# | pol | por |
---|
1 | Pięciu afrykańskich myślicieli na temat tożsamości, języka i regionalizmu | Cinco pensadores modernos africanos que tratam de identidade, língua e regionalismo “Somos todos iguais perante a lei”, em tradução livre. |
2 | “Wszyscy równi wobec prawa”, filozofia w City Bowl, Cape Town, Western Cape, Afryka Południowa. | Filosofia de rua em City Bowl, Cidade do Cabo, Cabo Ocidental, África do Sul, por Anne Fröhlich em Flickr - licença CC-NC-2. |
3 | Zdjęcie Anne Fröhlich z Flickr - CC license-NC-2. | 0 Esta matéria contém links que levam a outras páginas, inclusive em outros idiomas, caso você queira se aprofundar no assunto. |
4 | 0 Właściwie nikt nie wie, dlaczego afrykańska filozofia jest nieznana. | A filosofia africana é geralmente negligenciada no estudo de Filosofia, sem que se saibam claramente as razões para isso. |
5 | Według niektórych, zawdzięcza to głębokim związkom z ustnymi tradycjami, które tworzą trudną i niedostępną historię dla szerszej publiczności. | Alguns argumentam que o fato de ela estar estreitamente vinculada às suas tradições orais tornaria difícil compartilhar a sua extensa história com uma audiência mais ampla. |
6 | Inni argumentują to faktem, że kultura afrykańska jest mniej pociągająca dla reszty świata. | Outros argumentam que a sua natureza afrocêntrica a faria menos atraente para o resto do mundo. |
7 | C. Anyanwu, filozof nigeryjskiego pochodzenia, definiuje filozofię afrykańską jako: “to, co jest interesujące w sposobie, w jaki dawni i obecni Afrykańczycy rozumieją swoje przeznaczenie i świat, w którym żyją”. | O filósofo nigeriano K.C. Anyanwu define a filosofia africana como “aquela que se interessa na maneira que o povo africano, do passado e do presente, entende o seu destino e o mundo no qual vive”. |
8 | Mimo że pozostaje ona zagadką dla innych państw, filozofia kontynentu jest dyscypliną stałą, wzbogacaną przez wieki poszukiwań, od filozofii antycznej z Egiptu, aż do modernistycznej myśli post-kolonialnej. | Apesar de em grande parte permanecer um mistério para os outros países, a filosofia africana é uma disciplina sólida, enriquecida por séculos de pesquisa, que datam desde a filosofia do Egito antigo, até o pensamento pós-colonial moderno. |
9 | W swojej historii, filozofia ta wiele zawdzięcza filozofii greckiej, zwłaszcza dzięki egipskiemu filozofowi Plotynowi, który odegrał kluczową rolę w kontynuacji greckiej tradycji Akademii filozofii Platona, i filozofii chrześcijańskiej dzięki algierskiemu myślicielowi, Augustynowi z Hippony, twórcy pojęcia grzechu pierworodnego. | Ao longo de sua história, a filosofia africana contribuiu significantemente à filosofia grega, notadamente através do filósofo egípcio Plotino - figura fundamental na continuação da tradição da Academia filosófica de Platão, e à filosofia cristã, através do pensador argelino Agostinho de Hipona, que estabeleceu a noção do pecado original. |
10 | By lepiej zrozumieć aktualne przemiany we współczesnej filozofii afrykańskiej, przedstawiamy sylwetki pięciu myślicieli z tego kontynentu: | Para entender melhor a atual evolução da filosofia africana contemporânea, aqui estão cinco pensadores do continente que devem ser observados: |
11 | 1. Séverine Kodjo-Grandvaux (Wybrzeże Kości Słoniowej) | 1. Séverine Kodjo-Grandvaux (Costa do Marfim) |
12 | | Natural da Costa do Marfim, Séverine Kodjo-Grandvaux escreve para a revista “Jeune Afrique” (“África Jovem” em tradução livre do francês) e é a autora da obra “Philosophies Africaines” (“Filosofias africanas”, em tradução livre do francês), na qual ela analisa a atual elite de filósofos africanos. |
13 | Séverine Kodjo-Grandvaux pisze dla czasopisma Młoda Afryka i jest autorką “Filozofii afrykańskich”, gdzie przedstawia aktualną elitę nauk filozoficznych w Afryce. | Ela estabelece que a filosofia africana moderna é geralmente classificada em quatro grupos principais: etnofilosofia, sagacidade filosófica, filossofia ideológica-nacionalista e filosofia profissional. |
14 | Wyjaśnia, że współczesna filozofia afrykańska jest zwykle dzielona na cztery główne grupy: etnofilozofia, mądrość filozoficzna, filozofia nacjonalistyczna i ideologiczna oraz profesjonalna filozofia. | No entanto, Kodjo-Grandvaux acredita que a definição da tendência da filosofia moderna africana pode ser resumida em como ela evoluiu de sua influência colononial. |
15 | Dla Kodjo-Grandvaux to, co określa strukturę współczesnej filozofii afrykańskiej, to sposób, w jaki odcina się ona od wpływów kolonialnych. | Num debate sobre o livro, o seu colega na revista “Jeune Afrique”, Nicolas Michel, faz um sumário da origem e evolução da filosofia africana contemporânea e as teorias de Kodjo-Grandvaux: |
16 | W rozmowie o książce, jej kolega z Młodej Afryki, Nicolas Michel, wytycza pochodzenie i ewolucję współczesnej filozofii afrykańskiej i analizuje tezy S. Kodjo-Grandvaux: | Como uma arqueóloga das ideias, Séverine Kodjo-Grandvaux explora as camadas de uma epistomologia que, ao longo do último século, foi construída essencialmente em reação ao Ocidente. |
17 | W archeologii myśli, Séverine Kodjo-Grandvaux bada ścieżki epistemologii, które, podczas ostatniego wieku, stworzone zostały głównie w relacjach z Zachodem. | Num primeiro momento, sob o jugo da influência imperealista colonial, posteriormente, em reação contra esse domínio. |
18 | Początkowo pod jarzmem jego imperialistycznego wpływu, później w reakcji przeciwko tym wpływom […] z ruchem Niepodległości i nakazem dekolonizacji umysłu, nadszedł czas myśli, próbującej zamknąć się w «tożsamości afrykańskiej» przeciwko zachodniej formie. | Na medida que os movimentos de independência se espalhavam pelo continente (nos anos 50), a filosofia de busca do retorno à “identidade africana” e de afastamento do molde ocidental tornou-se mais forte. Kodjo-Grandvaux argumenta que tal ideologia de “retorno às origens” é uma proposta arriscada. |
19 | Ryzykowny «powrót do źródeł»: Od kiedy filozofia próbuje myśleć w sposób «narodowy», to znaczy kontynentalny, etniczny, zmuszona jest unikać wielu pułapek, zwłaszcza tych zbiorowego umysłu oraz nadmiernej partykularyzacji, pisze autor. | Ela escreve: “À medida que a filosofia se encaixa na busca de um padrão ‘regionalista' - isto é, continental, nacional ou étnico - ela deve evitar várias armadilhas, entre elas, a do pensamento homogêneo e do isolamento excessivo”. |
20 | Wkład filozofii zachodniej, jak w innych ruchach filozoficznych, nie powinien zostać odrzucany. | A contribuição da filosofia ocidental e de outras correntes de pensamento não devem ser rejeitadas. |
21 | Séverine Kodjo-Grandvaux zajmuje się debatą o etnofilozofii, która toczy się od dawna wśród afrykańskich filozofów: myśl, że kultura czy dany region posiadają własną filozofię, która znacznie różni się od innych, sama w sobie jest kontrowersyjna. | Kodjo-Grandvaux destaca o debate sobre etnofilosofia, com o qual filósofos africanos vêm lidando por muito tempo: a ideia de que uma cultura ou região em particular possui uma filosofia específica, fundamentalmente diferente de outras tendências filosóficas, é em si controversa. |
22 | Jednak wielu afrykańskich filozofów współczesnych uważa, że ich praca jest krytyczną refleksją na temat afrykańskich rządów i ich wpływu na codzienne życie swoich rodaków. | No entanto, muitos filósofos africanos modernos argumentam que o trabalho deles é uma reflexão crítica sobre lideranças africanas e de seus impactos nas vidas diárias de seus compatriotas. |
23 | W efekcie, istotne jest to, że afrykańska filozofia rozwija się w kontekście kontynentu. | Consequentemente, é fundamental que a filosofia africana se desenvolva no contexto do continente africano e que se comunique com uma audiência africana. |
24 | 2. Souleymane Bachir Diagne (Senegal) | 2. Souleymane Bachir Diagne (Senegal) |
25 | Souleymane Bachir Diagne, senegalski filozof i pionier nowej sceny afrykańskiej filozofii [własność publiczna]. | Souleymane Bachir Diagne, filósofo senegalês e pioneiro na nova cena filosófica africana - Domínio Público |
26 | | Souleymane Bachir Diagne, filósofo senegalês e professor da Universidade de Columbia, acredita que os flósofos africanos precisam tornar o trabalho deles mais acessível aos seus compatriotas. |
27 | Musimy sami tworzyć własne teksty w językach afrykańskich. | Ele declara: Nós devemos produzir os nossos próprios textos em línguas africanas. |
28 | Jeden z moich starszych amerykańskich uczniów pracuje nad tym w antologii tekstów afrykańskich filozofów, gdzie prosi o pisanie artykułów we własnych językach. | Um dos meus antigos alunos americanos está trabalhando no sentido de produzir uma antologia de textos escritos por filósofos africanos, os quais foram incumbidos de escrever artigos em suas próprias línguas. |
29 | Użytkownicy danego języka są potem zobowiązani do tłumaczenia ich na język angielski. | Posteriormente, os falantes nativos dessas línguas farão a tradução para o inglês. |
30 | “Jestem, ponieważ my jesteśmy” - filozofia afrykańskiego Ubuntu, własność publiczna z: Ołówki dla Afryki. | “Eu sou porque nós somos”, em tradução livre. Filosofia africana Ubuntu, por Pencils for Africa - Domínio Público |
31 | 3. Léonce Ndikumana (Burundi) | 3. Léonce Ndikumana (Burúndi) |
32 | Oprócz znaczenia, jakie przypisuje się lepszej komunikacji z afrykańskimi mocodawcami, istnieją inne tendencje, które obecnie przodują w afrykańskiej filozofii. | Além da importância de se comunicar melhor com seus seguidores africanos, atualmente surgem com destaque outras tendências de pensamento dos filósofos africanos. |
33 | Léonce Ndikumana dorastał w Burundi i obecnie jest profesorem ekonomii na Uniwersytecie w Massachustts w Amherst. | Léonce Ndikumana cresceu em Burúndi e hoje é professor de Economia da Universidade de Massachusetts em Amherst. |
34 | W swojej książce “Africa's Odious Debt: How Foreign Loans and Capital Flight Bled a Continent” [Wstrętny dług Afryki: jak zagraniczne pożyczki i ucieczka kapitału dobiła kontynent, j. angielski, bez tłumaczenia] Ndikumana oddał się agresywnej walce publicznej w Afryce, prowadzonej na całym świecie w sprawach takich jak wiara, że zagraniczna pomoc finansowała kontynent afrykański. | Em seu livro “Africa's Odious Debt: How Foreign Loans and Capital Flight Bled a Continent” (Dívida odiosa da África: Como os empréstimos externos e a fuga de capital sangraram um continente), Ndikumana se dedica a combater muitas narrativas sobre a África que são lugar comum e tidas como fato no mundo todo, como, por exemplo, a crença de que a ajuda externa subsidia o continente. |
35 | W rzeczywistości, odpływ kapitału poza kontynent (około bilion wyparowuje z krajów afrykańskich, by znaleźć się w rajach podatkowych lub bogatych krajach) znacznie przekraczają kwotę pomocy zagranicznej (50 mld dla Afryki). | Na realidade, a fuga de capital do continente africano (US$ 1,44 trilhão desaparecem de países africanos sem deixar rastros e acabam aparendo em paraísos fiscais ou em outros países ricos) excedem em muito o capital da ajuda externa (US$ 50 bilhões para a África). |
36 | Ndikumana jest także jednym z głównych liderów opinii w Afryce, odrzucających zasady międzynarodowych agencji i spółek, które często działają wbrew woli mieszkańców kontynentu. | Ndikumana também é um dos principais líderes de opinião na África que rejeitam as diretrizes das agências internacionais que frequentemente vão de encontro à vontade dos cidadãos africanos. |
37 | 4. Kwasi Wiredu (Ghana) | 4. Kwasi Wiredu (Gana) |
38 | Rosnącym zainteresowaniem u afrykańskich intelektualistów cieszy się przeciwdziałanie “fałszywej narracji”. | O combate às falsas narrativas é uma tendência crescente entre os intelectuais africanos. |
39 | To dokładnie to, co proponuje Kwasi Wiredu, filozof z Ghany. | Entre aqueles que tentam fazer justamente isso, encontra-se o filósofo ganense Kwaisi Wiredu. |
40 | Uważa, że wielopartyjny system polityczny, często postrzegany jako fundament demokracji, nie zawsze prowadzi do zjednoczenia i stabilizacji. | Ele argumenta que o sistema político multipartidário, frequentemente visto como o fundamento para a democracia, nem sempre conduz à unidade e à estabilidade. |
41 | Przeciwnie, demokracja na zasadzie konsensusu lepiej pasuje [j. angielski] do sytuacji Afryki: | Em vez disso, a democracia de consenso é muito mais adequada ao contexto africano: |
42 | Wiedząc, że demokracja oznacza rząd za przyzwoleniem, najważniejszą kwestią jest świadomość, że system mniej antagonistyczny niż ten partyjny, który jest szeroko związany z procesem podejmowania decyzji za pomocą głosowania, nie może być wymyślony. | Posto que a democracia é governo por consentimento, a questão é saber se um sistema menos conflitante do que o de partidos, o qual é vinculado ao sistema majoratório de tomada de decisão, não poderia ser concebido. |
43 | To bardzo ważne, by ludzkie jednostki, obdarzone rozumem, mogły dojść do porozumienia w kwestii tego, co musi zostać wykonane za pomocą cnoty kompromisu, nie podzielając tego samego zdania na temat prawdy czy moralności. | É um fato importante o de que seres humanos razoáveis podem chegar a um acordo sobre o que deve ser feito pela virtude do compromisso, sem concordar em questões de moral e verdade. |
44 | 5. Kwame Anthony Appiah (Ghana) | 5. Kwame Anthony Appiah (Gana) |
45 | Jednak inny filozof z Ghany, Kwame Anthony Appiah, nauczający aktualnie na Uniwersytecie w Nowym Jorku, sprzeciwia się afrocentryzmowi swoich afrykańskich rodaków. | Entretanto, Kwame Anthony Appiah, um outro filósofo ganense que atualmente ensina na Universidade de Nova Iorque, opõe-se à tendência de afrocentrismo dos filósofos do continente. |
46 | Według niego, afrocentryzm jest przestarzałym pojęciem. | Ele acredita que o afrocentrismo é um conceito ultrapassado. |
47 | Wierzy, że należy bardziej promować dialog międzykulturowy, a mniej “regionalny”: | Ele defende que deve-se encorajar mais o diálogo entre culturas e menos “regionalismo”: |
48 | [Grecki filozof antyczny, Diogenes] odrzucił ogólny pogląd, według którego każda wykształcona jednostka należy do miasta wśród miast […] Miasto w kosmopolitycznym świecie wyraża chęć do poznania innych sposobów życia przez radio, telewizję, antropologię i historię, przez powieści i filmy, wiadomości i prasę oraz przez internet. | [Diógenes, filósofo da antiguidade grega] rejeitava a visão convencional de que toda a pessoa civilizada pertencia a uma comunidade entre outras comunidades[…] Uma comunidade global de cosmopolitas desejará aprender sobre outros estilos de vida no rádio e em programas de TV, por meio da Antropologia e História, por romances e filmes, por noticiários e jornais e na internet. |