alfonso Martinez Dominguez, entre outros, pelos ataques de 1971.
61Jednak ci byli funkcjonariusze zdołali uniknąć procesu, podając w wątpliwość możliwość postawienia ich w stan oskarżenia przez prokuraturę.No final, no entanto, estes antigos funcionários conseguiram evitar o julgamento depois de invocarem detalhes técnico-jurídicos, desafiando a capacidade dos procuradores para os indiciar.
62W rzeczywistości, system polityczny niechętnie grzebał w sprawie, za którą do odpowiedzialności trzeba by pociągnąć wiele innych osób.Na realidade, o sistema político em si estava relutante em desenterrar a rede de responsabilidades que se estenderia para incluir muitos outros.
63Jednak Raúl Álvarez i dwóch współoskarżonych uważali, że ich działania pokazały Meksykanom, jak brutalne były akty represji, które kosztowały wiele istnień ludzkich i kto za nimi stał.Apesar disso, Raúl Álvarez e os outros dois co-autores da denúncia sentiram que o seu trabalho deixou claro ao povo mexicano os terríveis actos de repressão que custaram muitas vidas e quem tinha dado a ordem para que acontecessem.
64Na tyłach marszu z 2 października byli członkowie jedynego widocznego obecnie związku - związku Mexican Electrical Workers (SME).Por detrás da marcha de 2 de Outubro estavam membros do único sindicato visivelmente presente - o Sindicato Mexicano de Electricistas (SME).
65Zarówno Álvarez, jak i ten związek są jak kotwice dla polityki lewicowej w mieście Meksyk.Tanto Álvarez como este sindicato têm sido as âncoras da política de esquerda na Cidade do México.
66Przez 20 lat związek SME prowadził kampanie przeciwko przekazaniu państwowego przemysłu paliwowego-energetycznego w ręce prywatnych korporacji.Durante 20 anos o SME fez campanha para impedir que o governo mexicano entregasse as nacionalizadas indústrias petrolíferas e de energia eléctrica a empresas privadas.
67By zwalczać jego sprzeciw, pięć lat temu zwolniono 44 tysiące członków związku.Para neutralizar a sua oposição, os 44.000 membros do SME foram despedidos há cinco anos.
68Partia Akcji Narodowej (PAN) pod przewodnictwem Felipe Calderóna nakazała armii zajęcie elektrowni i zaprzeczyła istnieniu związku.A administração do PAN de Felipe Calderón ordenou ao exército que ocupasse as centrais energéticas e declarasse o sindicato como “inexistente.”
69Po powrocie do władzy partii PRI w czerwcu zeszłego roku „przepchnięta” została poprawka do konstytucji, zezwalająca na prywatyzację.Quando o PRI regressou ao poder em Julho passado, fez aprovar uma emenda constitucional permitindo a privatização.
70Raul zauważył, że nie ma różnicy między prokorporacyjną polityką Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej i Partii Akcji Narodowej.Raúl teria dito que não existe diferença entre as políticas pró-corporações do PRI e do PAN.
71Walczył on, by powstrzymać wsparcie ugrupowania Partido Revolucionario Democrático dla reform prywatyzacji.Ele lutou para evitar que parte do PRD apoiasse as mesmas reformas de privatização.
72Kilka dni przed śmiercią Raula, delegacja przywódców SME odwiedziła go w domu w Meksyku i podarowała mu kartę członkowską, czyniąc go członkiem #16,600.Apenas alguns dias antes da sua morte, a delegação dos líderes do SME foi à sua casa na Cidade do México e deu-lhe um cartão do sindicato, tornando-o no membro número 16.600.
73Powiedział on, że jest dumny z bycia członkiem „związku oporu”.Ele disse-lhes que estava orgulhoso de ser um membro desta “união na resistência.”
74Zdjęcie Raula Alvereza, zrobione 2 października podczas marszu sprzed kilku lat, było niesione jako transparent na przedzie tegorocznego marszu.A fotografia de Raúl Álvarez, tirada há alguns anos noutra marcha de 2 de Outubro, foi este ano carregada como estandarte pelos manifestantes.
75Gdyby nadal żył, z pewnością sam szedłby na czele maszerujących.Se fosse vivo, estaria sem dúvida ele próprio na frente.