# | ell | pol |
---|
1 | 8 αφρικανικά πιάτα που σε προκαλούμε να δοκιμάσεις | Czy odważysz się spróbować tych ośmiu afrykańskich dań? |
2 | Ένα ζωντανό σκουλήκι Mopane. | Żywa larwa mopane. |
3 | Η φωτογραφία δημοσιεύεται με την ελεύθερη συγκατάθεση της Arne Larsen. | Zdjęcie: Arne Larsen. |
4 | Καθώς ολοκληρώνουμε το “Μήνα Γαστρονομίας” στο Global Voices, ας ρίξουμε μία ματιά σε έξι πιάτα από την Υποσαχάρια Αφρική που μπορεί να σας βγάλουν έξω από τη γαστρονομική ζώνη ασφαλείας σας. | Podsumowując „Miesiąc Jedzenia” na Global Voices, przyjrzyjmy się ośmiu daniom z Afryki Subsaharyjskiej, które prawdopodobnie wykraczają daleko poza Wasze kulinarne przyzwyczajenia. |
5 | Σας προκαλούμε να τα δοκιμάσετε. | Czy odważylibyście się ich spróbować? |
6 | 1. Madora (σκώληξ mopane): | 1. Madora (larwy mopane): |
7 | Πεντανόστιμα σκουλήκια Mopane έτοιμα για σερβίρισμα. | Pyszne larwy mopane gotowe do jedzenia. |
8 | Η φωτογραφία δημοσιεύεται με την άδεια του www.zimbokitchen.com | Zdjęcie dzięki uprzejmości www.zimbokitchen.com |
9 | Τα Madora (επιστημονική ονομασία Gonimbrasia belina) αποτελούν ένα είδος σκουληκιών που βρίσκεται σε αφθονία στη Νότια Αφρική, του οποίου η μεγαλύτερη βρώσιμη κάμπια, η mopani ή σκώληξ mopane, αποτελεί σημαντική πηγή πρωτεΐνης για εκατομμύρια γηγενείς Νοτιοαφρικανούς. | Madora (Gonimbrasia belina) to gatunek ćmy występujący w Afryce Południowej. Jej duże, jadalne larwy, zwane robakami mopani lub mopane, są ważnym źródłem białka dla milionów ludzi zamieszkujących te tereny. |
10 | Εάν θέλετε να δοκιμάσετε σκουλήκια mopane, ακολουθήστε τις οδηγίες από τη Zimbo Kitchen εδώ: | Jeżeli masz ochotę spróbować mopane, zastosuj się do wskazówek Zimbo Kitchen: |
11 | Πριν ξεκινήσετε, μάθετε ότι τα madora περιέχουν υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών, τόσες όσες ακριβώς σας έχει προτείνει να παίρνετε ο γιατρός σας. | Zanim odwrócisz się i uciekniesz, pomyśl, że madora ma tyle białka, że spokojnie pokryje Twoje dzienne zapotrzebowanie. |
12 | Ορίστε και η δύναμη της πρωτεΐνης σύμφωνα με τη διαδικτυακή ιατρική επιθεώρηση WebMD - “η πρωτεΐνη είναι ένα σημαντικό συστατικό κάθε κυττάρου στον οργανισμό σας. | Oto jak moc białka opisano na WebMD: „białko to ważny składnik każdej komórki Twojego ciała. |
13 | Οι τρίχες και τα νύχια αποτελούνται κατά το κύριο μέρος τους από πρωτεΐνες. | Włosy i paznokcie składają się głównie z białka. |
14 | Ο οργανισμός σας χρησιμοποιεί τις πρωτεΐνες για να χτίσει και να επανορθώσει τους ιστούς. | Organizm wykorzystuje białko do budowy i odbudowy tkanek. |
15 | Επίσης, χρησιμοποιεί τις πρωτεΐνες για να δημιουργήσει ένζυμα, ορμόνες και άλλες χημικές ουσίες. Η πρωτεΐνη αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του οικοδομήματος των οστών, των μυών, των χόνδρων, του δέρματος και του αίματος. “ | Białko jest składnikiem enzymów, hormonów i innych związków chemicznych Twojego organizmu, a także głównym materiałem budulcowym kości, mięśni, chrząstki, skóry i krwi”. |
16 | Δεν υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία γιατί οι άνθρωποι στην αφρικανική ύπαιθρο γλιτώνουν πολλές από τις ασθένειες που βασανίζουν εμάς που ζούμε στις μεγαλουπόλεις. | Nic dziwnego, że mieszkańcom wsi w Zimbabwe udaje się uniknąć wielu chorób, które prześladują nas, mieszkańców miast. |
17 | Στη Ζιμπάμπουε, αυτή η λιχουδιά προετοιμάζεται συχνά με έναν απλό και άμεσο τρόπο - το τηγάνισμα. | W Zimbabwe te smakołyki przyrządza się z reguły w bardzo prosty sposób - zwyczajnie się je smaży. |
18 | Έτσι σκοπεύω να τα φτιάξω σήμερα με μία μικρή διαφοροποίηση προσθέτοντας μαύρο πιπέρι. | Też mam zamiar tak je dzisiaj przygotować, ale z małą wariacją, dodając szczyptę czarnego pieprzu. |
19 | Ένας άψογος συνδυασμός που μπορείτε να κάνετε είναι αυτός: καλαμποκάλευρο, πράσινα λαχανικά και ντοματο-κρεμμυδόσουπα για να συνοδέψετε αυτό το πιάτο αν και είναι μια χαρά να τα φάτε και σκέτα σαν τραγανό σνακ ή με άλλους συνδυασμούς. | Najlepiej będą smakować w tym zestawie: sadza (kasza kukurydziana), zielone warzywa plus zupa z pomidorów i cebuli, chociaż można zajadać samą madorę jako chrupiącą przekąskę lub w innych zestawieniach. |
20 | Αρκετά είπαμε, ας ανάψουμε τα τηγάνια μας! | Dosyć gadania, bierzmy się do gotowania! |
21 | 2. Nsenene (ακρίδες): | 2. Nsenene (koniki polne): |
22 | Ζωντανή αρσενική ακρίδα. | Żywy samiec konika polnego. |
23 | Η φωτογραφία δημοσιεύεται με την άδεια χρήσης Creative Commons από το χρήστη της Wikipedia Bruce Marlin. | Zdjęcie: Bruce Marlin na Wikipedii. Licencja CC. |
24 | “Nsenene” ονομάζεται στην τοπική γλώσσα της Ουγκάντα μία ακρίδα με μακριές κεραίες (πιο συχνά ονομάζονται τριζόνια ή γρύλοι), η οποία αποτελεί λιχουδιά στην κεντρική Ουγκάντα, όπως επίσης και σημαντική πηγή εισοδήματος για τη χώρα. | Nsenene to określenie długoczułkiego konika polnego (pospolicie nazywanego też pasikonikiem) w języku luganda. W Ugandzie koniki polne stanowią prawdziwy przysmak, a także źródło dochodu. |
25 | Το έντομο αυτό τρώγεται επίσης στην Κένυα, στη Ρουάντα και στην Τανζανία. | Jada się je również w Kenii, Rwandzie i Tanzanii. |
26 | Ακολουθήστε τα παρακάτω επτά βήματα για να φτιάξετε με την ακρίδα σας ένα νόστιμο πιάτο. | Możesz przyrządzić danie z koników polnych w tych siedmiu krokach. |
27 | 3. Αγριοβατράχι: | 3. Żaba byk (żaba rycząca): |
28 | Αφρικανικό αγριοβατράχι. | Afrykańska żaba byk. |
29 | Η φωτογραφία δημοσιεύεται με την άδεια χρήσης Creative Commons από το χρήστη της Wikipedia Stevenj | Zdjęcie: Stevenj na Wikipedii. Licencja CC. |
30 | Ο Science σε ένα αφρικανικό ιστολόγιο εξηγεί με ποιο τρόπο τρώγεται ο βάτραχος στη Ναμίμπια: | Blog Science in Africa wyjaśnia, jak spożywa się tę żabę w Namibii: |
31 | Στην παραδοσιακή κουζίνα της Ναμίμπια τρώγεται ολόκληρος ο βάτραχος, με εξαίρεση το πεπτικό σύστημα που μπορεί να το δίνουν ως τροφή σε σκυλιά ή σε πουλερικά. | W tradycyjnej namibijskiej kuchni zjada się żabę w całości, z wyjątkiem przewodu pokarmowego, którym często karmi się psy lub drób. |
32 | Συνεχίζει: | Autorzy dodają: |
33 | Γενικά συστήνεται στους ανθρώπους να περιμένουν μέχρι οι Τεράστιοι Βάτραχοι να αρχίσουν να κοάζουν ή μέχρι την ”να περάσει η τρίτη βροχή” πριν τους φάνε. | Z reguły powinno się poczekać, aż żaby byki zaczną rechotać, lub łapać je dopiero „po trzecim deszczu”. |
34 | Παρά τις προφυλάξεις αυτές οι άνθρωποι σε μερικές περιοχές επιλέγουν να τρώνε τα βατράχια πρόωρα. | Pomimo tych ścisłych zaleceń, w niektórych regionach ludzie decydują się na przedwczesne jedzenie żab. |
35 | Συνήθως, όταν συμβαίνει αυτό, λαμβάνονται πολύ συγκεκριμένα προληπτικά μέτρα κατά πιθανών δηλητηριάσεων. | Jednak w takim wypadku muszą oni zastosować konkretne środki zapobiegające zatruciu. |
36 | Οι άνθρωποι που ζουν στην περιοχή Oshakati/Ongwediva [βόρεια Ναμίμπια] προστατεύονται από τη δηλητηρίαση βάζοντας στον πάτο από τις κατσαρόλες τους κομμάτια στεγνού ξύλου από ένα δέντρο που είναι γνωστό στην περιοχή με το όνομα Omuhongo (μην το συγχέετε με το Omuoongo, το δέντρο Marula). | Mieszkańcy regionu Oshakati/Ongwediva [północna Namibia] zapobiegają zatruciu, układając w garnkach kawałki suchego drewna z drzewa nazywanego w okolicy Omuhongo (nie mylić z Omuoongo, czyli marulą). |
37 | Αυτό το ξύλο προφανώς εξουδετερώνει το δηλητήριο του βατράχου ενώ συγχρόνως βοηθά να μην κολλά το δέρμα του στον πάτο της κατσαρόλας. | Jedną z jego właściwości jest ponoć neutralizowanie żabiej trucizny, a przy okazji zapobiega przyleganiu żabiej skóry do dna garnka. |
38 | “Κανείς δεν αρρωσταίνει από αυτό το δηλητήριο όταν ακολουθεί αυτό το κόλπο στο μαγείρεμα.” | Ten, kto stosuje ten sposób gotowania, nie zachoruje. |
39 | Στις περιοχές Okambebe/Oshikango, όπου δεν είναι γνωστό το δέντρο Omuhongo, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ξύλο από τα δέντρα Omuva και Oshipeke. | W regionie Okambebe/Oshikango, gdzie drzewo Omuhongo nie jest znane, zamiast niego używa się drewna z drzew Omuva i Oshipeke. |
40 | “Χρειάζονται μόνο δύο μικρά κομμάτια από τα δέντρα Omuva ή Oshipeke, με τα οποία θα καλύψετε τον πάτο της κατσαρόλας σας ενώ θα μαγειρεύετε τα βατράχια για να προλάβετε την ασθένεια που μπορεί να σας προκαλέσει ο ”δράστης”. | Do unieszkodliwienia trucizny wystarczą dwa małe kawałki tego drewna ułożone na dnie garnka. |
41 | 4. Mazondo (Ποδαράκια βοδινού): | 4. Mazondo (nóżki wołowe): |
42 | Mazondo (ποδαράκια βοδινού) έτοιμα για φάγωμα. | Mazondo (nóżki wołowe) gotowe do podania. |
43 | Η φωτογραφία δημοσιεύεται με την άδεια του www.zimbokitchen.com. | Zdjęcie dzięki uprzejmości www.zimbokitchen.com. |
44 | Τα Mazondo (ποδαράκια βοδινού) ανήκουν στα αγαπημένα πιάτα των περισσότερων Ζιμπαμπουανών ανδρών καθώς και μερικών γυναικών. | Mazondo (nóżki wołowe) to jedno z ulubionych dań większości mężczyzn, a także niektórych kobiet z Zimbabwe. |
45 | Καλύτερα να τα σιγο-μαγειρέψετε στην κουζίνα σας εάν δεν τα μαγειρέψετε χρησιμοποιώντας ξυλόφουρνο. | Jeżeli nie przyrządza się ich metodą pamoto (opalanie drewnem), najlepiej gotować je na wolnym ogniu. |
46 | Ο τρόπος προετοιμασίας τους είναι αρκετά απλός, μοιάζει πολύ με αυτόν που μαγειρεύονται τα ποδαράκια χοιρινού, ο πατσάς ή ακόμα και το στιφάδο βοδινού που προετοιμάζονται με τον ίδιο περίπου τρόπο εδώ στη Ζιμπάμπουε. | Przyrządza się je w bardzo prosty sposób, podobnie jak nóżki wieprzowe, maguru (flaki) czy gulasz wołowy. |
47 | 5. Τερμίτες: | 5. Termity: |
48 | Τερμίτες (λευκά μυρμήγκια) στο Σουδάν. | Termity (białe mrówki) w Sudanie. |
49 | Δημόσια αναρτημένη φωτογραφία από την Υπηρεσία Αγροτικών Ερευνών, τον ερευνητικό φορέα του Αμερικανικού Υπουργείου Γεωργίας. | Zdjęcie: Agricultural Research Service, komórka badawcza Departamentu Rolnictwa USA. Domena publiczna. |
50 | Οι Tερμίτες είναι επίσης γνωστοί ως “λευκά μυρμήγκια”, παρ' όλο που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια με αυτά. | Termity są też nazywane „białymi mrówkami”, chociaż nie są z nimi spokrewnione. |
51 | Αποτελούν λιχουδιά σε πολλές αφρικανικές κουλτούρες. | Stanowią przysmak w wielu afrykańskich kulturach. |
52 | Εδώ θα βρείτε φωτογραφικό υλικό με οδηγίες για το πώς να τηγανίσετε ιπτάμενους τερμίτες. | Tutaj znajdziesz opatrzoną zdjęciami instrukcję smażenia termitów. |
53 | 6. Αίμα και γάλα: | 6. Krew z mlekiem: |
54 | Ο Thomson Safaris σημειώνει στο blog του: | Blog Thomson Safaris podaje: |
55 | […] αλλά ακόμα πιο εντυπωσιακή [όσον αφορά στη διατροφή της φυλής των Μασάι] (και πιθανώς λίγο αποκρουστική στο δυτικό ουρανίσκο) είναι η παράδοση που έχουν να πίνουν ωμό αίμα, μαγειρεμένο αίμα, και μίγματα από αίμα και γάλα. | […] jednak znacznie bardziej fascynująca [w diecie Masajów] (i prawdopodobnie lekko odrażająca dla zachodniego podniebienia) jest tradycja picia świeżej krwi, gotowanej krwi oraz krwi wymieszanej z mlekiem. |
56 | Αυτός είναι ο παραδοσιακός τρόπος για να αποκτήσετε το αίμα της αγελάδας: | Oto tradycyjna metoda pozyskiwania krowiej krwi: |
57 | αυτοί [οι Μασάι] πίνουν γάλα και αίμα του οποίου η συγκομιδή γίνεται τρυπώντας τη χαλαρή σάρκα στο λαιμό της αγελάδας με ένα βέλος. | piją oni [Masajowie] mleko oraz krew pozyskiwaną przez nakłuwanie strzałą fałdów skóry na krowim karku. |
58 | Κλείνουν την πληγή αφού γεμίσουν ένα φλασκί με αίμα. | Po upuszczeniu odpowiedniej porcji krwi, zamyka się ranę. |
59 | Αυτή η διαδικασία μπορεί να επαναλαμβάνεται μία φορά το μήνα περίπου χωρίς να τραυματίζεται το ζώο. | Taką operację można powtarzać średnio co miesiąc, bez szkody dla krowy. |
60 | Η φυλή των Μασάι πίνει παραδοσιακά αίμα αναμεμιγμένο με γάλα. | Masajowie zwykle piją krew zmieszaną z mlekiem. |
61 | Είστε αρκετά γενναίοι για να το δοκιμάσετε; Φτιάξτε ένα μείγμα από αίμα και γάλα ως εξής: | Starczy Ci odwagi, żeby spróbować? Zrób miksturę z mleka i krwi w następujący sposób: |
62 | Το αίμα της αγελάδας μπορεί να μαγειρευτεί με φρέσκο ή ξινό γάλα ως εξής: Ρίχνετε το φρέσκο αίμα σε σουρωτήρι για να το ξεχωρίσετε από τους θρόμβους. | Krowią krew można ugotować ze świeżym lub kwaśnym mlekiem w następujący sposób: przelej świeżą krew przez sito, by oddzielić skrzepy. |
63 | Αναμιγνύετε τρία μέρη υγρού αίματος με ένα μέρος γάλακτος (ή ισόποσα μέρη αίματος και ξινού γάλακτος αντίστοιχα). | Zmieszaj płynną krew z mlekiem w proporcji 3:1 (lub po równo z kwaśnym mlekiem). |
64 | Το μαγειρεύετε σε σιγανή φωτιά, ανακατεύοντας συχνά, για είκοσι με τριάντα λεπτά. | Gotuj na małym ogniu przez 20-30 minut, często mieszając. |
65 | Το μείγμα πρέπει να πυκνώσει όπως τα αυγά όταν τα ανακατεύετε. | Mikstura powinna zgęstnieć, uzyskując konsystencję jajecznicy. |
66 | Εάν το επιθυμείτε, μπορείτε να προσθέσετε καθώς το μαγειρεύετε βούτυρο, τηγανητό κομμένο κρεμμύδι ή αλάτι. | W trakcie gotowania można dodać masło, smażoną cebulkę lub sól, według uznania. |
67 | Το συνοδεύετε με πολτό Ugali, Fufu (πολτός από κοπανισμένη γλυκοπατάτα, μπανάνα Αντιλλών και άλλες ρίζες), ή βραστές μπανάνες Αντιλλών ή ρύζι. | Podaj z ugali, fufu, gotowanymi bananami lub ryżem. |
68 | 7. Mbewa (ποντίκια): | 7. Mbewa (myszy): |
69 | Τα ποντίκια είναι γνωστή λιχουδιά στο βόρειο Μαλάουι, όπου και είναι γνωστά ως “mbewa”, όπως επίσης και στην ανατολική Ζάμπια. | Myszy są popularnym przysmakiem w północnym Malawi, gdzie znane są jako mbewa, a także we wschodniej Zambii. |
70 | Το βίντεο που ακολουθεί αναρτημένο στο YouTube από τον Πίτερ Λάρσον δείχνει ψητά ποντίκια προς πώληση: | Poniższy film zamieszczony na YouTube przez Petera Larsona pokazuje stoisko z pieczonymi myszami: |
71 | Γράφοντας σχετικά με τα ποντίκια / “mbewa”, ο Πίτερ Λάρσον λέει: | Peter Larson pisze o mbewa: |
72 | Οι κάτοικοι του Μαλάουι διαχωρίζονται μεταξύ τους ανάλογα με τις μαγειρικές τους ικανότητες στα ποντίκια / mbewa. | Mieszkańcy Malawi są podzieleni co do kulinarnych zalet mbewa. |
73 | Οι περισσότεροι τα λατρεύουν και τα θεωρούν υπέροχη σνακ λιχουδιά. Άλλοι τα καταδικάζουν ως ακατάλληλα για διατροφή. | Większość z nich uwielbia mbewa i uważa je za smakowitą przekąskę, reszta twierdzi, że nie nadają się do jedzenia. |
74 | Τα ποντίκα / mbewa μόλις πιάνονται ψήνονται πάνω από τη φωτιά, αλλά πρέπει προφανώς να ψηθούν λιγότερη ώρα από όση χρειάζεται για να καεί η μεγάλη ποσότητα της γούνας που φαίνεται. | Myszy łapie się i piecze nad ogniskiem, ale nie na tyle długo, żeby pozbyć się obfitego futerka. |
75 | Στη συνέχεια οι κάτοικοι του Μαλάουι τα γαρνίρουν με αλάτι και πιπέρι καγιέν και τα μασουλάνε τραγανά σαν το καπνιστό κρέας, τρώγοντας τα πάντα, μέχρι και τα κόκαλα. | Następnie amatorzy myszy przyprawiają je solą i pieprzem cayenne, a potem wsuwają jak kabanosy, w całości, nie zostawiając żadnej kosteczki. |
76 | Εάν θέλετε να γνωρίζετε όλη την κοινωνική και πολιτιστική δυναμική που σχετίζεται με το φάγωμα των ποντικιών και, κυρίως, πώς να κυνηγήσετε το ποντίκι που θα μαγειρέψετε, διαβάστε αυτή την ανάρτηση στο ιστολόγιο που ακολουθεί. | Więcej informacji na temat społecznych i kulturowych aspektów jedzenia myszy oraz, co istotniejsze, sposoby na upolowanie myszy na kolację, znajdziesz na tym blogu. |
77 | 8. Κάμπιες που ζουν σε φοίνικες: | 8. Larwy palmowe: |
78 | Την επόμενη φορά που θα πεινάσετε, τσιμπήστε ένα από αυτά! | Gdy następnym razem dopadnie Cię mały głód, spróbuj tego! |
79 | Η φωτογραφία δημοσιεύεται με την άδεια χρήσης Creative Commons από τον Luigi Barraco. | Zdjęcie: Luigi Barraco. Licencja CC. |
80 | Η κάμπια που ζει στους φοίνικες είναι μία θαυμάσια τροπική λιχουδιά και αποτελεί μεγάλη πηγή πρωτεϊνών. | Larwy czerwonego wołka palmowego to wyśmienity tropikalny przysmak i bogate źródło białka. |
81 | Ακολουθήστε τις παρακάτω οδηγίες μαγειρέματος από την Cuisine Au Kamer για να δημιουργήσετε το δικό σας υπέροχο πιάτο από κάμπια φοίνικα: | Te wskazówki z bloga Cuisine Au Kamer pozwolą Ci przyrządzić pyszne danie z larw palmowych: |
82 | Τις πλένετε πολύ καλά με νερό, τις ανοίγετε με τα δάχτυλά σας και αφαιρείτε το καφέ υγρό που βρίσκεται στο εσωτερικό τους. | Dokładnie opłucz pod wodą, otwórz larwy palcami i usuń ze środka brązową ciecz. |
83 | Τοποθετείτε την κάθε κάμπια αμέσως στην κατσαρόλα (μην ανησυχείτε αν το καφέ υγρό λεκιάσει τα δάχτυλά σας, το χρώμα θα φύγει μόλις πλύνετε τα χέρια σας). | Włóż każdą larwę prosto go garnka (nie przejmuj się, jeśli brązowy płyn zostanie Ci na dłoniach - łatwo się zmywa). |
84 | Προετοιμάζετε τα απαραίτητα μπαχαρικά: σκόρδο, αφρικανικό βασιλικό, κρεμμύδι, pébé [ένα τοπικό καρύκευμα από το Καμερούν], φύλλα τζίντζερ. | Przygotuj potrzebne przyprawy: czosnek, bazylię afrykańską, cebulę, pèbè [lokalna kameruńska przyprawa], liście imbiru. |
85 | Τα ανακατεύετε με τις κάμπιες και μαγειρεύετε σε σιγανή φωτιά. | Zmieszaj je z larwami i gotuj na małym ogniu. |
86 | Μην προσθέσετε νερό. | Nie dolewaj wody. |
87 | Μαγειρεύετε για 25 με 30 λεπτά σε χαμηλή φωτιά μέχρι οι κάμπιες να αρχίσουν να λιώνουν, και στη συνέχεια σερβίρετε. | Gotuj przez 25-30 minut, dopóki larwy nie zaczną się rozpływać, a następnie podaj. |