Sentence alignment for gv-aym-20130714-5956.xml (html) - gv-por-20130627-44331.xml (html)

#aympor
1FOTOS: Rio de Janeiron pallapallanakax arsusirinakaru, sarnaqirinakaruw yanqhachapxiFOTOS: Flagrante da truculência policial em protesto do Rio de Janeiro
2Aka qhanstayäwix Brasil markan Revuelta del Vinagre ukan yäpar askinjam chiqancht'atawa.
3[en]. Niya mä simana, 20 uru jayp'u mara t'aqata 2013 marana, Brasil markax wali ch'aman unxtasiwimpiw jichhapach ch'aman unxtasiwimpiw jichhapach sarapanx jan walt'ayata.Há exatamente uma semana, na noite de 20 de junho de 2013, o Brasil foi sacudido pela maior onda de protestos da história recente do país.
4Rio de Janeiro uksana, marka taypitpach markachirinakax sumak unxtasiwinakampix mä jach'a tantachäwir puriñkam sarantasipkana, ukatx unxtasiwinakax jak'ankir markachirinakampiw yapxattasipxäna, ukjamat unxtasirinakamp pallapallanakampix jan walt'awin tupthaptasax yanqhachawinakampiw tukuwayapxana [pt].No Rio de Janeiro, a manifestação que começou pacífica com uma marcha do centro da cidade até à prefeitura alastrou-se por outros bairros e terminou com confrontos violentos entre a polícia e os manifestantes.
5Sumpachax Rio de Janeironx niya 300.000 jaqinakaw unxtasiwimpix mayacht'asipxana.Segundo estimativas oficiais, cerca de 300 mil pessoas participaram da manifestação no Rio.
6Ukjamatw brasileño Calé [pt] jupa jamuq apsurix kunjamtiy pallapallanakax balas de goma, ukat gases lacrimógenos uka jiq'inakamp unxtasirinakar yanqhachatw jamuqanak uñacht'ayani.Dentre elas, estava o fotógrafo Calé, que registrou o uso indiscriminado de balas de borracha, spray de pimenta e bomba de gás lacrimogêneo por parte da Polícia Militar contra manifestantes desarmados e indefesos.
7Jä ukjamat Calé jupan yatiyäwinakax jamuqanakamp chikt'at ajllt'ata, Global Voices Online ukataki:O resultado são os testemunhos e fotos a seguir, que Calé escolheu especialmente para o Global Voices Online:
8Nayraqatax unxtasïwinx jaqinakax thuqupxanwa, ukatx jacha tantachäwir sarkasax kusisitapxanwa, kusisiñaw utjana.Manifestação caminha rumo a prefeitura, com pessoas dançando, carregando cartazes e bandeiras.
9Jamuqa: Calé, qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão
10Nayrïr arumax Río ukanx unxtasiwinakx jamasat uñjtwa, ukat uñjaraktw kunjamtix pallapalllanakax gases lacrimógenos ukat balas de goma ukanakx apnaqapkan ukxa, ukjamat Río de Janeiro uka taypi calle-nak jaytjapxañapataki, ukanx yanqhachawix qhananw irptir p'iqinchirina.Ontem à noite [20 de junho de 2013] eu cobri os protestos no Rio e vi a polícia usar gás lacrimogênio e balas de borracha para limpar as ruas do centro do Rio, em um caso evidente de abuso de poder.
11Mä phiñasit qutucht'atanakax partido de izquierda ukan arkirinakampiw nuwthaptawayapxi, pallapallanakax janiw jank'ak arxatkanti, ukatx janiw khitirus taripkanti.Um grupo violento começa uma briga com militantes de esquerda mas a polícia demora a agir e não faz nenhuma prisão.
12Jamuqa: Calé, qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
13Unxtasïwix sumaki, ukat k'uchhiki ukjamanwa, jilpach urunakax anata phust'awinakampiw jaqinakax pankartanak apt'asis mayipxana.Em grande parte, tratava-se de uma reunião pacífica e alegre, com bandas tocando marchinhas de carnaval e pessoas de todas as idades carregando bandeiras e cartazes com reivindicações.
14Juk'akiw jan walt'awinakax mä qawqha qutucht'at partido de izquierda ukanakamp tupthaptäwinakax utjana, ukatx yaqhip waynanakax janiw unxtasiwir yanqhyachat munapkanti, ukats janirakiw ni mä partido político ukarus mayachatañ munapkiti.Houve pequenos incidentes, como uma briga entre militantes de um partido de esquerda e jovens que não aceitavam que a marcha fosse explorada ou ligada a qualquer partido político.
15Mä usuchjat chachax unxtasiwinx unxtasirinakampiw yanapt'ata.Homem machucado em protesto é socorrido por manifestantes.
16Jamuqa: Calé, qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
17Pallapallax jaypachat uñjirjam purini, ukat kimsa motonakw jan walt'aw uñakipañatak khitanitayna. janiw khitis taripatakiti, ukat yaqhip jaqinakax usuchjataw jikjxatasipxana, ukjamat yanqhachirinakar uñt'ayañataki.Curiosamente, a polícia demorou muito para reagir, enviando apenas três motocicletas para verificar a ocorrência e, possivelmente, reportar aos comandantes.
18Unxtasirinakax pallapallanakan nayraqatapan wal sayantapxi, jan walt'awit jark't'añataki, ukjamat unxtasiw sumat uñjañataki.Nenhuma prisão foi efetuada, nem mesmo quando algumas pessoas, sangrando, apontaram os autores do ataque. O cordão de isolamento feito por manifestantes.
19Jamuqa: Calé, qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
20Kunawsatix wljt'at waranqaninakaw unxtasirinakax jach'a plaza tantachäwir purintapkan ukhax walt'ataniw pallapallanakax jach'a utxa uñjapxana, pallapallanakax nayraqatajan muyuntatapxanawa.Quando a multidão finalmente chegou à praça da prefeitura, encontrou uma grande concentração de policiais protegendo o prédio, com a cavalaria à frente do portão.
21Unxtaïwi p'iqtirinakax wali ch'amampiw pallapallanakan nayraqatapajan sayantapxan jan chaxwthaptaw utjañapataki, ukjamat unxtasiwinakax sumat uñjatañapataki.Os líderes da manifestação fizeram uma corrente humana na frente da polícia, para evitar conflitos e garantir que um pequeno grupo de bardeneiros não estragasse a bela noite.
22Culturista Gabriel Campos jupax pallapallan qaqilup jamp'atiski, mä ch'axwthapiw utjayañata.O fisioculturista Gabriel Campos beijando um cavalo da PM, no meio de suas provocações.
23Jamuqa: Calé, qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão
24Arsusirinakax mayiwinakapampix jach'a tantachäw nayraqatanx sumakiw ukankapxi, ukat 29 maraniruw pallapallax thaqhi, Gabriel Campos ukjam sutiniwa, kunawsatix pallapallanakax qaqilunakapankaskan ukhaw sutichjatayna, ukat jaqix ukhjat jithiqtañapatakix mayipxataynawa.Os manifestantes estavam conseguindo manter a calma na frente da prefeitura até que um fisiculturista de 29 anos chamado Gabriel Campos, agora procurado pela polícia, começou a insultar os policiais da cavalaria, apesar dos pedidos da multidão para que ele fosse embora.
25Mä juk'itanwa, unxtasirinakax pallapallanakarux jan kuna walt'aw juk'am utjañapatakix taripatañap mayipxatayna.A uma determinada altura, os manifestantes começaram a pedir aos policiais para que o prendessem, antes que fosse tarde demais.
26Ukat arsusirinakax k'ullut lursut mä escudo uka chipjam apnaqapxana, ukatx pallapallanaktuq qalanakampiw jaqtapxana.Manifestantes usam paineis de madeira como escudo e atiram pedras contra a polícia.
27Jamuqa: Calé, aka qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
28Unxtasirinakax amparanakapampiw justicia ukx lurañ munapxana, ukat mä chaxwawiw jarartäna. Ukax pallapallanakatak mä suyt'ayawinwa.Como não houve resposta, os manifestantes tentaram fazer justiça com as próprias mãos, o que levou a uma briga.
29Ukjamat nayrir jan walt'aw utjatapatx pallapallanakax mäkiw gases lacrimógenos ukat balas de goma ukanakampix arsusirinaktuqx illaptas antutanipxana.Era a desculpa que a polícia estava esperando para, ao primeiro sinal de de mau comportamento, começar a atirar bombas de gás lacrimogêneo e balas de borracha contra a multidão.
30Sustkañanwa, ukch'añkamax jaqix pallapallat qhispinwa.o terror das pessoas fugindo da polícia.
31Jamuqa: calé, jupan qhanstayawix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
32Mä ukch'anx jach'a tantachäwirux niyapuniw mantapxi, jaqinakax wali phiñasitapxanawa, ukat qalanakamp lawanakampiw pallapallanaktuq kutt'ayañ qalltapxana.Em nenhum momento houve uma tentativa de invadir a prefeitura; as pessoas simplesmente ficaram furiosas e começaram a lutar contra a polícia, armadas de paus e pedras.
33Ukatx ukjam jach'a yanqhachaw pallapallanakan utjatapaxa: jan walt'awit wakicht'at tamanakax centro de Río ukan callenakapw ch'usa uñjañatak wakicht'asipxi, barrio bohemio de la Lapa ukhata, 2,5 km ukha jayankiwa.O que aconteceu em seguida foi o maior caso de abuso policial da década: as tropas especiais do Batalhão de Choque e do Bope varreram as ruas do centro de Rio até o bairro boêmio da Lapa, a 2.5 km de distância.
34Jaysatata, walja alxañ utanakaw ukat jach'a utanakas lunthatataw ch'us uñjasi ukhama, ukat PresidenteVargas uka jach'a thakinw apsutäna.
35Pallapallanakax t'una uchañanak nakhaski ukanjamw makipawayapxi, ukch'añkamax jaqhipa jach'a utanakax Presidente Vargas uka jach'a thakinjam yanqhachat uñjasiwayi.Em resposta, muitas lojas e edifícios foram vandalizados e saqueadas na Avenida Presidente Vargas. Polícia abre fogo, enquanto algumas pessoas começam a vandalizar prédios na Avenida Presidente Vargas.
36Jamuqa: Calé, jupan uñstayawipax yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
37Ukjamat tukuyipanx pallapallanakax gases lacrimógenos ukampix illapt'as antutaskakinw arsusirinaktuqixa, ukatw jupanakax utanakapar kut'xapxana, jach'a tantachäw jayana.Mesmo após o fim da briga, a polícia continuou a jogar gás em manifestantes pacíficos que voltavam para casa, longe da prefeitura.
38Janiw amuyañjamakant jaqinakaxa, ukatw utanakapar kut'xapxana. Metro ukax jist'antätanwa, ukat jaqinakax kayuchasaw jan walt'awitx mistxapxana.Não houve distinção entre arruaceiros e gente de bem tentando encontrar o caminho de volta para casa.
39Mä callena alxasirix gas lacrimógeno jiwqi tukuyatatx samsuñ yant'ana, ukch'añkamax pallapallanakax kutt'anipxanw yanqhachañataki, ukat balas de goma, gases lacrimógenos ukanakampiw illapt'as antutanipxana.Vendedor de rua se desespera ao inalar gás lacrimogêneo quando a polícia parou de distinguir entre manifestantes pacíficos e arruaceiros, mirando inocentes no alvo de balas de borracha.
40Jamuqa: Calé, jupan qhanstayäwix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
41Estaciones de metro ukax jist'antätanwa, taqpachaniw anqaxar jan walt'awtuqit mistxapxana.Como as estações de metrô haviam sido fechadas, todo mundo teve que fazer a pé o percusso até sair da zona de conflito.
42Ukat mä qutucht'atax estación dela Carioca ukan punkup jist'arasiñap suyapxana, uakt kunawsatix Río Branco uka jach'a thakranjam pallapallanakax mäkipawayapk ukhax mayniw art'asi “Cobardes, hijos de p…” ukatx pallapallanakax jank'akiw kutt'anisinx gases ukanakampix jaqinaktuqix illapt'as antutt'anipxi.Na estação Carioca, um grupo estava esperando as portas abrir, quando a polícia marchava pela Avenida Rio Branco. Esta estação localiza-se em um corredor de pedestres, perpendicular à avenida, e quando a polícia já estava quase fora do campo de visão, alguém gritou “covardes, filho de p…”: os policiais imediatamente se viraram e jogaram gás na multidão.
43Rio Branco uka thakinjam pallapallanakax sarxapxi.Batalhão de Choque na Avenida Rio Branco.
44Jamuqa: Calé, qhanstayawix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão
45Ukat jank'akiw metron irnaqirinakax mä jisk'a punkx jist'arapxana, ukar jaqinakax mantapxañapataki, ukanx jaqinakax jan kawksar mistsuñ utjipan katjatapxanwa, gases ukamp antutatapxanwa.Os funcionários do metrô foram rápidos e abriram uma pequena porta para as pessoas entrarem, o que acabou criando uma armadilha onde todo mundo ficou preso em um funil de ar contaminado com gás.
46Manqhanx waljaniw jan walt'ayat axchkatapxana, ukat pampar jaqnuqat ukjamanakaw utjana.Lá embaixo, muitos estavam sentindo náuseas, deitados no chão.
47Jaqix estación de metro de la carioca ukhat pallapallanak Río Branco uka thakinjam uñjasax mäkiw amparanak aytapxan jan ch'axwthaptañ utjañapataki.Manifestantes na estaçao Carioca do metro observam a policia passar na Av Rio Branco de braços para cima, pedindo paz.
48Jamuqa: Calé, qhanstayawix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
49Waljaniw unxtasiw nayrir jan walt'awin jaytxañ amtxapxana, ukat barrio de la Lapa uksaruw cerveza umxatir sarxapxana, ukawjax amuyatatx kusjamakinw jan khitins uñjkaña.Muitas das pessoas que deixaram a marcha ao primeiro sinal de problemas decidiram ir para a Lapa, para tomar uma cerveja, em suas cabeças um lugar distante e seguro.
50Ukat akatjamatw pallapallankax uksatuqir puripxana, ukat jaqix umañ utanakankapxanwa, ukch'añkamax kallinakanx jan walt'awix sumt'ayanwa.Mas logo os esquadrões estavam lá também e o caos foi estabelecido nas ruas.
51Ujamat jaqinakax pallapallanakar sutichjañ qallantapxana, ukatw gases lacrimógenos ukanak jach'a utanaktuq illapt'as antutanipxana, jani kuna amuyasa. Pallapallanakax gases lacrimógenos ukanak arsusirinaktuq illapt'anipxi, jupanakax estación del metro ukhan suyasipkana.Na Lapa, também longe da prefeitura, muita gente ficou presa dentro de hotéis, bares e restaurantes, sendo que a polícia atirou balas de borracha e gás dentro de alguns recintos.
52Metron irnaqirinakax maysatuqin mä punku jist'arapxana, ukjamat jaqinakax imantasipxañapataki, ukanx jaqinakax jan kawksar mistsuñ utjipan katjatapxanwa, ukat gases ukamp antutatapxanwa.Polícia joga bombas de gás lacrimogênio contra manifestantes a espera da abertura da estação de metro Carioca.
53Manqhanx waljaniw pampar jaqnuqatapxana, náuseas ukanakmpi.Foto: Calé, usada com permissão.
54Jamuqa: Calé, qhanstayawix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
55Unxtasïwinx vándalos ukjamanakax utjanwa, yanakw nakhantayapxan ukat wikhapxan ukjama, jilpachax Presidente Vargas uka thakinjam utjanxa, niya jach'a ayuntamiento ukhana.Sim, havia vândalos na marcha, causando quebra-quebra e incêndios, mas a maioria dos atos do tipo aconteceu apenas na Avenida Presidente Vargas, próxima ao gabinete do prefeito.
56¿ukjamax kunats pallapallanakax marka tayppachan unxtasipxi, alaq jaqinakar illapanakapamp apkatapxpacha?Por que será então que a polícia alargou o raio de ação, apontando armas para pessoas inocentes?
57Tantachawinakana, medios sociales ukanakan jichhax jaqix arsuw axsarañat kallinakar arsusir mistsuña, yaqhipanakax munapxiw unxtasiw tukusxañapa. P'iqir mä aruw pallapallat arsuñ jutitu: terrorismo de estado ukjama.Em encontros e nas redes sociais, todo mundo agora fala sobre o medo de participar de novas manifestações, e algumas querem que tudo acabe.
58Pallapallanakax t'una uchañanak nakhan ukanjam makipawayapxi, yaqhipanakax jach'a utanakar yanqhachañ Presidente Vargas uka jach'a thakinx qalltapxana.E apenas uma expressão me vem à mente para explicar o comportamento da nossa força policial: terrorismo de Estado. O triste fim de uma bela manifestação.
59Jamuqa: Calé, qhanstayawix yatiyatawa.Foto: Calé, usada com permissão.
60Aka qillqatan taqpacha jamuqanakax Calé jupan qhanstayatawa. Ukampirus jupax jamuqanak apsurjamaw irnaqi, ukatx proyectos artísticos ukhamanak uraqpachan wakt'ayi.Todas as fotos que ilustram esse post foram usadas com permissão do fotógrafo Calé, que além de trabalho comercial, desenvolve projetos artísticos e autorais renomados no mundo inteiro.
61Yaqhipa jamuqatanakapax reportaje ukan uñjasispa: Buscadores (Seekers) [en] (Seekers), Ateliê da Imagem [br] Río de Janeiro uksan qhanstayata.Algumas de suas fotos podem ser vistas na exposição Buscadores, que segue no no dia 29 de junho no Ateliê da Imagem, Rio de Janeiro.
62Qhanstayawix “Buscadores” ukanx maynitkam uñacht'ayi Dinamarca, Rusia, Argentina ukat Bolivia uka markanakana, ukatx EE. UU, Irlanda uka markanakans ukjamarakiw qutucht'at mayacht'asipxana.Buscadores já foi exibida em mostras individuais na Dinamarca, Rússia, Argentina e Bolívia e participou de coletivas nos EUA e Irlanda.
63Mä arsusirix jan walt'aw taypin sumankañ utjañap mayi.Manifestante pede paz no meio da batalha.
64Jamuqa: Calé, qhanstayawix yatiyata.Foto: Calé, usada com permissão.
65Aka qhanstayäwix Brasil markan Revuelta del Vinagre ukankirinakaw suma yanapt'asinipxi. [en].Veja também a nossa cobertura dos protestos de 20 de junho em todo o Brasil.